بخش معدن و صنایع معدنی پیشران اقتصاد است و با متحولشدن این بخش، سایر بخشهای صنعتی و اقتصادی کشور فعال میشود. تولید و صادرات موادمعدنی میتواند درآمدزایی مناسبی برای استان ایجاد کند؛ بنابراین عارضهیابی و چارهاندیشی برای بازگشت این واحدهای معدنی به چرخه تولید ضرورت دارد. به گفته متولیان صمت استان اگر معدنی بعد از شش ماه فعال نشود و صاحب معدن نتواند شریک و سرمایهگذار جذب کند، معدنش برای فروش به مزایده گذاشته میشود. به گفته معاون معادن سازمان صمت اصفهان بیش از 1300 مجوز معدنی در استان اصفهان صادر شده است که از این تعداد 850 پروانه بهرهبرداری، 250 پروانه اکتشاف و 200 مجوز برای برداشت شن، ماسه و طرحهای عمرانی است. حال از بین 850 معدنی که پروانه دارند، حدود 250 معدن در استان راکد و نیمه فعال هستند و حوزه کاری معادن نیمهفعال و راکد استان نیز در بخشهای مختلف از جمله سنگ تزیینی، خاکهای صنعتی و مصالح ساختمانی است.
غیرفعالها به مزایده گذاشته میشوند
محمد سرجوقیان در پاسخ به این پرسش که چه راهکارهایی برای فعالشدن معادن نیمهراکد و غیرفعال وجود دارد، به اصفهان زیبا توضیح میدهد: برای احیای معادن نیمهفعال و راکد استان باید از صاحبان این معادن دعوت کنیم تا ابتدا مشکلات آنها احصا شود و برای هر مشکل راهکار جداگانهای ارائه دهیم؛ بهعنوان مثال اگر مشکل کمبود نقدینگی است، میتوان برای پرداخت تسهیلات آنها را معرفی کرد. اگر هم معدنی بیش از شش ماه تعطیل و راکد باشد و بتواند شریک و سرمایهگذار جذب کند، به فعالیتش ادامه میدهد؛ ولی اگر نتواند، سلب صلاحیت خواهد شد و معدنش به مزایده گذاشته میشود.سرجوقیان اذعان میکند: کیفیت موادمعدنی یکی از دلایل راکدشدن معادن است و دلیل دوم نیز این است که این معادن نتوانستهاند برای فروش محصولات خود بازار پیدا کنند که در این زمینه دانشبنیانها میتوانند به کمک معادن بشتابند تا به چرخه تولید برگردند.او میگوید: از 850 معدن دارای پروانه بهرهبرداری حدود 50 میلیون تن مواد معدنی استخراج میشود که شامل انواع سنگهای تزیینی، موادمعدنی فلزی، سرب، روی، طلا، مس، ماسه، خاک، گچ و انواع مصالح ساختمانی است که این معادن به لحاظ تناژی 50 میلیون تن ظرفیت اسمی دارند؛ ولی ظرفیت واقعی آنها 35 میلیون تن است.
معاون معادن سازمان صمت اصفهان عنوان میکند: معادن دارای پروانه بهرهبرداری در سال 1400 نزدیک به 25میلیارد تومان حقوق دولتی پرداخت کردند که این میزان درآمد برای استان از این محل صادر شد.سرجوقیان خاطرنشان میکند: 1300 معدنی که برایشان در استان مجوز صادر شده است، نزدیک به 10 هزار اشتغال مستقیم ایجاد میکنند؛ ضمن اینکه برای بخشهای مختلف وابسته به معادن از جمله حملونقل، تعمیرکاران و… نیز شغل ایجاد میشود.
روشهای تولید در معادن بهروز نیست
سترش بازارهای صادراتی و رونق بخش ساختوساز راهکاری است که به گفته متولیان صنفی میتواند منجر به بازگشت واحدها به چرخه تولید شود. رئیس انجمن معدنداران استان اصفهان به اصفهان زیبا میگوید: 40درصد معادن در استان غیرفعال هستند که این معادن غیرفعال در بخش سنگهای تزیینی کار میکردند و دلیل راکد بودن معادن سنگهای تزیینی نیز به رکود ساختوساز ارتباط پیدا میکند.
جــمــشیـــد مـــولایی تــصــریـح میکـند: هزیـنههای سـاخت مـسکن در کـشور افزایش یافته و سرمایهگذاری در بخش مسکن نیز کاهشی شده است. از این رو صنایع مرتبط با بخش ساختمان همچون کاشی و سرامیک، گچ، شن و ماسه نیز دچار مشکل شدهاند و در استان اصفهان نیز معادن سنگهای تزیینی با رکود مواجه شدهاند.
