گزارش پیش رو به بیان دیدگاههای غلامرضا جعفری، کارگردان فیلم کوتاه «گرازها»، محمد معین روحالامینی، کارگردان فیلم کوتاه «لئو»، مجتبی اسپنانی، کارگردان فیلم کوتاه «لیلا» و بهنام تاجمیر ریاحی، کارگردان فیلم کوتاه «هم مسیر با آب» پرداخته است که برخی فیلمسازان اصفهانی حاضر در سیوهشتمین جشنواره بینالمللی فیلم کوتاه تهران هستند و دیدگاههای خود را درباره کیفیت فیلمهای این دوره از جشنواره و حضور فیلمسازان اصفهانی ارائه کردهاند.
اصفهان در عرصه فیلم کوتاه اوضاع متوسطی دارد
غلامرضا جعفری، کارگردان فیلم کوتاه «گرازها» ضمن اشاره به خلاصهای از این فیلم میگوید: «فیلم گرازها درباره مردی است که سالها از خانه و زندگی خود دور مانده و وقتی بازمیگردد، همسر او به گمان فوت شوهرش مجددا ازدواج کرده و حالا باید به شوهر اول خود بازگردد و شوهر دوم او نیز تا ابد به او حرام است. این موقعیت عجیب برای این زن و شوهر اول و شوهر دوم او ایجاد شده است.»
او ادامه میدهد: «در این فیلم جعفر اصلانی بهعنوان فیلمبردار، پویان شعلهور تدوینگر، محمد یارمحمدی صدابردار، عرفان فرشیزاده موسیقی، حسین قورچانیان صداگذار و رامین سامانی بهعنوان تهیهکننده حضور داشتهاند و فیلمنامه نیز توسط غلامرضا جعفری نوشته شده است، همچنین ایمان نظیفی، شهره موسوی و ابراهیم حاج حیدری در این فیلم به ایفای نقش پرداختهاند.»
این کارگردان درباره حضور فیلمسازان اصفهان در سیوهشتمین جشنواره فیلم کوتاه اصفهان اظهار میکند: «متأسفانه من بهعنوان کسی که حدود یازده سال است به ساختن فیلم کوتاه مشغول هستم و البته فیلم بلند و مستند را نیز در کارنامه خود دارم، معتقدم که ما نمیتوانیم اصفهان را جزو شهرهای پرقدرت در عرصه فیلم کوتاه بدانیم و فکر میکنم شهر ما در این مورد اوضاع متوسطی دارد.»
او در خصوص کیفیت فیلمهای این دوره از جشنواره در مقایسه با سال قبل از آن اظهار میکند: «کیفیت فیلمهای این دوره از جشنواره فیلم کوتاه تهران از نظر من بهعنوان کسی که شش دوره در این جشنواره حضور داشتهام، مانند سالهای قبل بود و در واقع همیشه به همین شکل بوده است؛ اگرچه ممکن است در آن استثناهایی وجود داشته باشد؛ چراکه سیاست انجمن سینمای جوان مشخص است و با آمدن و رفتن یک فرد از اعضای شورای انتخاب، این سیاست تغییری نمیکند و معلوم است که چه فیلمهایی به جشنواره میآید و چه فیلمهایی به درد جشنواره نمیخورند. به نظر من جشنواره فیلم کوتاه تهران را به میزان 90درصد باید ویترینی از فیلم کوتاه ایران دانست.»
جعفری بابیان اینکه پذیرش این جشنواره از سوی آکادمی اسکار روی کیفیت کار فیلمسازان بهویژه فیلمسازان اصفهان اثری ندارد، میافزاید: «این موضوع شاید برای بچههای تهران تأثیرگذار باشد؛ ولی برای بچههای شهرستان و مخصوصا اصفهان بعید میدانم که تأثیری در افزایش تعداد فیلمها و یا کیفیت آنها داشته باشد؛ چراکه ما در اصفهان مانند تهران نمیتوانیم اسپانسر، تهیهکننده و سرمایهگذار جذب کنیم و از سوی دیگر تعداد سازمانهایی که از فیلمسازان اصفهان حمایت میکنند بسیار کم است.بودجه سینمای جوان اصفهان نیز قابل مقایسه با تهران نیست و شاید در سال بتوان بین چهارتا هفت یا حداکثر هشت فیلم را حمایت کرد.»
