تعاونیهای مصرف محلی در اوایل انقلاب اسلامی، یکی پس از دیگری ایجاد و به کار توزیع اقلام مصرفی خانوادهها، مشغول شدند.
تعاونیهای محلی نقش مهمی در توزیع کالاهای اساسی با قیمتهای مصوب دولتی داشتند. این تعاونیها با هدف کاهش واسطهها، مقابله با احتکار و گرانفروشی و تأمین نیازهای عمومی مردم ایجاد شدند. تشکیل تعاونیهای مصرف در راستای تغییر روابط حاکم اقتصادی و در جهت مشارکت هر چه بیشتر مردم، در تامین نیازمندیهایشان با استقبال بیسابقه اقشار مختلف مردم محل رو به رو شد.
تعاونیهای مصرف محلی با مشارکت مردم و حمایت دولت کالاهای اساسی مانند برنج، روغن، شکر و اقلام لبنی را با قیمتهای مصوب و بدون واسطه در اختیار اعضا قرار میدادند. این تعاونیها بهویژه در دوران دفاع مقدس نقش کلیدی در توزیع کالاهای یارانهای و کوپنی داشتند .
این تعاونیها معمولاً توسط ساکنان محلات و با حق عضویت راهاندازی میشدند و کالاها را از طریق شبکههای دولتی یا تعاونیهای بزرگتر تهیه میکردند. آنها کالاها را با قیمتهای پایینتر از بازار آزاد عرضه میکردند و سود حاصل از فروش بین اعضا تقسیم میشد.
پس از جنگ با کم شدن کالاهای یارانهای و کوپنی و همچنین ظهور فروشگاههای بزرگ و زنجیرهای وهایپرمارکتها، این تعاونیها کمکم دچار توقف یا رکود شدند. با کاهش کالاهای یارانهای و آزادسازی قیمتها، بسیاری از تعاونیهای محلی بهدلیل ناتوانی در رقابت با فروشگاههای خصوصی، رو به افول گذاشتند .
برخی از این تعاونیها بهمرور به فروشگاههای کوچکی تبدیل شدند که فقط برای عدهای محدود از اعضای قدیمی منفعت داشتند و دیگر نقش اصلی خود را در توزیع عادلانه کالاها ایفا نمیکردند.
شرکت تعاونی مصرف محلی نصرآباد، نیز در سال 1360 در زمینی به مساحت 240 متر تاسیس شد. دارای 5 نفر عضو اصلی هیئت مدیره و 3 نفر عضو علیالبدل و 1200 خانواده در آن عضو هستند و 3 هزار و 838 سهامدار دارد.حاج احمد نصر، رئیس هیئتمدیره تعاونی مصرف محلی نصرآباد، در گفتگو با هممحله میگوید:« این تعاونی در تامین مایحتاج مردم نصرآباد نقش پررنگی داشت و در آن سالها با توزیع اقلام و کالاهای اساسی بین مردم، بازوی توانمندی در کاهش هزینههای اقتصادی خانوادهها بوده است.»
او با اشاره به فعالیت چندین سوپرمارکت در اطراف این تعاونی، ادامه میدهد: حالا با ظهور فروشگاههای زنجیرهای و هایپرمارکتها و تغییر ذائقه خرید مردم از فروشگاههای لوکس، این شرکت تعاونی نیز همچون سایر تعاونیهای محلی با رکود و توقف روبرو شده است و هراز گاهی برنج هندی و شکر توزیع میکند.
حاج احمد نصر میگوید:« اوایل انقلاب در استان اصفهان حدود 80 شرکت تعاونی وجود داشته که الان تعداد آنها به کمتر از تعداد انگشتان دست رسیده است.»
او آخرین تصمیم را فروش این تعاونی طبق قوانین جاری کشور عنوان میکند، تا حق و حقوق اعضا و سهامداران پرداخت شود.
نصر در ادامه اضافه میکند:« این تعاونیها میتوانستند جلوی احتکار و افزایش دلخواه قیمتها را بگیرند و کالاهای یارانهای را بهصورت مساوی، میان اهالی محل توزیع و سود این کار را به جای اشخاص، میان اعضا توزیع کنند. ولی این شیوه هم دوام نیاورد و در عمل همین که کالاهای یارانهای از سبد توزیع خارج شد، تعاونی مصرف محلی در رقابت با فروشگاههای بخش خصوصی، از پا درآمد.
رئیس هیئت مدیره تعاونی مصرف محلی نصرآباد، تصریح میکند:« در سالهای اخیر، طرحهایی مانند توزیع هوشمند کالاهای اساسی، برای کاهش واسطهگری و بهبود سیستم توزیع اجرا شده که این طرحها با استفاده از سامانههای دیجیتال، مانند مهتا (مدیریت هوشمند توزیع کالاهای اساسی) سعی در بازگرداندن نقش تعاونیها در توزیع منصفانه کالاها دارند. ولی دیگر از تعاونیهای مصرف محلی خبری نیست.»
حاج احمد نصر با صدایی حزین میگوید:« امروز از اعضایی که عضو این تعاونی بودند، فقط چند پیرمرد و پیرزن زنده هستند و بقیه اعضا دار فانی را وداع گفته اند.»
هرچه هست امروز تعدادی اندک از این فروشگاهها ماندهاند و امروزه کمتر شهروندی، نوستالژی یا خاطره ویژه و سرخوشانهای از این دست فروشگاهها دارد.