به گزارش اصفهان زیبا؛ قصه از زمانی شروع شد که مناطق روستایی در حاشیه شهر اصفهان و منطقه خوراسگان به اصفهان ملحق شدند.
سال ۸۵ با دستور «محمود حسینی»، استاندار وقت اصفهان، ۱۷ روستای واقع در جاده منتهی به کارخانه قند اصفهان به شهرداری منطقه ۱۵ الحاق شد. آن زمان شاید هدف الحاق، توسعه شهر و روستاهای اطراف و ارائه خدمات مناسب به این مناطق تعریف شده بود؛ اما آنچه از شواهد پیداست، چیزی که در قانون برای الحاق مناطق روستایی تعریف کردند، محقق نشده و امروز نارضایتی، ثمره این الحاق‌ها شده است.
درست در سال 99 شهردار وقت منطقه 15 هم اذعان کرد که با اضافه‌شدن این 11 محله به محدوده شهرداری منطقه15 بافت فرسوده این منطقه از ۱۴۱.۲ هکتار به ۲۱۳.۴۸ هکتار افزایش‌یافته است؛ این یعنی اضافه‌شدن مشکلاتی به مشکلات منطقه شهری.
قاسمی در آن زمان گفته بود متأسفانه محله‌هایی که در بافت فرسوده قرارگرفته‌اند، به‌دلیل فرسودگی کالبدی و برخوردارنبودن از دسترسی‌های سواره، تأسیسات و خدمات و زیرساخت‌های شهری بسیار آسیب‌پذیر بوده و از ارزش مکانی و اقتصادی نازلی برخوردار است.
او در ادامه تأکید کرده بود: این محله‌ها و بافت‌ها از یک‌سو دارای ریشه‌های سکونتی ارزشمند با غنای فرهنگی، اجتماعی و معماری است و از طرف دیگر به جهت فرسودگی شدید، نبود دسترسی مناسبت به خدمات شهری و بهداشتی، وجود مشکلات اجتماعی و امنیتی و آسیب‌پذیری در برابر زلزله، آتش‌سوزی و عدم تطابق با زندگی امروز شهری و شهرسازی مدرن، دارای مشکلات روبنایی و زیرساختی عدیده‌ای هستند که یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها و چالش‌های مدیریت شهری محسوب می‌شود.
مدیر منطقه ۱۵ شهرداری اصفهان آن زمان قول داده بود که مدیران شهری با شناسایی نهادهای تأثیرگذار در سطوح کلان و برقراری ارتباط و همراه‌کردن این نهادها با دفاتر نوسازی محله‌ها و همچنین اطلاع‌رسانی‌ها و آموزش شهروندان، اقدامات چشمگیری در این محله‌ها اتفاق بیفتد؛ اما این قول‌ها چندان به واقعیت نزدیک نشده است.
«ما نه شتریم، نه مرغ»
گفت‌وگو با معتمدان محله‌ها و روستاهای الحاقی به منطقه 15 شهرداری اصفهان راهی برای بررسی بهتر وضعیت امروز این محله‌ها بود. علی طراح، عضو هیئت اجرایی و امنای محله خاتون‌آباد، یکی از مشکلات بزرگ محله‌های الحاقی را با این ضرب‌المثل توضیح داد: « ما نه شتریم نه مرغ».
او که از وضعیت رسیدگی به مشکلات متعدد در محله خاتون‌آباد ناراضی بود، گفت: با تمام وجود می‌گویم، وقتی می‌خواهند عوارض تفکیکی و پول برق و آب را برای این مناطق حساب کنند، ما جزو شهر هستیم؛ ولی موقع ارائه خدمات، به ما گفته می‌شود شما را به‌زور به ما الحاق کردند.
طراح از کوچه‌های خاکی خاتون‌آباد و جاده اصلی پر از چاله و دست‌انداز آن گفت و اضافه کرد: آسفالت جاده اصلی خاتون‌آباد بسیار بی‌کیفیت است. ما برای گرفتن خدمات بارها به شهرداری مراجعه کردیم؛ اما خدمات مطلوبی دریافت نکردیم.
او از عملی‌نشدن دستورهای شهردار منطقه توسط عوامل اجرایی شهرداری گله کرد و افزود: شهردارها برای رسیدگی به مشکلات نامه ابلاغ می‌کنند؛ اما آن ابلاغ‌ها به اجرا نمی‌رسد. برای جمع‌آوری زباله و سم درختان و رسیدگی به فضای سبز، باید بارها مراجعه کنیم؛ اما اتفاق مؤثری نمی‌افتد.