او میگوید: «فیلمسازی بهشدت گران شده است و حتی با پنجاه میلیون تومان هم نمیتوان فیلم کوتاه ساخت؛ درحالیکه ده سال قبل یک فیلم کوتاه خوب با سه میلیون تومان ساخته میشد. وقتی قرار باشد پنجاه میلیون تومان از جیب خودتان خرج کنید و آوردهای نداشته باشد، دلیل منطقی برای ساخت فیلم کوتاه نیست. درمجموع باید بگویم که به نظر من این موضوع که جشنواره فیلم کوتاه تهران موردپذیرش آکادمی اسکار قرار بگیرد تأثیری در تعداد فیلمهای تولیدشده توسط بچههای اصفهان نخواهد گذاشت؛ چون فیلمسازی بسیار گران است و ما بهسختی در اصفهان میتوانیم اسپانسر و تهیهکننده داشته باشیم.»
مسئله اصلی ضعف فیلمنامه است
محمدمعین روحالامینی که با فیلم کوتاه «لئو» در سی و هشتمین جشنواره فیلم کوتاه تهران حضورداشته است، اظهار میکند: «فیلم لئو درباره مهاجرت است؛ ولی ما سعی کردیم در این فیلم به بیان مهاجرت از نگاه کودکان بپردازیم. این فیلم در شهر کاشان فیلمبرداری شده است، اما طراحی صحنه و فضا را به لوکیشن کشور یونان نزدیک کردیم. زبان فیلم نیز عربی و یونانی است ضمن اینکه در فیلم از نابازیگر استفادهشده است.»
او در خصوص علت انتخاب موضوع مهاجرت ادامه میدهد: «به نظر من مهاجرت موضوعی است که در چند سال اخیر برای همه کشورها بهویژه کشورهای خاورمیانه بسیار معمول شده و در این کشورها به دلایل مختلفی مانند جنگ یا شرایط اقتصادی نامناسب در تعداد بسیار بالایی انجامشده و همه به دنبال رفتن هستند، این در حالی است که رسانههای جهان نیز بهندرت به این موضوع میپردازند، به همین دلیل من سعی کردم مهاجرت، تبعات و مشکلات آن را از نگاه بچهها به تصویر بکشم.»
او درباره عوامل فیلم خود نیز میگوید: «در فیلم لئو، رضا قاسمی بهعنوان فیلمبردار حضور دارد.امیرحسین شاکری موسیقی را به عهده دارد. صداگذاری و تهیهکننده محمدمعین روحالامینی است و تدوین توسط امیرحسین شاکری انجام شده و حسن خوشحالت، محمدمتین ضیافت و مصطفی موسوی در آن به ایفای نقش پرداختهاند.»
روحالامینی درباره کیفیت فیلمهای سیوهشتمین دوره از جشنواره فیلم کوتاه تهران تصریح میکند: «چیزی که در چند سال اخیر در این جشنواره دیدهشده این است که تقریبا همه فیلمها از لحاظ فنی و کیفی در سطح خوب و قابلقبولی قرار دارند و در نود درصد آثار از آدمهای حرفهای استفاده میشود؛ اما مسئله اصلی که در همه فیلمها وجود دارد ضعف فیلمنامه است.»
او درباره آینده جشنواره نیز میگوید: «اینکه جشنواره مورد تأیید آکادمی اسکار قرار گرفت، اتفاق خوبی است و به نظر من جشنواره فیلم کوتاه تهران این اعتبار را بهراحتی به دست نیاورده و نباید به این راحتی را از دست بدهد و به همین دلیل اگر در سالهای آینده بیشتر روی کیفیت فیلمها نظارت شود، اتفاقهای خیلی بهتری خواهد افتاد.»
تکرار مضامین در فیلمها
مجتبی اسپنانی نیز که با فیلم کوتاه «لیلا» در سیوهشتمین جشنواره فیلم کوتاه تهران حضور داشته است، میگوید: «در این فیلم، لیلا برای شناسایی جنازه شهیدی که کاملا سوخته است به یک قرارگاه نظامی فراخوانده میشود و ادامه داستان به دنبال این موضوع شکل میگیرد.»
