پاتوقی برای فیلم‌سازان جوان

حامــد امـــیــری، کارگــردان فیــلــم کوتاه «پنج‌ونیم»، درباره اثر ارائه شده‌اش گفت: فیلم کوتاه پنج و نیم هفتمین فیلم کوتاهی است که ساخته‌ام و با نگاهی تجربی به سینمای کیارستمی در سال ۹۶ با تهیه‌کنندگی دفتر تخصصی سینما تولید شد. این فیلم با اشاره به پنج فیلم عباس کیارستمی و در نهایت با فرم تجربی که به سینمای موردعلاقهٔ خودم نزدیک بود، ساخته شد.

دغدغه فرم در سینما را دارم

او افزود: من از زمانی که اولین فیلم کوتاهم را ساختم، همواره دغدغه فرم در سینما را داشتم. بعد از گذشت چند سال و آشنا شدن با سینمای عباس کیارستمی و نوع نگاهش به سینما و البته به زندگی، دغدغه‌ای به‌مراتب مهم‌تر و عمیق‌تر برایم ایجاد شد که من را مجاب کرد با تمام تلاشم فیلمی با فرم تجربی در ساخت سینمای کیارستمی بسازم. امیری ادامه داد: اولین جشنواره‌ای که این اثر را به آن ارسال کردم، جشن پاتوق فیلم کوتاه اصفهان است؛ جشنواره‌ای که به نظرم جدا از هر نوع غرض ورزی سعی در نمایش و حمایت فیلم‌سازان فیلم کوتاه اصفهان دارد.
 کارگردان فیلم «پنج‌ونیم» افزود: این‌که مخاطبان با تأمل درباره فیلم صحبت می‌کنند برای من از خوب یا بد گفتن از فیلم اهمیت بیشتری دارد. جلسه نقد و بررسی را دیدم و با مسئولان جشن هم در رابطه با آن صحبت کردم. به نظر بنده جلسه نقد یا تحلیل فیلم باید بیشتر به فیلم و فیلم ساز کمک کند؛ تا اینکه صحنه‌ای مخرب برای اثری که به جشنواره ارسال شده است، ایجاد کند. او به نحوهٔ متفاوت و مثبت برگزاری جشن این دوره از پاتوق فیلم کوتاه اصفهان اشاره و اضافه کرد: امیدوارم هر سال شاهد حضور بسیاری از فیلم‌سازان اصفهانی در این جشن  باشیم؛ همچنین این جشن پذیرای فیلم‌سازهای سراسر کشور باشد تا بتوانیم هر سال شاهد برگزاری باشکوه‌تر این جشن باشیم.

 نقدها را می‌پذیرم

طراوت رستمانه، کارگردان فیلم کوتاه سمت چپ ذهن، گفت: این فیلم را بر اساس یک داستان واقعی ساختم. فیلم، داستان زندگی پسری را روایت می‌کند که مدتی است به کما رفته و بنا به دلایلی و بعد از خارج شدن از کما هر خوابی که می‌بیند، برایش اتفاق می‌افتد. او افزود: این فیلم با شرایط خیلی سختی ساخته شد و این طبیعی است که نتوانم به بهترین نحو چیزی را که در ذهن داشتم، بیان کنم. به دلیل شرایط سختی که داشتم مجبور شدم این فیلم پانزده دقیقه‌ای را در بیست و چهار ساعت فیلم‌برداری کنم.
رستمانه ادامه داد: با درنظرگرفتن این شرایط و بودجه کمی که داشتم، اولین فیلمم برایم قابل قبول بود. تجربه خوبی از ساخت این فیلم کسب کردم و فکر می‌کنم نقدهای وارد شده به فیلمم باعث می‌شود در آینده بتوانم فیلم‌های بهتری بسازم. کارگردان فیلم کوتاه سمت چپ ذهن تصریح کرد: یکی از نقدهایی که به فیلم من وارد شد، راجع به این بود که فیلم‌ساز با داستان ارتباط درستی برقرار نکرده است. این نقد را می‌پذیرم، مسئله‌ای که در فیلم به آن پرداختم، مسئله مرگ و زندگی و بازگشت به زندگی بود و قطعا برای من قابل لمس نبود. او با اشاره به این دوره از جشن پاتوق اضافه کرد: با وجود شرایط کرونا و مسائل دیگر به نظرم عوامل اجرایی پاتوق کولاک کردند و به آن‌ها دست‌مریزاد می‌گویم. اطلاع‌رسانی‌ها بسیار دقیق بود و به نظرم صفحه اینستاگرام جشنواره عملکرد خوبی دارد.

