به گزارش اصفهان زیبا؛ عاشق‌آباد، نام‌های بلند زیادی دارد که یکی از آن‌ها مرتضی تیموری عاشق‌آبادی است. الحق نامدارترین کتابدار دانشگاه اصفهان و مدیر کتابخانه‌های دانشگاه، ازجمله کتابخانه دانشکده ادبیات، مرتضی تیموری است.
کتاب و کتابداری کتابدار اصفهان
او در مصاحبه با سایت «انسان‌شناسی و فرهنگ» شرح‌حال خود و ارتباطش با کتابخانه‌های دانشگاه اصفهان را این‌چنین بیان کرده است: مرتضی تیموری عاشق‌آبادی متولد 1313 بود. تحصیلاتش را در اصفهان طی کرد و در 1335 در رشته زبان و ادبیات‌فارسی در دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت؛ در 1339 نیز به‌عنوان کتابدار به استخدام دانشکده ادبیات در‌آمد.
علاقه او به کتاب و روحیه تحقیقی او در نسخ خطی باعث شد خیلی زود مراحل ترقی را طی کند و از کتابداران سرآمد دانشگاه اصفهان شود. اما، در پاسخ به این پرسش که چگونه جذب رشته کتابداری شد، مرتضی تیموری پاسخ داد: «اتفاق عجیبی افتاد که مسیر زندگی‌ام را تعیین کرد. در سال دوم دانشجویی، موفق به آشنایی با مرحوم محمد‌تقی دانش‌پژوه شدم. ایشان استاد بزرگ کتاب‌شناسی ایران، به‌خصوص در رشته نسخه‌های خطی بودند که بسیاری از نسخه‌های کتاب‌های خطی را در بسیاری از نقاط(دانشگاه تهران و شهرستان‌های دیگر) فهرست‌نویسی کرده بودند.
در آن سال ایشان مأمور فهرست‌نویسی کتاب‌های خطی کتابخانه علامه قزوینی شدند که به دانشگاه تهران اهدا شده بود. چون خود مرحوم استاد دانش‌پژوه در کتابخانه دانشکده حقوق هم دارای سمت بودند و مشغله زیادی داشتند، از رئیس دانشکده ادبیات وقت که یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان ایران، یعنی دکتر علی‌اکبر سیاسی (پدر علم روان‌شناسی در ایران) بودند، طلب کمک کردند؛ کسی که رشته‌اش ادبی باشد و بتواند کارهای مقدماتی را انجام دهد؛ ایشان هم با استاد بزرگوار شادروان جلال همایی که همشهری خودمان بودند، در میان گذاشتند و من هم چون رشته‌ام ادبی بود و افتخار آشنایی با استاد را نیز داشتم، به ایشان معرفی شدم.
آشنایی من با کتاب و کتابخانه از 1336 شروع شد؛ یعنی قبل از اینکه فارغ‌التحصیل بشوم، دو سال قبل از فارغ‌التحصیلی به کتابخانه ادبیات وارد شدم. با ورود به کتابخانه و روبه‌روشدن با آن‌همه کتاب و تشکیلات گسترده، خود‌به‌خود از همان آغاز کار جذب کتاب و کتابداری شدم؛ بعد هم که آمدم اصفهان، به استخدام دانشگاه اصفهان درآمدم و سرپرست کتابخانه دانشکده ادبیات شدم. تاریخ دقیق استخدام من دوم مهر 1339 برابر با تشکیلات دولتی بود؛ البته دانشکده ادبیات در آن زمان در کوی شاهزاده ابراهیم، از متفرعات خیابان آذر قرار داشت.»
مرتضی تیموری در پاسخ به این پرسش که وضعیت کتابخانه‌های دانشگاه اصفهان در آن زمان چگونه بود، پاسخ داد: در آن زمان کتابخانه مرکزی وجود نداشت و بنده سرپرستی کتابخانه ادبیات را داشتم. سال 1343 دانشکده علوم در همان محل دانشکده ادبیات تأسیس شد. من گذشته از سرپرستی کتابخانه ادبیات، به سرپرستی کتابخانه علوم هم منصوب شدم. در سال 45 دانش‌سرای عالی که بعد دانشکده علوم‌تربیتی نام گرفت، تأسیس شد و سرپرستی کتابخانه آن‌هم به بنده واگذار شد.