او میافــزاید: «فــیلمبـــرداری و تدوین این فیلم به ترتیب توسط محمدصادق داوری و مانا مهین انجام شده است. صدابردار علی کاظمینژاد است. مجتبی اسپنانی تهیهکننده و صداگذاری توسط سعید بهرامی انجام شده و بازیگر آن نیز متین سلیمانی است.»
این کارگردان در خصوص ارزیابی جشنواره سیوهشتم میگوید: «متأسفانه فیلمهای این دوره از جشنواره اصلا کیفیت مناسب نداشتند و در مجموع نسبت به جشنوارههای دیگر به لحاظ کیفی افت کرده و بسیاری از فیلمها شبیه به هم بودند و تکرار مضامین در فیلمها بهوضوح دیده میشد؛ بهطوریکه تقریبا میشد پنج یا شش دسته فیلم را در جشنواره جدا کرد؛ بهعنوانمثال از مجموعه پنجاه فیلم داستانی که در جشنواره حضور داشت و فیلم لیلا نیز در این گروه جا داشت، شش یا هفت فیلم با موضوع افغانستان داشتیم که به بیان مسائل و مشکلات مردم افغانستان پرداخته بودند.»
اسپنانی تصریح میکند: «مهمترین مسئلهای که در این از دوره جشنواره دیده شد، این بود که در بین نامزدها و برندگان جشنواره، فیلمهایی دیده میشدند که دارای موضوعی خلاف جهتگیری سازمان سینمایی بودند. مثلا فیلمی با موضوع خودکشی نامزد میشد و جایزه میگرفت یا فیلمی که موضوع آن خودزنی است و بدآموزی دارد، کاندید بهترین فیلم میشد و جایزه میگرفت که در این خصوص جای چندین علامت سؤال وجود دارد.»
این کارگردان ادامه میدهد: «چرا از یکطرف بر حذف چنین مضامینی مانند خودزنی، خودکشی و مانند آنها فشار وجود دارد و ازیکطرف به این مضامین اعتبار داده میشود. من بهعنوان فیلمساز با این فیلمها مشکلی ندارم؛ چون میگویم هرکسی آزاد است که هر طور که فکر میکند فیلم بساز؛ ولی ماجرا اینجاست که نمیتوانم این دوگانگی را تحلیل کنم و با جهتگیری سازمان سینمایی مشکلدارم. چراکه سازمان سینمایی از یکجهت بر ساخت فیلمهایی با حدود مشخصی تأکید بسیار دارد و دست ما را برای ساختن فیلم درباره بعضی از مضامین تا اندازهای کوتاه میکند؛ اما در جشنوارهای که خودش برگزار میکند به چنین موضوعاتی جایزه داده میشود.»
اسپــنانی ادامه میدهــد: «این دوگانگی در سیوهشتمین دوره از جشنواره فیلم کوتاه تهران بسیار مشهود بود و آن را بهحساب این موضوع میگذاریم که دولت جدید آمده ولی جشنواره توسط گروه قبلی برگزار میشود و به همین دلیل ناهماهنگیهایی وجود دارد؛ ولی آنچه در فیلمها و در شب اختتامیه اتفاق افتاد، چندان جالب نبود. چون روی فیلمهایی که ارزش دیده شدن داشتند و مسائلی را بیان میکردند که فوقالعاده مسائل انسانی و شریفی بودند و با شرایط ساده نیز ساختهشده بودند، اما از شهرستانها آمده بودند، مانور تبلیغاتی داده نشد و پر و پاگاندایی که باید را نداشتند و اصلا و ابدا دیده نشدند و انگار نه انگار که این فیلمها در جشنواره حضور داشتند.»
کارگردان فیلم کوتاه لیلا میگوید: «جدا از این موضوع، جشنواره فیلم کوتاه تهران که سال گذشته بهصورت کاملا مجازی و امسال به شکل نیمهمجازی برپا شد، به لحاظ برگزاری از سطح کیفی مناسبی برخوردار و جشنواره معتبری است و به بهترین شکل برگزار میشود؛ بهطوریکه امسال نیز این جشنواره مورد پذیرش آکادمی اسکار قرار گرفته است و برای اولین بار این اعتبار به جشنواره فیلم کوتاه تهران داده شد.»