 وجه بشر دوستانه پاتوق

فرزاد اسلامپور، کارگردان فیلم کوتاه سرور، با اشاره به خلاصه‌ای از اثری که به جشن ارسال کرده، گفت: این فیلم داستان زندگی مادری به نام سرور است که در خانه‌ای با تعداد زیادی همسایه زندگی می‌کند و به ارتباط زن صاحب خانه با پسر نوجوانش پی برده است. او افزود: این فیلم، داستان مبارزه با فساد و زیر بار ظلم نرفتن را تداعی می‌کند. شخصیت محوری با ضرب‌وشتم صاحب‌خانه‌اش در انتهای فیلم، پرونده خروجش از این خانه پر از فساد را امضا می‌کند. درحالی‌که بقیه و حتی پسرش او را حساس جلوه داده و بی‌شوهری او را دلیل این برخورد می‌دانند، باز به کار خود ادامه داده و تا مرز نجات پیش می‌رود. این قصه بیانگر مضامین معطوف به آسیب‌های اجتماعی، عدالت خواهی و مبارزه با فساد و زیر بار حرف زور نرفتن است و کاملا وجه جهانی و بشر دوستانه دارد. اسلامپور ادامه داد: این فیلم، پنجمین فیلمی است که ساخته‌ام. این اثر که به تازگی آماده پخش شده،  در پاییز ۹۹ تولید شده است. کارگردان فیلم کوتاه سرور به جلسه‌های نقد و بررسی اشاره کرد و گفت: جلسه نقد فیلمم را دیدم و متأسفانه از آن رضایت نداشتم؛ زیرا نمی‌توانستم از اثرم دفاع کنم. اما نحوه برگزاری جشنواره نسبتا خوب بود و از آن رضایت دارم.

 تلاش برای بازسازی یک خاطره

محمد عرفان شفیعی، کارگردان فیلم کوتاه «رز آبی»، گفت: فیلم کوتاه رز آبی زندگی مردی را نشان می‌دهد که معشوقه‌اش را از دست داده است و حالا سعی در بازسازی خاطراتشان از آخرین دیداری دارد که با او داشته است؛ البته با افراد جدید. او افزود: کلیت فیلم درباره معشوقه نیست. انسان‌ها ممکن است بخواهند خاطراتی را که از عزیزترین کسانی که از دست داده‌اند، بازسازی کنند. این طبیعی است که آخرین دیدار تا مدت‌های طولانی از ذهنمان نرود. در این فیلم، معشوقه شخصیت محوری نماد تمام کسانی است که ما از دست داده‌ایم. شفیعی ادامه داد: از فیلمی که ساخته‌ام رضایت دارم و احساس می‌کنم، توانسته‌ام همان چیزی را که در ذهن داشته‌ام، جلوی دوربین ببرم. فیلم رز آبی برای اولین بار در پاتوق فیلم کوتاه به نمایش در آمده و قصد دارم در آینده این فیلم را برای جشنواره‌ها و رویدادهای دیگر هم ارسال کنم.
کارگردان فیلم کوتاه «رز آبی» اضافه کرد: یکی از اتفاق‌هایی که ادغام جشن دوم و سوم منجر به آن شده، بالا رفتن رقابت است و ما در این دوره شاهد فیلم‌های قوی‌تری نسبت به قبل هستیم.

