موبایل؛ در صدر کالاهای وارداتی ایران
حذف دلار از گردونه معاملههای بینالمللی ماجرای تازهای نیست. حالا در دولت فعلی این ایده بهطور مجدد بر سر زبانها افتاده است. بهتازگی اتاق بازرگانی فهرستی از بیشترین کالاهای وارداتی را منتشر کرده است. تجارت کالایی ایران بدون احتساب نفت طی نیمه نخست سال حدود 79میلیون تن کالا به ارزش 9/44 میلیارد دلار بوده که از این میزان حدود 8/21 میلیارد دلار مربوط به صادرات و حدود 23 میلیارد دلار آن مربوط به واردات ایران است. از میان ۴۳۲۵ ردیف تعرفه کالاهای وارداتی طی نیمه نخست ۱۴۰۰، تعداد ۱۰ ردیف تعرفه، عمده واردات ایران را با مجموع ارزشی ۸,۲ میلیارد دلار (سهم حدود ۳۵,۴ درصد از کل ارزش واردات) تشکیل میدهند.
بر اساس این فهرست، موبایل در صدر کالاهای وارداتی قرار گرفته است، کالایی که تولیدش در کشور انجام نمیشود و بهطور صددرصد از بازار کشورهای خارجی و برمبنای دلار خریدوفروش میشود. یکمیلیارد و 800 میلیون دلار از مبادی رسمی وارد کشور شده است. ذرت دامی با ارزش 20درصد کمتر در رتبه دوم کالاهای وارداتی قرار دارد. روغن آفتابگردان، کنجاله، جو، شکر و روغن سویا نیز بیشترین واردات را از آن خود کردهاند. بیشترین کالاهای وارداتی ایران بر اساس دلار مبادله میشود و حالا متولیان به دنبال حذف دلار از تجارت ایران هستند.
حذف دلار غیرواقعی است
درباره تأثیرهای حذف دلار از اقتصاد ایران یک تحلیلگر اقتصادی به اصفهانزیبا میگوید: «بهتر است به جای مطرحکردن چنین اقداماتی در شرایط نامساعد اقتصادی کشور تیم اقتصاد دولت برمبنای ملاحظههای علمی نهایت تلاش و برنامهریزی خود را برای برونرفت از چالشها و ابرچالشهای اقتصادی که در رأس آن تورم قرار دارد، ایفا کند.»
علیرضا سلطانی تصریح میکند: «حذف دلار از اقتصاد ایران شعاری است که سالهاست مطرح میشود؛ اما هرسال در فصل بودجه تمامی برنامهریزیهای بودجهای برمبنای شاخص دلار است و درنهایت بودجه بر اساس دلار در بازار داخلی و جهانی هماهنگ میشود.»
سلطانی اذعان میکند: «در شرایط تحریم بانکها و بنگاههای اقتصادی که با ایران طرف هستند، نمیتوانند درقبال محدود کالاهایی که از ایران دریافت میکنند، ارزهای رسمی مانند دلار و یورو پرداخت کنند. در این شرایط دو اقدام انجام میشود؛ یا اینکه با استفاده از ارزهای ملی آن کشورها پرداخت صورت میگیرد که این مهم در شرایط تحریمی امکانپذیر نیست یا اینکه تبادلات بهصورت تهاتر انجام میشود؛ یعنی درقبال کالاهایی که صادر میشود محصولات و کالاهایی نیز وارد کشور شود که به نظر میرسد این اقدام بیشتر موردتوجه مسئولان کشور است که البته امکان تحقق آن محدود است و نمیتوان انتظار داشت زمینهساز بهبود مبادلات تجاری ایران با سایر کشورها شود.»
این تحلیلگر اقتصادی بیان میکند: «زمانی که اقتصاد جهان بر دلار استوار است، حذف دلار از اقتصاد ایران امکانپذیر نیست؛ ضمن اینکه چین و روسیه نیز در گذشته حذف دلار از اقتصادهایشان را مدنظر داشتند؛ ولی هیچگاه عملیاتی نشد، حذف دلار از اقتصاد ایران نیز اجرانشدنی و غیرواقعی به نظر میرسد.»
50درصد تبادلهای دنیا در دست دلار
از سوی دیگر، برخی فعالان اقتصادی هم میگویند به دلیل حجم بالای تبادلهای تجاری بر اساس دلار حذف آن از اقتصاد ایران ممکن نیست. رئیس خانه اقتصاد ایران به اصفهانزیبا میگوید: «بیش از 50درصد تبادلهای دنیا با دلار انجام میشود، 24درصد تبادلهای دنیا با یورو و 18 درصد تبادلها با سایر ارزها انجام میشود. در این شرایط حذف دلار از اقتصاد ایران امکانپذیر نیست.»
مسعود دانشمند عنوان میکند: «برای فروش نفت ایران، کشورهای خریدار، پرداختشان را به دلار انجام میدهند؛ حتی اگر ایران درخواست یورو کند، این دلار در نظام بانکی به یورو تبدیلشده و وارد اقتصاد ایران میشود. در این شرایط هزینه تبدیل نیز مطرح است.»
دانشمند اذعان میکند: «در بازار جهانی، کشورهایی مانند برزیل و آرژانتین نهادههای دامی را به دلار میفروشند. در این شرایط، دلار باید به یورو تبدیل شود که برای واردات هم هزینه تبدیل مطرح میشود. هزینه تبدیل دلار به سایر ارزها چه در صادرات و چه در واردات از جیب مردم پرداخت میشود.» رئیس خانه اقتصاد ایران بیان میکند: «اظهارنظرهایی که درباره حذف دلار از اقتصاد ایران مطرح میشود، هیجانی است. چین با قدرت اقتصادی بزرگی که دارد، نتوانسته است دلار را از اقتصادش جدا کند. در گذشته صحبتهایی درخصوص حذف دلار از سوی کشور روسیه مطرحشده، اما باوجوداینکه اقتصاد بزرگی دارد، نتوانسته است دلار را از اقتصادش جدا کند.»
دانشمند میگوید: «سهم ایران از اقتصاد جهانی کمتر از 3دهمدرصد است. درواقع سهم ایران از اقتصاد جــهــانــی حتــی بــه نــیــمدرصــد هم نمیرسد؛ باوجوداین دلار چه در اقتصاد ایران باشد و چه نباشد برای اقتصاد ایران تفاوتی ندارد.»
رئیس خانه اقتصاد ایران اظهار میکند: «در شرایطی که سهم ایران از اقتصاد جهان کمتر از 3دهمدرصد است، حذف دلار هیچ تأثیری روی اقتصاد سایر کشورها و اقتصاد دنیا ندارد. اگر اقتصادی مانند چین داشتیم که سهمش از اقتصاد دنیا در حد 10درصد بود، حذف دلار روی اقتصاد جهان تأثیرگذار بود.» دانشمند تأکید میکند: «ابتدا باید سهم ایران از اقتصاد جهان افزایش یابد؛ سپس صحبتهایی مانند حذف دلار از اقتصاد مطرح شود تا سایران متوجه تأثیر این اقدام روی اقتصاد دنیا شوند.»