در آن زمان، زنده‌یاد دکتر عباس فاروقی که شخصیت بسیار برجسته‌ای بودند و استاد رشته تاریخ بین‌الملل، خودشان تحصیل‌کرده فرانسه و آمریکا بودند؛ هم دکترای حقوق و هم دکترای تاریخ داشتند. نخست، رئیس دانشکده ادبیات و بعد دانشکده علوم که تأسیس شد، سرپرستی آن را هم به‌عهده گرفتند و بعد در سال 45 به سرپرستی دانش‌سرای عالی منصوب شدند؛ من هم به همین ترتیب به سرپرستی کتابخانه‌های این دانشکده‌ها منصوب شدم.
به‌هرحال تا سال 45 بنده مسئولیت کتابخانه‌های مذکور را داشتم و سال 46نقطه‌عطفی شد برای شهر اصفهان که دانشگاه آن احیا شود. دانشگاه اصفهان که در آذر 1337 تأسیس شد، چهار سال بیشتر دوام نداشت. به عللی در اردیبهشت 1342 دبیرخانه دانشگاه اصفهان منحل شد. سه دانشکده‌ای که آن زمان وجود داشت، یکی دانشکده پزشکی بود که در 1329 و دیگری دانشکده داروسازی بود که در 1334 و دانشکده ادبیات در 1337 تأسیس شده بود؛ اما در 1337 که دانشکده ادبیات ایجاد شده بود، دانشگاه اصفهان تأسیس شد.
در 1342 که دبیرخانه دانشگاه اصفهان منحل شد، این سه دانشکده پزشکی، داروسازی و ادبیات، هر‌کدام جدا‌جدا با تعلیمات عالیه در تهران ارتباط داشتند تا 1346. در 1346 کتابخانه مرکزی تأسیس شد که بنده هم به ریاست آن منصوب شدم. از همان زمان تلاش و کوشش من برای سازندگی و ایجاد و احداث کتابخانه مرکزی با لطف الهی آغاز و خدمت در آن به یکی از مهم‌ترین وظایفم در زندگی تبدیل شد و تا زمان بازنشستگی در 1377 به مدت 40 سال، لحظه‌ای از تلاش و کوشش برای ارتقای آن دست برنداشتم.
در خصوص روش اداره کتابخانه‌ها، ایشان اضافه کرد: روش علمی وجود نداشت. کتاب‌ها در قفسه‌ها یا به ترتیب از قطع بزرگ به کوچک (رحلی، وزیری، رقعی و…) مرتب می‌شدند یا بر اساس شماره ثبتی که هر کتاب وقتی وارد کتابخانه می‌شد، در دفتری به ثبت می‌رسید و شماره می‌گرفت.طبیعی است که این ترتیب خوب نبود و کتاب‌ها با موضوع‌های مشترک کنار هم قرار نمی‌گرفتند. سال 1340- 1339 که نسیم روش علمی جهانی (به‌صورت روش کنگره یا دیویی) به ایران هم وزید، کتابخانه‌ها به‌سمت استفاده از روش علمی رفتند.
اولین‌بار به همت استاد بزرگوار جناب آقای دکتر ایرج افشار که نخستین کتابخانه مرکزی دانشگاهی ایران در سال 49 با تلاش و کوشش ایشان تأسیس شده بود، از استادان خارجی دعوت شد که به ایران بیایند. از همان زمان تا به امروز از روش علمی در سراسر کتابخانه‌های دانشگاه‌ها و مراکز علمی ایران استفاده می‌شود. برخی از روش کنگره و برخی هم از روش دیویی استفاده می‌کنند»(سایت انسان‌شناسی و فرهنگ، تاریخ مصاحبه 14 شهریور 1390، مصاحبه‌کننده/ زهره روحی).
و سرانجام…
علاوه بر مقاله‌های متعدد در حوزه معرفی نسخ خطی و گنجینه‌های دانشگاه اصفهان و همکاری در بازچاپ کتاب بیاض تاج‌الدین احمدوزیر، آخرین اثری که استاد فقید بر جای نهادند «کتاب‌شناسی اصفهان» بود که با دستیاری حشمت‌الله انتخابی در 1395 موفق به انتشار آن شدند. چنان‌که آمده است: مرتضی تیموری بعد از بازنشستگی از دانشگاه در 1377 به کتابخانه شهرداری رفت و ادامه خدمات ارزشمند خود را در کتابخانه‌های مختلف شهرداری اصفهان ادامه داد. درنهایت مرتضی تیموری در خرداد 1397 به دیار باقی شتافت و در قطعه نام‌آوران باغ‌رضوان اصفهان به خاک سپرده شد. یادش گرامی باد.