مولایی بیان میکند: راهکار فعالشدن معادن غیرفعال استان، رفع تحریمها و ورود به بازارهای صادراتی است تا با رونق صادرات، سرمایه و نقدینگی این واحدها تأمین شود. به دلیل تحریمها روشهای تولید در معادن بهروز نشده است؛ ضمن اینکه ماشینآلات معدنی بالای 20 سال عمر دارند و استهلاک بالایی دارند، به همین دلیل بازدهی آنها کاهش پیدا کرده است. از سوی دیگر هزینه تعمیر و نگهداری این ماشینآلات بالاست و این باعث افزایش هزینهها شده است. این در حالی است که در دنیا روشهای تولید و فناوری مورداستفاده، بهروزرسانی میشود.رئیس انجمن معدنداران استان اصفهان تصریح میکند: هزینه تولید معادن کوچکمقیاس بالاتر است؛ ولی این به معنای این نیست که توجیه اقتصادی ندارند؛ بلکه در تمام دنیا معادن کوچکمقیاس فعالیت میکنند.مولایی عنوان میکند: شرکتهای دانشبنیان میتوانند در روشهای تولید به معادن کمک کنند. از آنجایی که ضایعات معدنی زیاد است، اگر شرکتهای دانشبنیان به این بخش ورود پیدا کنند و ضایعات معادن را کاهش دهند،هزینههای تولید کاهش پیدا میکند و سرمایهگذاری معقولتر میشود و سرمایهگذاران سود بیشتری میبرند.رئیس انجمن معدنداران استان اصــفــهان بــیان میکــند: در بــخـش سنگهای تزیینی بین 60 تا 80 درصد تولیدات معدنی به باطلههای معدنی تبدیل میشود؛ باطلههای معدنی نیز مصرف زیادی دارند و میتوان از آنها در تولید شن و ماسه و مبلمان شهری استفاده کرد؛ دانشبنیانها ظرفیت وسیعی برای تبدیل و فراوری ضایعات معدنی دارند.
قانون معادن را درست اجرا نمیکنند
جرای قانون معادن و پرهیز از تصمیمات سلیقهای راهکار دیگری است که به گفته فعالان معدنی میتواند مشکل بسیاری از معادن استان را حلوفصل کند. مشاور کمیسیون معادن اتاق بــازرگانی اصــفـهان به اصــفهانزیــبا میگوید: از دیدگاه صمت معادنی راکد هستند که حقوق دولتی پرداخت نمیکنند؛ ممکن است معدنی چندین سال غیرفعال باشد و به خاطر اینکه شامل جریمه نشود و معدن را از او نگیرند حقوق دولتی پرداخت کند؛ از این رو دولت هم این معدن را به عنوان معدن فعال میشناسد؛ ولی در عمل معدن غیرفعال یا نیمهفعال است.حسامالدین فرهادی بیان میکند: درمجموع براساس آمارهای صمت 11هزار معدن در کشور وجود دارد که از این تعداد 6 هزار معدن فعال است و 45درصد معادن غیرفعالاند که این معادن در حوزههای مختلفی فعالیت دارند؛ 2100 معدن سنگ تزیینی در کشور وجود دارد که 1500 آن فعال است.فرهادی درباره راهکارهای احیای معادن نیمهفعال و راکد اذعان میکند: اگر قانون معادن به درستی اجرا شود و تمامی تبصرهها و بندها درست اجرا شود، معادن فعال میشوند؛ نکته اینجاست که تصمیمات سلیقهای و شخصی است و پشت این تصمیمات سلیقهای نیز تفکر دستوری وجود دارد. درواقع باید نگاه همهجانبهگر برای رفع مشکلات معادن داشت و قانون معادن را به درستی اجرا کرد.
مشاور کمیسیون معادن اتاق بازرگانی اصفهان بیان میکند: اگر قانون اجرا شود، ماشینآلات معدنی هم وارد میشود و دیگر پیمانکار موقع خرابشدن قطعات دست و دلش نمیلرزد؛ تأثیر خود تحریمیها بیشتر از تحریمهای خارجی است و فشاری که دولت به این بخش وارد میکند، بیشتر از تحریمهای خارجی است.
او خاطرنشان میکند: باید مشکلات معادن استان ریشهیابی و عارضهیابی شود؛ ایمیدرو کار گروهی برای احیای معادن کوچکمقیاس راه اندازی کرده و مشکلات معادن را شناسایی کرده است. او تولیدکننده را به مصرف کننده وصل کرده است؛ اما ما از ظرفیتهای ایمیدرو استفاده نکردیم. درواقع وظیفه ایمیدرو ایجاد زیرساخت برای معادن است و ما باید از ظرفیتهای این سازمان برای رفع مشکلات معادن استان استفاده کنیم؛ چون معادنی که در شهرضا فعالیت دارند، برق ندارند و به امکانات جادهای دسترسی ندارند و این وظیفه ایمیدور است که برای این معادن زیرساخت ایجاد کند.فرهادی عنوان میکند: هر واحدی با تزریق دانش بهتر میتواند فعالیت کند؛ اما واقعیت این است که در دنیا از موج سوم و چهارم فناوری استفاده میکنند؛ ولی ما در بخش معادن کشور در حال استفاده از موج اول فناوری هستیم؛ بنابراین قبل از ورود دانشبنیانها به بخش معادن اول باید زیرساختهای اولیه در معادن ایجاد شود و سپس معادن با این شرکتها تعامل داشته باشند.مشاور کمیسیون معادن اتاق بازرگانی اصفهان میگوید: رد پای دانشبنیانها در صنایع بیشتر است و این واحدها میتوانند در بحث کاهش سوخت و افزایش بهرهوری کمکحال باشند؛ ولی دانشبنیانها در بخش معدن به ندرت کاری انجام دادهاند و واحدهای معدنی هنوز در موج اول فناوری به سر میبرند.