 تفکیک جنسیتی و آثار روحی آن

رامین سامانی، کارگردان فیلم کوتاه «ساکنین بهشت»، گفت: این فیلم درباره دختربچه‌ای  است که یک مادر بزرگ ناتوان حرکتی دارد. یکی از مشکلاتی که این دختر با آن روبه‌رو شده این است که نمی‌تواند به تنهایی مادربزرگش را به سرویس بهداشتی ببرد و مجبور می‌شود از پسر همسایه‌ای کمک بگیرد که مادرش میانه خوبی با آن‌ها ندارد و ارتباط با این پسر را برای دختربچه منع کرده است. او افزود: با این حال پسر به شخصیت محوری فیلم کمک می‌کند و مادر دختربچه شاهد این اتفاق  است و درباره این دو قضاوت نادرستی می‌کند.
سامانی ادامه داد: دغدغه اصلی من تفکیک جنسیتی کودکان بود که به نظر من این موضوع منجر به آسیب روانی در انسان‌ها می‌شود. امیدوارم توانسته باشم به خوبی به این مضمون پرداخته باشم. او به جشنواره‌هایی که این اثر  تا به حال به آن‌ها راه یافته است،  اشاره و اضافه کرد: این فیلم به شش جشنواره بین‌المللی، مثل جشنواره کودک لهستان و جشنواره کودک سانفرانسیسکو و جشنواره خانه سینما که در کشور خودمان برگزار می‌شود، راه یافته است.

تجربه شیرین همکاری با 14 کودک

نگین دهقانی، کارگردان فیلم کوتاه «صندلی»، گفت:  از آنجایی که فیلم کوتاه «صندلی» نخستین فیلمم بود، برای ساخت آن تردید زیادی داشتم؛ اما تشویق دیگران من را به این کار وا داشت و شک را در من از بین برد. او افزود: ایده اصلی این فیلم سه سال پیش در ذهنم شکل گرفت؛ اما فیلم برداری به تازگی انجام شده است. این فیلم نمادگر است و مخاطب خاص خودش را دارد و برای مخاطب عام ساخته نشده است. دهقانی ادامه داد: تجربه همکاری با 14 بازیگر کودک، تجربه شیرین و البته سختی بود که از نتیجه آن رضایت دارم. راهیابی فیلمم به این دوره از جشن اتفاق بسیار مبارکی بود و شروع قوی برای فیلمم به حساب می‌آید. کارگردان فیلم کوتاه «صندلی» گفت: با اینکه فیلم در مدت زمان کمی فیلم برداری شد، توانستم ایده اصلی‌ام را جلوی دوربین ببرم و اگر به قبل بازگردم، هیچ‌کدام از صحنه‌ها را تغییر نمی‌دهم.
او به اولین حضور اثرش در پاتوق فیلم کوتاه اصفهان اشاره کرد و افزود: یکی از جشنواره‌هایی که قصد دارم فیلمم را برای آن‌ها ارسال کنم، جشنواره فیلم کودک است. احتمالا رویدادهای دیگری هم برای ارسال فیلمم در نظر می‌گیرم. دهقانی اضافه کرد: فراخوان جشن این دوره پاتوق یکی از انگیزه‌های من برای ساخت فیلمم بود و می‌دانم که برای افراد دیگری هم تبدیل به انگیزه شد.

