به گزارش اصفهان زیبا؛ نشریات دانشجویی روزگاری نه‌چندان دور اصلی‌تریـن پایگاه شنیده‌شدن دغدغه‌های سیاسی فرهنگی، محل طرح و پیگیری مطالبات اجتماعی و صنفی دانشجویان و مدرسه‌ای برای پرورش قلم مشتاقان نوشتن به‌حساب می‌آمد؛ اما امروز، پس از تلاش بسیار برای بقا در تقابل با بلای کرونا، تبدیل به مدیومی کم‌مخاطب، سنتی و عارضی شده است و در یک بلاتکلیفی، در برزخی میان ساختارهای سنتی، قوانین نشریات دانشگاهی و در رقابت با تولیدات پرشمار فرهنگی، با نبضی آشفته و کم‌جان به حیات خود ادامه می‌دهد.
نشریات دانشجویی در سراشیبی انتشار
با توجه به اهمیتی که نشریات دانشجویی همواره در تاریخ دانشگاه داشته‌اند، در این گزارش به بررسی وضعیت انتشار نشریات چهار تشکل دانشجویی دانشگاه اصفهان، یعنی مجمع اسلامی، جامعه اسلامی، بسیج و انجمن اسلامی دانشجویان در دو سال گذشته پرداخته‌ایم.
آنچه بررسی‌های ما نشان می‌دهد این است که به دلایل گوناگون نشریات در زمینه‌های مختلف از جمله نوبت چاپ در وضعیت نا بسمانی هستند.مجمع اسلامی دانشجویان با چهار نشریه با نام‌های «نماد»، «آرمان»، «آوا» و «دیدبان»، شناخته می‌شود. از میان این چهار عنوان، نشریه سیاسی‌اجتماعی‌فرهنگی «نماد» در بازه سال 1397 تا 1399 و با مدیرمسئولی مژده ممیز روزهای پررونق خود را می‌گذراند؛ اما حالا انتشار آخرین شماره این نشریه با تعویقی دوساله، در آذرماه سال گذشته انتشار یافته و فراخوان مسئولان نشریه، برای انتشار شماره بعدی بی‌پاسخ مانده است. همچنین آخرین شماره منتشرشده ماهنامه هنری «آوا» به تابستان ۱۴۰۰ بازمی‌گردد. آخرین شماره منتشرشده دو نشریه دیگر، یعنی نشریه طنز «دیدبان» و نشریه سیاسی‌اجتماعی‌فرهنگی «آرمان» به سال‌های پیش از پاندمی کرونا برمی‌گردد.
نشریه قدیمی «باور اندیشه» از تشکل جامعه اسلامی دانشجویان نیز با وقفه بیش از دو سال، بالاخره در خردادماه، در قالب ویژه‌نامه شهید خدمت، شماره صدوسی‌وسوم خود را منتشر کرده که بیشتر شبیه تلاشی برای روشن نگه‌داشتن چراغ این نشریه و یادآوری روزهای خوش نشریات است! دیگر نشریه جامعه اسلامی یعنی نشریه طنز «سلام‌علیکم» نیز پس از دو سال توقف انتشار سه شماره از آن در قالب فصلنامه و در صفحاتی محدود در سال تحصیلی ۱۴۰3-۱۴۰2 منتشر شده است. آخرین شماره دو نشریات قدیمی جامعه اسلامی نشریه «بنیان» به سال‌های پیش از پاندمی کرونا بازمی‌گردد.
دراین‌بین دو نشریه بسیج دانشجویی یعنی نشریه فرهنگی‌اجتماعی «رقیب» با مدیرمسئولی فاطمه جزینی و نشریه «صفیر» با مدیرمسئولی محمدجواد تقوایی راد، بعد از کرونا و با تبدیل از ماهنامه به فصلنامه باثبات بیشتر نسبت به سایر تشکل‌ها روند منظم انتشار خود را حفظ کرده‌اند. نشریه صفیر در سال گذشته تحصیلی دو شماره 53 و 56 خود را به شکل نسخه صوتی منتشر کرده است.