در این دوره فیلم مستند ضعیف ندیدم
بهنام تاجمیر ریاحی که با فیلم کوتاه «هم مسیر با آب» در سیوهشتمین جشنواره فیلم کوتاه تهران حضور داشته است، میگوید: «فیلم کوتاه «هممسیر با آب» مستندی است که در روستاهای صعبالعبور جنوب کرمان فیلمبرداری شده و موضوع آن درباره یک گروه مستندساز است که بهمنظور ساختن یک فیلم مستند تلویزیونی از دستاوردهای دولت به این منطقه میروند و خود در نبود امکانات در مسیر روستاها گرفتار میشوند.»
او میافزاید: «در این فیلم فریبرز آهنین و محمدرضا ایرج پور تدوین کار را به عهده داشتند، پژوهش به عهده فرهاد درودگر، صدابرداران بهنام تاجمیر ریاحی و حبیب محمدی و فیلمنامه نوشته بهنام تاجمیر ریاحی و فریبرز آهنین است و بهنام تاجمیرریاحی و مرتضی پایهشناس نیز تهیهکننده آن بودهاند.»
این کارگردان در خصوص ارزیابی این دوره از جشنواره فیلم کوتاه تهران نیز تصریح میکند: «جشنواره سال گذشته و با توجه به شرایط کرونا بهصورت مجازی برگزار شد و امسال نیز بهتبع همان شرایط بخش حضوری آن کمرنگتر بود؛ اما بخش آنلاین اتفاق مثبتی برای جشنواره است و تماشاگران بیشتری به واسطه آن توانستند فیلمها را ببینند و از دیدگاه من که هم فیلمهای مستند و هم فیلمهای داستانی را دیدم، فیلمهای مستند از سطح قابلقبولی برخوردار بودند و رقابت خیلی نزدیک بود. درحالیکه فیلمهای داستانی ضعیف نیز در جشنواره حضور داشت، اما من بهطورکلی فیلم مستند ضعیف در این دوره از جشنواره ندیدم.»
تاجــمــیــر ریــاحی دربــاره حــضـــور فیلمسازان اصفهانی در جشنواره فیلم کوتاه تهران اضافه میکند: «در این ۱۵ سالی که من مخاطب جشنواره فیلم کوتاه تهران بودهام، بیشترین حضور و جوایز برای فیلمهای اصفهانی در سه سال گذشته رقم خورد که این اتفاق خوشایندی برای سینمای اصفهان است. سال گذشته قریب به ۱۰ نامزدی و جایزه اصلی و امسال نیز جایزه بهترین فیلم بخش سینمای ایران به یک تهیهکننده اصفهانی رسید. همچنین در سینمای مستند و جشنواره سینما حقیقت هم جوایز اصلی از آن اصفهانیها شد و آنچه فیلمسازان تهرانی نیز بیان کردهاند این است که سینمای کوتاه و مستند اصفهان در این چند سال به یکی از قطبهای مهم سینمایی کشور تبدیلشده است و امیدوارم مسئولان این شهر قدر سینماگران فعال خود را بدانند و منابع مالی فرهنگی را عادلانهتر توزیع کنند تا فیلمسازان اصفهانی از فکر مهاجرت همیشگی به پایتخت بیرون بیایند.»
او درباره آینده جشنواره نیز میگوید: «با توجه به اینکه امسال جشنواره فیلم کوتاه تهران برای اولین بار مورد پذیرش آکادمی اسکار قرار گرفت و بهنوعی دروازه ورودی اسکار یا همان اسکارکوالیفای شد تا برنده جایزه بزرگ در این جشنواره بهطور مستقیم به اسکار معرفی شود، این موضوع را میتوان اتفاق مثبتی قلمداد کرد و فیلمسازان را به سمتی سوق داد که در جشنوارههای داخلی شرکت فعال و مؤثرتری داشته باشند و صرفا به جشنوارههای تراز اول خارجی چشم ندوزند. امیدوارم همزمان با این اتفاق، کیفیت فیلمها و کیفیت برگزاری جشنواره فیلم کوتاه تهران در سالهای آینده بالاتر رود.»