 تلاش دغدغه‌مندان هنر اصفهان، ستودنی است

زیــور حجــتــی، کارگردان فیلم کوتاه «فنگ‌شویی وارونه»، بیان کرد: این فیلم در سال 97 تولید شده است و فکر می‌کنم ایده‌ای که برای این فیلم در ذهن داشته‌ام کشش و ظرفیت این را داشته باشد که باز هم به آن پرداخته شود. در برهه‌ای که این فیلم را ساختم تا جایی که شرایط تولید اجازه می‌داد به این ایده پرداختم. به عنوان کارگردان شاید اگر فیلم را در شرایط کنونی می‌ساختم، واقع‌بینانه‌تر و با تغییرات اساسی به این موضوع می‌پرداختم؛  اما زیور حجتی سال 97 در آن برهه از زمان فیلم را ساخت و توانست بخشی از دغدغه‌ای را که در ذهن داشته، به تصویر بکشد. او خاطرنشان کرد: بازخوردهایی که از فیلم فنگ‌شویی گرفتم، متفاوت بود. عده‌ای فیلم را دوست داشتند و عده‌ای نقدهایی به فیلم وارد کردند؛ اما مخاطبان فیلم را پس نزدند. بازخورد مثبتی که از فیلم گرفتم از این جهت بود که تم و مضمون کار موردپسند قرار گرفته و فیلم توانسته است دغدغه‌ای را به صورت غیر مستقیم مطرح کند و از این نظر مضمون و محتوای کار مورد بحث قرار گرفته است. در نتیجه فکر می‌کنم به بازخورد موردنظرم دست یافته‌ام. حجتی با اشاره به تفاوت‌های مفهومی فیلم فنگ شویی وارونه ادامه داد: در ساخت این فیلم سعی کرده‌ام به درونمایه و محتوای فیلم توجه کنم، نه ظاهر فیلم. فیلم را در دسته هنر و تجربه قرار داده‌ام؛ چون مفهوم فیلم برایم در اولویت قرار داشت تا ظاهری که از نظر تکنیکی فیلم کاملی است و عموم مردم با آن ارتباط برقرار می‌کنند. کارگردان فیلم کوتاه «فنگ‌شویی وارونه» با اشاره به رویدادهایی که تاکنون این اثر به آن راه یافته است، گفت: این فیلم تاکنون به سی‌‌وپنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران و جشنواره بین‌المللی فیلم Stockholm سوئد ارسال شده ودرضمن برنده بهترین فیلم ماه آگوست در این جشنواره بوده است؛ همچنین جایزه بهترین طراحی صحنه و نامزد بخش بازیگری را از جشنواره Global Impact آمریکا دریافت کرده است.
او با اشاره به نحوه برگزاری جشن این دوره از پاتوق فیلم کوتاه گفت: بهتر است از طرف خودم به عوامل اجرایی این دوره از جشن پاتوق خسته‌نباشید بگویم. حاکم‌شدن سایه کرونا به کنار، موانعی که در این شهر بر سر هنر نمایش قرار دارد، باعث چشمگیرترشدن زحمات عوامل اجرایی پاتوق می‌شود و از این بابت به این دغدغه‌مندان هنر خسته‌نباشید می‌گویم و لازم است بگویم که تلاششان ستودنی است. امیدوارم این جشن ادامه‌دار باشد و سال به سال شاهد اکران‌های موفق‌تر باشیم.

 دغدغه‌ای که به فیلم بدل شد

رضا عباسی، کارگردان فیلم کوتاه «مازاد»، گفت: این فیلم زندگی زن و مردی را نشان می‌دهد که عاجز از نگهداری نوزاد شیرخوارشان هستند و بنا دارند بچه را بر سر راه یا در خانه‌ای رها کنند و بروند؛ اما در محلی که چنین قصدی را دارند، اتفاق‌هایی می‌افتد و کسی بچه را از زمین بر نمی‌دارد. مادر در مانده است که چه کند، اگر بچه را بردارد، در منزل همسر جایی ندارد و اگر بچه را رها کند، می‌داند که از گرسنگی حتما می‌میرد. او افزود: دغدغه‌مندی یکی از لازمه‌های هنرمند برای خلق هر نوع اثر هنری است. خلق اثر هنری با تولید هنرمندانهٔ یک محصول تفاوت دارد. اثر هنری در یک همکاری با مخاطبش اندیشهٔ تازه‌ای را پدید می‌آورد که سر منشأ  آن همان دغدغه‌مندی هنرمند بوده است. این گونه است که اثر هنری، مخاطب پیدا می‌کند. بر این اساس باید بگویم که این فیلم را از سر دغدغه‌ای نوشتم که سال‌ها ذهنم را درگیر کرده بود. عباسی ادامه داد: برای بنده بسیار جای شادمانی است که نخستین نمایش عمومی مازاد در ایران، در شهر خودم اصفهان اتفاق افتاد. کارگردان فیلم «مازاد» گفت: این فیلم در چهارمین دوره جشنواره سینه وویاژ هند و پنجمین دوره جشنواره پتی پاو برزیل و نوزدهمین دوره جشنواره ایشا ایتالیا روی پرده می‌رود.