نشریه سیاسی، فرهنگی و صنفی «ردپا» به صاحب‌امتیازی انجمن اسلامی دانشجویان هم با وضعیتی مشابه پس از توقف دوساله، با مدیرمسئولی فاطمه مختاری از سال گذشته تحصیلی با چهار شماره منتشر شده است.
هشتادمین شماره این نشریه، یعنی آخرین شماره آن نیز در قالب ویژه‌نامه‌ای تک‌صفحه‌ای و در تیرماه با موضوع انتخابات منتشر شده است. آخرین شماره دیگر نشریه انجمن اسلامی، یعنی نشریه «حرف ناب» مربوط به سال 1397 است.
چرا دیگر نشریات دانشجویی نقش پررنگی در دانشگاه ندارند؟
اما اینکه چرا نشریات دانشجویی به چنین وضعی دچار شده‌اند، معلول دلایلی بسیاری است. در مجموعه گفت‌وگویی‌هایی با که فعالان دانشجویی داشتیم، به نظر می‌رسد شیوع بیماری کرونا یکی از مهم‌ترین دلایل رکود نشریات دانشجویی بوده است. درواقع تعطیلی دانشگاه و فقدان حضور دانشجویان باعث این رکود شده است.
یکی دیگر از مهم‌ترین مسائلی که به این موضوع دامن زده، جایگزین‌شدن بسیــاری از کارکردهای نشریات دانشجویی در حضور و گسترش سریع شبکه‌های اجتماعی است.
در روزهایی نه‌چندان دور نشریات دانشجویی، فرمی ویژه و انحصاری بود برای بیان دیدگاه‌ها، مطالبات، دغدغه‌های دانشجویان در حوزه مختلف سیاسی، فرهنگی، محلی برای گفتن از مسائل و مشکلات ریزودرشت زندگی دانشجویی، جایی برای تمرین نوشتن جستارهایی با ادبیاتی علمی و حتی محلی برای طبع‌آزمایی در شعر و ادبیات؛ اما امروز صفحات شخصی دانشجویان جایگزین خیلی از امکان‌هایی شده که روزگاری تنها نشریات دانشجویی آن را فراهم می‌کرد.
از طرفی، انبوه تولیدات محصولات فرهنگی متنوع در فرم‌های مختلف نظیر پادکست، کتاب صوتی و… باعث شده که نشریات دیگر کمتر جایی در سبد مصرفی دانشجویان داشته باشد و همین موضوع باعث بی‌انگیزگی معدودنویسندگانی شده که همچنان در این حوزه دست‌به‌قلم هستند.
تلاش‌هایـی که مجموعه‌های دانشجویی برای انتشار نشریه‌های خود در فرم‌های نو نظیر نشریه صوتی و… برای جلب نظر و سلیقه دانشجو به کار گرفته‌اند، به دلایل مختلف شکست‌خورده است. یکی از این دلایل، بضاعت اندک فنی و مالی فعالان دانشجویی برای تهیه و انتشار نشریه‌ای است که توان رقابت با محصولات فرهنگی متنوع که با هزینه گزاف تولید شده‌اند، ندارند. از طرفی، رعایت شاخص‌ها و استانداردهای وضع‌شده واحد نشریات دانشگاه، زمینه را برای به‌کاربردن ایده خلاقانه و مخاطب‌پسند با محدودیت مواجه می‌کند.
البته آنچه بیان شد صرفا در حوزه نوبت چاپ نشریات بود و متأسفانه مسائل و مشکلات دیگری از جمله کیفیت پایین محتوای نشریات، تعداد تیراژ پایین و به‌روزنبودن مطالب هم به چشم می‌خورد. مواردی که در دیگر گزارش‌ها به آن پرداخته خواهد شد و نیازمند آن است که بار دیگر با اراده دانشجویان و مسئولین مربوط، حیات فرهنگی دانشگاه قوت بگیرد.