عضو هیئت اجرایی و امنای محله خاتون‌آباد با اشاره به وجود سگ‌های ولگرد در محله خاتون‌آباد، به نحوه حمل زباله در اول صبح اعتراض داشت و تأکید کرد: این زباله‌ها را سگ‌های ولگرد پاره می‌کنند و این مسئله باعث کثیفی محله و پرشدن جوی‌های کشاورزی می‌شود. او از اهدای 40 جریب زمین تفکیکی به شهرداری در محله خاتون‌آباد گفت و اینکه از خدمات بسیار ضعیف شهرداری گله‌مند است. طراح نبود امکانات در محله خاتون‌آباد و امکانات نامناسب برای یک زندگی درست را دلیل مهم مهاجرت افراد به خوراسگان و خیابان جی دانست.
او معتقد است اگر مردم راضی بودند در روستا می‌ماندند. بنا به گفته او، روستاهای هم‌جوار خاتون‌آباد به دلیل وجود دهیاری و شورای روستا و داشتن بودجه مستقل، وضعیت بسیار بهتری نسبت به خاتون‌آباد دارند.
جمع‌نشدن نخاله‌های ساختمانی، خاکی‌بودن کوچه‌ها، فضای نامناسب سبز و فقدان مکانی برای اوقات فراغت نوجوانان در محله از دیگر مشکلاتی بود که به آن اشاره شد.
خاتون‌آباد دوهزار نفر جمعیت دارد و این جمعیت قابل‌توجه نیاز به امکاناتی دارند که وضعیت زندگی در این روستا را ارتقا بدهد. به قول طراح، تفاوت محله خاتون‌آباد با توجه به فاصله کم تا خیابان‌های خوراسگان، زمین تا آسمان است و همین مسئله باعث مهاجرت مردم و جوانان به مناطق دیگر شهر شده است.
عضو هیئت اجرایی و امنای محله خاتون‌آباد در ادامه از بررسی راه‌های مختلف برای حل مشکلات گفت و ادامه داد: فرمانداری دستور داد به‌عوض آزادسازی اتوبان خاتون‌آبادی که منجر به آسفالت جاده و آسیب به پل و جوی‌های کشاورزی ما شد، خدماتی ارائه و مشکلات اصلاح شود؛ اما اتفاقی نیفتاد.
بنا به گفته او، این محله قرار بود در طرح محله‌محوری شهرداری قرار بگیرد و برای سامان‌دهی آن 20 میلیارد در نظر گرفته شده، که تاکنون اتفاقی درخصوص صرف‌شدن این بودجه برای خاتون‌آباد نیفتاده است.
محله قلعه‌نو ؛ محله‌ای فراموش‌شده
قلعه‌نو هم از دیگر محله‌های الحاقی به منطقه 15 شهرداری است؛ محله‌ای کوچک با 700 نفر جمعیت که به قول یکی از اعضای هیئت‌امنای مسجد محله قلعه‌نو، یک دیار فراموش‌شده است و مثل‌اینکه در نقشه ایران وجود ندارد.
رسول پاگیری در این مصاحبه و در گفت‌وگو با «اصفهان زیبا»، از نبود عدالت در شهرداری و تقسیم‌نشدن بودجه‌ها در مناطق مختلف گله داشت و گفت: شهرداری برای محله‌های دیگر اقداماتی انجام داده؛ اما برای این محله هیچ اقدام مؤثری انجام نشده است. بودجه شهرداری برای مناطق تحت‌پوشش به‌درستی توزیع نمی‌شود.
او از پیگیری‌های مستمر اهالی محل و معتمدان برای حل‌شدن مشکلات محل گفت و افزود: زمانی که ما الحاق شدیم، تا ده‌سال بین مرز فرمانداری و شهرداری مانده و بلاتکلیف بودیم و در همین زمان هیچ خدماتی نگرفتیم. بعد از ده‌سال تعیین تکلیف شدیم؛ اما باز وضعیتمان نامناسب است. مراجعات زیادی به شهرداری داشتیم؛ اما هیچ توجهی نشده است.
بنا به گفته پاگیری، یکی از مهم‌ترین مشکلات محله قلعه‌نو عرض کم جاده مشرف به این محله به نام پی‌وی‌سی است. عرض آسفالت این جاده 5 متر است و این در حالی است که باید عرض آن 6 متر باشد. تلاش محلی‌ها برای گرفتن یک دسترسی مناسب به این خیابان و اصلاح آن تاکنون ثمری نداشته است.
او گفت: این جاده پرتردد است و عرض کم آن به‌خصوص در شب مشکلات زیادی برای رانندگان ایجاد کرده است. نبودن مکان ورزشی مناسب و سرپوشیده برای نوجوانان، فضای سبز نامناسب و فقدان مراکز فرهنگی از مشکلاتی است که پاگیری به آن اشاره می‌کند.