 فرصتی برای فیلم اولی‌ها

سوگل گلشنی، کارگردان فیلم کوتاه «موهایم را بباف»، گفت: فیلم موهایم را بباف داستان دختری است که بعد از چند سال زندگی مشترک تصمیم به بچه‌دارشدن می‌گیرد؛ اما با توجه به شرایط جسمانی‌اش و مشکلی که رحمش دارد، تصمیم می‌گیرد رحم مادر خودش را اجاره کند. بعد از مدتی با همسرش دچار اختلاف می‌شود و تصمیم به سقط بچه می‌گیرد؛ اما مادر با عواطف مادرانه‌اش سعی دارد دخترش از این کار صرف‌نظر کند.
او افزود: با ساخت این فیلم تقریبا توانستم برخی از دغدغه‌ها و درگیری‌های ذهنی‌ام در رابطه با این داستان را به تصویر بکشم؛ اما بخشی از این دغدغه‌ها با توجه به سخت بودن شرایط بی پاسخ ماندند. با توجه به اینکه این فیلم اولین تجربه فیلم‌سازی من بود و در عین کارگردانی فیلم، بازیگر فیلم هم بودم و شرایطی که کرونا حاکم کرده و همچنین زمان کمی که برای تاریخ دفاع دانشگاهم داشتم، متأسفانه ساخت فیلم آن‌طور که تصور می‌کردم، پیش نرفت. گلشنی ادامه داد: تا کنون فیلم را فقط به جشن پاتوق فیلم کوتاه اصفهان ارسال کرده‌ام و کنجکاوم بازخوردی را که از مخاطبان دریافت می‌کنم، بررسی کنم. پس از این برای فرستادن به باقی جشنواره‌ها اصلاحاتی روی تدوین و صداگذاری انجام می‌دهم. کارگردان فیلم کوتاه موهایم را بباف اضافه کرد: نقدهایی که از طرف منتقدان و مخاطبان به فیلمم شد، قابل‌تأمل بود؛ حتی برخی از این ایرادها را از پیش می‌دانستم؛ اما معتقدم که آن‌ها باید به شرایط سخت فیلم‌سازی هم توجه کنند. او با اشاره به بستری که پاتوق فیلم کوتاه اصفهان برای فیلم اولی‌ها فراهم کرده است، بیان کرد: نحوه برگزاری جشن پاتوق این دوره همانند جشن دوره قبل خوب بود و امیدوارم پاتوق پا بر جا بماند و فیلم‌سازها بتوانند حد اقل یک بار فیلمشان را روی پرده ببینند و متوجه ایرادهای فیلمشان بشوند.

 انتقادها منصفانه نبود

شیرین اخلاصی، کارگردان فیلم کوتاه «تله»، گفت: این فیلم داستانی است در دنیایی بی‌مکان و بی‌زمان، که جنگی در آن رخ داده و دختری که زمانی مورد آزار سربازان قرار گرفته بود، به شیوه زنانه‌ای در حال انتقام گرفتن است. او افزود: به عنوان یک انسان معمولی که در خاور میانه زندگی می‌کند، بزرگ‌ترین دغدغهٔ من درگیری با مضمون جنگ، چه مستقیم و چه غیرمستقیم، است. نمی‌توان این حقیقت را انکار کرد که همه انسان‌ها، قربانیان جنگ هستند؛ چه مقصران و چه مردم بی‌گناه. جنگ در ذات خود خشونتی را باز آفرینی می‌کند که آن خشونت دست به باز تولید جنگی دیگر در دل همان جنگ می‌زند و تأثیرش تا نسل‌ها بعد ادامه پیدا می‌کند.
اخلاصی ادامه داد: در ساخت این فیلم سعی کردم اساسی‌ترین دغدغهٔ خودم را به تصویر بکشم و برای این کار از جهانی بی‌مکان و بی‌زمان، و همین‌طور داستانی بدون دیالوگ استفاده کردم؛ زیرا فاجعه جنگ دغدغه‌ای ا‌ست جهان‌شمول که بدون نیاز به توصیف کلمات، تصویر آن برای هر نژادی قابل درک است. کارگردان فیلم کوتاه «تله» با اشاره به جشنواره‌هایی که این اثر را برای آن ارسال کرده است، گفت: خوشبختانه این فیلم در جشنواره‌های بین‌المللی و ملی زیادی حضور داشته است و جایزه بهترین فیلم و بهترین فیلم‌برداری جشنواره منطقه‌ای شیراز، دیپلم افتخار بهترین فیلم و بهترین فیلم‌برداری جشن تصویر سال را کسب کرده است. او به جلسه‌های نقد و بررسی فیلم‌ها اشاره کرد و افزود: به نظرم در جلسه‌های نقد فیلم‌های جشن، باید نکات مثبت بیشتری در کنار نکات ضعف بیان می‌شد. متأسفانه منتقدها بیشتر به نکات منفی فیلم‌ها اشاره کردند. این در حالی‌است که همه فیلم‌ها در کنار نکات منفی، نکات مثبتی هم داشتند. من به عنوان مخاطبی که نتوانستم برخی از فیلم‌ها را ببینم، تمایل داشتم نکات قوت دیگر فیلم‌ها را ببینم که متأسفانه در جلسات نقد اشاره کمی به این مسئله شد.
اخلاصی در رابطه با نحوه برگزاری جشن پاتوق فیلم کوتاه اضافه کرد: درکنار این نقاط ضعف، باید به این نکتهٔ مثبت اشاره کرد که جشنواره دغدغه‌مند بوده و وقت و زمان زیادی برای هنرجویان و فیلم اولی‌ها گذاشته است.

