به گزارش اصفهان زیبا؛ سالک بیماری پوستی است که بر اثر گزش نوعی پشه خاکی به انسان منتقل می‌شود و نه تنها ضایعات بدشکل به جای می‌گذارد که عوارض اجتماعی و روحی و روانی زیادی نیز به همراه دارد. اصفهان اما سال‌هاست که به‌طورجدی درگیر این بیماری است؛ به‌طوری که فقط در سال 1400 نزدیک به 3 هزار مورد ابتلا به سالک در استان گزارش شد.
آمارها نشان می‌دهد روند بیماری طی سال‌های قبل معمولاً به‌صورت سینوسی بوده و هر دو سه سال شاهد افزایش یا کاهش موارد ابتلا به این بیماری در اصفهان بوده‌ایم. تعداد موارد بیماری سالک طی سال گذشته حدود 2هزار نفر بوده که نسبت به سال قبل با افزایش 12 درصدی همراه بوده است.
از سوی دیگر حدود یک میلیون نفر از جمعیت استان در مناطقی زندگی می‌کنند که جزو مناطق پر خطر از لحاظ ابتلا به سالک به شمار می‌آید. پیشینه بیماری سالک به دو قرن پیش برمی‌گردد. سعید حیدری زاد، عضو شورای شهر ورزنه به «اصفهان زیبا» می‌گوید: بیش از 100سال است که این بیماری وارد استان اصفهان شده است.
برای پیشگیری از شیوع آن محیط‌هایی که احتمال می‌رفت موش‌ها در آن زندگی کنند، سم‌پاشی شد. همچنین برخورد قهری با سگ‌های ولگرد در دستور کار قرار گرفت؛ چون ظاهراً سگ‌های ولگرد هم در بروز این بیماری تأثیرگذارند. وجود نخاله‌های ساختمانی هم بی‌تأثیر نیستند و برای همین شهرداری و شورای شهر مردم را هدایت کردند تا نخاله‌های ساختمانی را به بیرون از شهر منتقل کنند.
حیدری زاد به طرحی که سال 1383 استانداری برای مقابله با سالک ارائه کرد، اشاره می‌کند و می‌گوید: براساس این طرح، کودهای حیوانی نیز به بیرون از روستاها انتقال پیدا کرد و این اقدام باعث شد تا اتفاقات خوبی در این زمینه بیفتد.
او می‌گوید: در این سال‌ها اقدمات زیادی برای مقابله با سالک انجام شده است؛ اما این اقدامات هنوز نتیجه مطلوبی به همراه نداشته است:
سالک ریشه کن نمی‌شود. طبق نظر وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نمی‌توانیم پایان بیماری سالک را اعلام کنیم؛ چون این بیماری ناشناخته است.
او بیان می‌کند: سالک بیماری پوستی است که فقط زیبایی را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و بیشتر کسانی که دچار آن می‌شوند، به دلیل وجود ضایعات بر روی صورت یا دست فشارهای روانی زیادی را متحمل می‌شوند؛ البته درصد ابتلا به بیماری سالک خیلی پایین است و در سال 1403 تنها 7 مورد ابتلا را شاهد بودیم.
حذف سالک امکان‌پذیر نیست
رضا فدایی، مدیرگروه مبارزه با بیماری‌های واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان اصفهان نیز در این باره به اصفهان زیبا می‌گوید: دو نوع بیماری سالک شهری و روستایی در ایران وجود دارد. در نوع روستایی این بیماری پشه خاکی پس از گزش و خون‌خواری از موش‌های صحرایی آلوده شده و پس از خون‌خواری مجدد از انسان باعث انتقال انگل به وی می‌شود.
در نوع شهری پشه خاکی پس از خون‌خواری از اطراف زخم بیمار آلوده و با خون‌خواری مجدد آن را به سایر انسان‌ها منتقل می‌کند.
فدایی توضیح می‌دهد: محل ضایعات سالک معمولاً در نواحی باز بدن شامل صورت و گردن و دست‌وپاست. در نوع روستایی معمولاً دو هفته تا دو ماه پس از گزش پشه خاکی آلوده، ضایعه به‌صورت یک جوش بروز پیدا می‌کند و از اطراف گسترش می‌یابد.
در نوع شهری مدت‌زمان بروز علائم پس از گزش پشه خاکی طولانی‌تر بوده و حتی ممکن است تا یک سال هم طول بکشد. شدت زخم در افراد مختلف متفاوت است، ولی در نوع روستایی شدیدتر و دارای ترشحات خواهد بود؛ اما معمولاً در مدت شش ماه بهبود پیدا می‌کند.
در نوع شهری ضایعات بدون ترشح و بسیار طولانی و ممکن است بیش از یک سال نیز طول بکشد. البته جوشگاه محل بهبودی زخم تا آخر عمر باقی می‌ماند که از عوارض بیماری سالک است.
برنامه‌ای که هنوز به سرانجام نرسیده است
استان اصفهان یکی از استان‌های مهم انتقال این بیماری در کشور به شمار می‌رود که طبق گفته فدایی به دلیل وضعیت آب‌وهوا در شهرستان‌های اردستان، آران و بیدگل، کاشان و بخش‌های شرق شهرستان اصفهان، ورزنه، هرند جرقویه، نطنز، شاهین‌شهر، برخوار و نایین موارد سالک مشاهده می‌شود.
این مقام مسئول متذکر می‌شود: برنامه کنترل بیماری سالک باهدف ازبین‌بردن مخزن بیماری و نهایتاً کاهش تعداد موارد آن و با تحت پوشش قرار دادن حدود 42هزار هکتار از سال 1387 آغاز شد. مبارزه با پشه از طریق مه‌پاشی و سم‌پاشی در کانون‌های منتخب نیز انجام شده است.
به گفته او، هم‌زمان با اجرای عملیات مبارزه با مخزن و ناقل بیماری در شهرستان‌های سالک خیز آموزش عموم مردم در خصوص ترغیب و به‌کارگیری روش‌های حفاظت فردی از قبیل استفاده از پشه بند آغشته به سم، نصب توری ریز بر روی درب و پنجره استفاده از اقلام دافع حشرات صورت گرفته است.
او بیان می‌کند: به‌موازات برنامه‌های فوق، راه‌اندازی و تجهیز 28 مرکز تشخیص و 45 مرکز درمان سالک در کانون‌های تحت پوشش شهرستان‌های درگیر بیماری جهت تشخیص و درمان بیماران صورت گرفته است. طبق گفته فدایی حذف بیماری سالک باتوجه‌به ماهیت و پیچیدگی چرخهٔ انتقال بیماری امکان‌پذیر نبوده و فقط کنترل بیماری باهدف کاهش تعداد موارد در گرو مشارکت همگانی تمام ارگان‌ها و عموم مردم از طریق بهسازی محیط اطراف مناطق مسکونی در کانون‌های آلوده امکان‌پذیر است.