این عضو هیئت‌امنای مسجد محله قلعه‌نو معتقد است که روستاهای اطراف محله قلعه‌نو، نسبت به آن‌ها وضعیت بهتری دارند و یکی از درخواست‌های مردم ساکن این محله برگشتن به وضعیت روستاست. این محله جزو طرح محله‌محوری قرار نگرفته و قرار بوده در دوره جدید به آن توجه شود که همچنان به‌عنوان طرح انتخاب نشده است.
گورت تکه‌پاره شده است
فرمانده پایگاه بسیج شهید مطهری و از فعالان شورای تحول محله گورت هم در گفت‌وگو با «اصفهان زیبا» بزرگ‌ترین مشکل محله گورت را فقدان یک ورودی مناسب عنوان کرد.
مهدی کاظمی گفت: افراد زیادی در ایام تعطیل برای رفتن به باغ رضوان از اصفهان در بزرگراه امام رضا، تردد می‌کند. چند سال پیش برای ورودی گورت تونل سیلاب را تعریض کردند؛ اما این ورودی نامناسب باعث افزایش بار ترافیکی در روزهای تعطیل و قفل‌شدن مسیر می شود.
او احداث یک تقاطع غیرهمسطح را برای گورت پیشنهاد داد و افزود: وجود بافت فرسوده و کوچه‌های غیراصولی هم از دیگر مشکلات ماست. البته شهرداری قول همکاری داده؛ اما هنوز اقدامی از سمت اهالی و شهرداری انجام نشده است.
کاظمی از فعالان حوزه میراث در محله گورت است و چندین بنای تاریخی و کبوترخانه را در این محل بازسازی کرده. او با اشاره به آثار تاریخی مهم در گورت که رها شده‌اند، گفت: تعداد زیادی آثار تاریخی و کبوترخانه در محله گورت وجود دارد که درحال‌تخریب است و با وجود مکاتبات زیاد با شهرداری و میراث پاسخی نگرفتیم.
فعال شورای تحول محله گورت در ادامه بیان کرد: در یکی از محله‌های قدیمی گورت کبوترخانه، مسجد قدیمی و خانه تاریخی بازسازی کردیم؛ اما کوچه همچنان خاکی است. چندبار برای زیرسازی این منطقه با توجه به آثار تاریخی و کف‌سازی مناسب آن اقدام کردیم؛ اما پاسخی دریافت نشده است.
گورت از زمان الحاق‌شدن ضرر کرد
فرمانده پایگاه بسیج شهید مطهری نیز از الحاق گورت به شهر ابراز نارضایتی کرد و گفت: گورت از زمانی که به خوراسگان ملحق شد ضرر کرد. مردم از میزان خدماتی که دریافت می‌کنند ناراضی هستند. ما وقتی خودمان را با روستای مزرعه گورت مقایسه میکنیم، وضعیت نامناسب‌تری داریم.
او اضافه کرد: روستاهایی که مستقل هستند، بودجه مستقل و درآمد دارند و ساختار محله و کوچه‌بندی‌های بهتری نسبت به ما دارند. روستاها بودجه و درآمد دارند و از املاک می‌توانند درآمد کسب می‌کنند و این‌ها باعث رشد می‌شود. شهرداری در این مناطق هم فعالیت کرده؛ اما اگر گورت روستا بود برای ما بهتر بود. امروز اگر بخواهیم هر اقدامی در محله گورت انجام بدهیم باید مجوزهای مختلفی بگیریم؛ اما اگر دهیار داشتیم مشکلات ما کمتر و تعامل بهتر بود.
بنـا به گفته کاظمی، گورت بین چندمنطقه شهری تقسیــم شــده و همین مسئله مشکلات زیادی فراهم کرده است. زمین‌های جنوب گورت که مالکیت آن با اهالی روستاست، موردادعای شهرداری منطقه 4 قرار گرفته و شمال گورت با منطقه 15 شهرداری و بلوار فرودگاه با سازمان راه و شهرسازی است.
این فعال محله گورت، با بیان اینکه بهترین زمین‌های کشاورزی در شمال قرار گرفته که مجوز ساخت‌وساز دارد گفت: متأسفانه به زمین‌های جنوب که قابلیت کشاورزی ندارند، مجوز ساخت‌وساز نمی‌دهند؛ درحالی‌که این زمین‌ها بر اساس نقشه، پلاک‌بندی شده است. بلوار فرودگاه هم نیاز به آسفالت دارد و خارج از محدوده شهرداری و در محدوده سازمان راه شهرسازی است که اقدامی در این خصوص انجام نداده است.
وقتی اخبار و دلایل الحاق‌شدن روستاهای اطراف را بررسی میکنیم یکی از اهداف آن حل‌کردن مشکلاتی که در راه ارائه خدمات به مناطق شهری وجود دارد، مطرح شده است. این مسئله مدیران شهری را به سمت الحاق‌کردن این مناطق برد تا خدمات به‌صورت متمرکز و دقیق اجرا شود؛ اما امروز شاهد هستیم که این خدمات به‌صورت مستمر و دقیق به مناطق الحاقی نمی‌رسد و موجب نارضایتی مردم ساکن در این مناطق شده است. الحاق‌شدن روستاهای اطراف، استقلال روستاها را گرفت و بودجه مناسبی برای رسیدگی به مشکلات این مناطق منفصل شهری دیده نشد. شهرداری‌ها قبل از آنکه آماده قبول دریافت یک منطقه و محله و روستا شوند، وارد معرکه‌ای شدند که راه درستی برای برون‌رفت از آن دیده نشده بود.
مناطق الحاقی؛ دومین چالش پیش روی نظام شهرسازی استان اصفهان
رئیس اداره طرح‌های توسعه شهری و معماری راه و شهرسازی استان اصفهان نیز در مصاحبه‌ای گفته: «پدیده اصفهانی‌شدن نقاط سکونتگاهی مجاور کلان‌شهر اصفهان، هرچند از اثرات مثبتی همچون مدیریت منسجم شهری، افزایش همگرایی اجتماعی و بهبود وضعیت خدمات‌رسانی برخوردار است؛ اما یکی از چالش‌های مهم شهرسازی استان محسوب می‌شود.»
علی هنردان دومین چالش پیش روی نظام شهرسازی استان اصفهان را اصفهانی‌شدن شهرها و روستاهای اطراف منطقه کلان‌شهر اصفهان دانسته است. او معتقد است، الحاق شهرها و روستاهای اطراف منطقه کلان‌شهری به شهر مادر تا حدی ناشی از مشکلات و مسائل مربوط به چالش شهری‌شدن استان است؛ اما از عوامل دیگر آن می‌توان به چانه‌زنی‌های سیاسی و انتظار ذی‌نفعان و صاحب‌نفوذان شهری و روستایی برای افزایش قیمت اراضی و املاک محدوده الحاقی و اراضی بلافصل آن‌ها اشاره کرد. هنردان از منظر دیگری موضوع را بررسی کرده و گفته، با الحاق این نقاط به شهر اصفهان و برهم‌خوردن نظام سکونتگاهی شهرهای اطراف و افزایش قیمت اراضی نقاط الحاق‌شده، تعادل سیستم ازنظر حق انتخاب گروه‌های مختلف درآمدی محدودشده و شاهد گسترش حاشیه‌نشینی، اسکان غیررسمی و بدمسکنی خواهیم بود.
او خاطرنشان کرده، از دیگر مسائل و مشکلات این چالش می‌توان از بروز پدیده خَزِش شهری، ازبین‌رفتن و خورندگی اراضی حدفاصل شهر با نقاط سکونتی الحاق‌شده، گسترش افقی شهر مادر و ازهم‌پاشیدگی هویت مستقل نقاط الحاق‌شده نام برد.
به نظر می‌رسد بررسی چالش‌های پیش روی الحاق مناطق روستایی به شهرها به‌درستی انجام‌نشده است. با‌وجود این و طبق تصمیماتی که در مدیریت شهری گرفته شده، مناطق الحاق‌شده به شهر باید خدمات مناسب دریافت کنند. ارائه خدمات جزو وظایف شهرداری‌هاست که در قانون به صراحت بیان‌شده و شهرداری‌ها طبق قانون موظف به ارائه خدمات در این مناطق هستند.
در ماده یک تعاریف حریم و محدوده شهر آمده، شهرداری‌ها علاوه بر اجرای طرح‌های عمرانی ازجمله احداث و توسعه معابر و تأمین خدمات شهری و تأسیسات زیربنایی در چارچوب وظایف قانونی خودکنترلی و نظارت بر احداث هرگونه ساختمان و تأسیسات و سایر اقدامات مربوط به توسعه و عمران در داخل محدوده شهر را نیز به عهده دارند.
طبق تبصره ۲ این ماده، روستاهایی که به‌موجب طرح‌های مصوب جامع و هادی در داخل حریم شهرها واقع می‌شوند، در صورت رسیدن به شرایط شهرشدن، شهر مستقل شناخته نمی‌شوند و به‌صورت منفصل به‌عنوان یک ناحیه یا منطقه از نواحی یا مناطق شهر اصلی تلقی و اداره خواهند شد و برای آن‌ها در قالب طرح‌های جامع و تفصیلی ضوابط و مقررات ویژه متضمن امکان استمرار فعالیت‌های روستایی تهیه و ملاک عمل قرار خواهد
گرفت.