 تنها فیلم کمدی پاتوق

محسن امانت،‌ کارگردان فیلم کوتاه «جیم مثل جشنواره»، با اشاره به خلاصه‌ای از فیلمش گفت: قصهٔ چند فیلم‌سازِ جوان است که رویایِ جایزه در سر دارند و برایِ رسیدن به این رؤیا هر کاری می‌کنند؛ اما تلاش‌هایِ غلطِ این آدم‌ها و تشویق‌هایِ غلطِ دیگران، رویای آن‌ها را به واقعیت نزدیک می‌کند. او افزود: هر فیلمی متشکل از جهانِ اطراف و دغدغه‌هایِ فیلم‌ساز است. اما بهتر است این نکته را در نظر گرفت که معمولا هر اثری با ایدئال‌های فیلم‌ساز فاصله دارد؛  چون فاصله ایده و اجرا در تولیدِ فیلمِ کوتاه با فضایِ نیمه‌حرفه‌ای، معمولا زیاد است. هنر کارگردان هم کمتر کردنِ این فاصله است؛ یعنی تبدیلِ جهانِ ذهنی به عینیتِ بصری. من در این زمینه تمام تلاشم را کردم. اما قطعا با کاستی‌هایی در این مسیر روبه‌رو شدم؛ چون همیشه هجویه و پارودی موردِ علاقه‌ام بوده؛ همچنین پایان‌نامهٔ دانشگاهم درباره پارودی در سینمای ایران بوده است. دلم می‌خواست این فضا را تجربه کنم و جیم مثلِ جشنواره حاصلِ این علاقه و دغدغه شخصی من است. امانت به جشنواره‌هایی که اثرش را به آن‌ها ارسال کرده، اشاره کرد و گفت: فیلم جیم مثل جشنواره برنده بهترین فیلم کم‌بودجه و همچنین کاندیدا در دو بخش بهترین فیلمِ کمدی و بهترین ایده اورجینال در بخش جوایزِ ماهانه جشنوارهٔ فیلم Assurdo ایتالیا شد و به بخش نهایی جایزه اصلی این جشنواره و به بخشِ نهایی جشنواره Night of comedy shorts ایتالیا نیز راه یافت.او  ادامه داد: تا به امروز بازخوردی که از تماشاگران فیلم‌هایم گرفتم خوب بوده و خوشحالم که فیلمم تا حدود زیادی همدلیِ مخاطب را به همراه داشته است. وقتی فیلمِ کمدی می‌سازی، خندیدن مخاطب اهمیت زیادی دارد و من از این بابت خوشحالم که فیلمم تا کنون توانسته مخاطبانش را بخنداند. او به نحوه برگزاری این دوره از جشن پاتوق فیلم کوتاه اصفهان اشاره کرد و گفت: به نظرم این دوره خیلی خوب و منظم برگزار شد. از تلاش عوامل برای برگزاری بی‌نقص این جشن مطلع هستم و به آن‌ها خسته‌نباشید می‌گویم. معتقدم که سینما با عشق زنده است و بابت اینکه عوامل اجرایی این جشن با عشقی که به سینما دارند این اتفاق را رقم می‌زنند بسیار خوشحالم.