در این دوران نمایندگان هم با توجه به اوضاع جدید کشور سعی کردند خود را از گذشته متمایز سازند. بسیاری از این افراد که قبلا در خدمت دیکتاتوری بودند به گروه منتقدان پیوستند و به‌تدریج مجلس شورای ملی جایگاه محوری و اساسی خود را بازیافت، جایگاهی که قانون اساسی به آن داده بود و توانست نقش خود را در تحولات سیاسی کشور نشان دهد. ازآنجاکه نمایندگان دوره سیزدهم در آخرین روزهای حکومت رضاخان انتخاب شده بودند، مردم و مطبوعات خواستار لغو مجلس بودند که فروغی نخست‌وزیر وقت با توسل به قانون اساسی و شرایط خاص کشور ازجمله اشغال ایران به‌وسیله متفقین مانع این کار شد. از ویژگی‌های این دوره از تاریخ معاصر، پیچیدگی و بحرانی بودن آن است، ازیک‌طرف به علت پایان اختناق ۱۵ ساله رضاخان و ازهم‌پاشیده‌شدن قدرتش، آزادی نسبی در کشور برقرار شده بود، زندانی‌های سیاسی آزاد شده بودند و از طرف دیگر به علت جنگ جهانی دوم و اشغال ایران به‌وسیله متفقین و دخالت آن‌ها در امور داخلی مملکت، قحطی، گرسنگی، گرانی، کمبود کالا، سوخت، ارزاق عمومی، بیماری‌های مختلف مانند تیفوس، وبا و حصبه کشور را در برگرفته بود که همه این‌ها مشکلات کشور را چند برابر کرده بود. پیدایش این اوضاع در عملکرد مجلس هم آثار فراوانی بر جا گذاشت. آزادی احزاب، فعالیت‌های سیاسی، آزادی مطبوعات، فراکسیون‌های جدیدی که در مجلس به وجود آمده بودند، از مسائل عمده این دوره است. در ۱۷ و ۱۸ آذر ۱۳۲۱ شمسی عده‌ای از دانش آموزان و مردم با تظاهرات در مقابل محوطه مجلس با شعار «ما نان می‌خواهیم» به‌طرف تالار جلسه علنی هجوم بردند و ضمن مضروب‌کردن تعدادی از نمایندگان، خسارت و خرابی‌هایی در مجلس ایجاد کردند که درنهایت این ماجرا پس از دو روز با کشته و مجروح شدن و دستگیری عده بسیاری از آن‌ها پایان یافت، به دنبال آن مجلس تا ۲۹ آذر برای ترمیم خرابی‌ها تعطیل شد. دیگر وقایع این دوره عبارت‌اند از: کنفرانس سران متفقین در تاریخ ۵ آذر ۱۳۲۲ برابر با ۲۲ نوامبر ۱۹۴۳ میلادی به مدت ۵ روز، بازداشت شخصیت‌های مملکتی در هفته‌های آخر زمامداری اول سهیلی به اتهام اینکه این افراد طرفدار آلمان هستند. همچنین شورش و اغتشاش آزادشدگان سیاسی، ازجمله رؤســـــای عشایر، طوایف و ایلات در برابر دولت‌های وقت از مسائل مهم این دوره هستند. با توجه به گذشت چند ماه از اشغال خاک ایران به‌وسیله نیروهای بیگانه، مسائل و مشکلات مردم روزبه‌روز حادتر شد و از طرفی بین دولت ایران و دو دولت شوروی و انگلیس عده‌ای از نمایندگان به مخالفت با دولت برخاستند و وزیر دارایی وقت را استیضاح کردند و سرانجام هیئت دولت فروغی در ۸ اسفند استعفا داد. پس از او سهیلی اولین کابینه خود را در تاریخ ۱۸ اسفند به مجلس معرفی کرد و با ۱۰۱ رأی از ۱۰۴ رأی حاضر، اعتماد مجلس را به دست آورد.
سرریدر بولارد، وزیر مختار انگلستان در ایران، بعد از موفقیت سهیلی در کسب حداکثر آرا می‌نویسد: «این واقعیت که سهیلی بیش از ۱۰۰ رأی به دست آورده برای همه کاملا تعجب‌برانگیز است و باعث اعتبار او و شاه می‌شود. من فکر می‌کنم سهیلی بهترین نخست‌وزیری است که ما می‌توانیم به یافتنش امیدوار باشیم، او فعال است و از نمایندگان نمی‌ترسد.» پس از سهیلی، قوام در ۲۲ مرداد ۱۳۲۱ با اکثریت ۱۰۸ رأی از ۱۱۶ رأی حاضر در جلسه، اعتماد مجلس را به دست آورد.
احمد قوام در ۲۶ آبان از مجلس تقاضای اختیارات تام کرد ولی مجلس مخالفت کرد. بدین منظور قوام لایحه‌ای به مجلس تقدیم کرد که به موجب آن تا آخر شهریور 1322 مختار بود هر قوانینی را که لازم می‌دانست بدون تصویب مجلس به مرحله اجرا درآورد، او می‌خواست با این لایحه حداقل ده ماه از مجلس سلب اختیار کند. درنهایت مجلس فوق در تاریخ 1 آذر 1322 به کار خود پایان داد.
منبع: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی
