به گزارش اصفهان زیبا؛ شـهرها در حال بزرگشدن هستند. کسی و قدرتی هم نمیتواند مانع این گستردگی شود. حالا اما اداره و مدیریت این شهرها وقتی روی ریل گستردگی و پیچیدگی قرار میگیرد، کار راحتی نیست. آنچه کارشناسان میگویند و تجربه زیسته سایر کشورهای پیشرفته نشان میدهد، روشهای سنتی نمیتواند باری از دوش مدیریت شهری بردارد و هر روز چالشی به چالشها و گرههای کور شهر اضافه میکند.
حرکت بهسمت الکترونیکیشدن و هوشمندسازی، تنها راهی است که تجربهشده و نشان میدهد از پس مدیریت بهتر و نظمدهی به شهرها برآمده است. مدیریت شهری اصفهان در ادوار گذشته به این مهم رسیده بود که راه مدیریت بهتر شهر اصفهان که بهسمت کلانشهرشدن رفته، همین است و چارهای جز حرکت بهسوی الکترونیکیشدن و هوشمندسازی نیست.
سالها مدیران بر طبل الکترونیکیشدن شهرداری و راهاندازی سامانههای هوشمند کوبیدند؛ اما آنچه امروز در شهر دیده میشود، فاصلهای طولانی را نشان میدهد. اینکه در سالها اخیر شهرداری تلاش کرده است با راهاندازی سامانههای مختلف، شهر را در حوزههای مهمی بهخصوص شهرسازی و حملونقل اداره کند، بر کسی پوشیده نیست؛ اما کیفیت و سرعت اجرا به جای مبدلشدن به چراغسبزی که راه را نشان شهروند بدهد، برای همراهی با این روند، مانعی شد برای فراریدادن آنها از تکنولوژی. البته شهردار اصفهان در ماههای ابتدایی سال گذشته در مصاحبهای گفته بود، نقطه تحول شهرداری در هوشمندسازی خدمات شهری است؛ بر این اساس، در همه حوزهها شاخص ملاک سنجش موفقیت مدیران در گام نخست، میزان تبدیل خدمات حضوری به غیرحضوری و در گام دوم، هوشمندسازی خدمات خواهد بود.
شهردار اصفهان سرعت ارائه خدمات برای مدیریت شهری را بسیار بااهمیت خواند و گفت که جای تعجب و تأسف دارد زمان ارائه بعضی خدمات در شهرداری طولانی است. در این راستا، مقرر شد زمان ارائه خدمات بهشدت کوتاه و در حداقل زمان خدمات به ذینفعان ارائه شود. اینکه مدیران شهری دغدغه خدمات غیرحضوری و هوشمندسازی دارند و تلاش میکنند به این سمت حرکت کنند، جای امیدواری است. این در حالی است که دستیار ویژه شهردار در امور هوشمندسازی و مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری اصفهان هم در مصاحبهای در پایان سال گذشته از ویرایش سوم نقشه راه هوشمندسازی شهرداری اصفهان خبر داده بود.
اهداف مطرحشده در ویرایش سوم نقشهراه هوشمندسازی افقی روشن در حوزه هوشمندسازی را نشان میدهد و در این سالها شاهد رونمایی از سامانههای مختلف در حوزههای شهری و حملونقل بودهایم که البته تا حدودی راهگشا هم بودهاند؛ اما مشکلات متعدد این سامانهها باعث بیاقبالی شهروندان به آنها شده است؛ بهطورمثال، میتوان به مشکلات متعدد سامانه اصرو و اصنو اشاره کرد. قطعی و کندی سیستم و غیرکاربردیبودن بسیاری از قابلیتهای تعریفشده برای سامانهها، ناآشنایی شهروندان با آنها و معرفی نامناسب باعث مشکلات متعدد برای شهروندان و اعتراض آنها به سامانهها شده است.
شهرهای هوشمند شهرهای متصل هستند
دستیار ویژه شهردار در امور هوشمندسازی و مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری اصفهان در پاسخ به این پرسش خبرنگار «اصفهانزیبا» که چرا این سامانهها با مشکلات عدیدهای روبهرو هستند و فراوان با کندی و قطعی سامانهها روبهرو میشویم و بسیاری از قابلیتهای سامانه غیرفعال است، گفت: قبول دارم که در سامانهها حرکت کندی داریم. عمدتا اگر زیرساخت خوبی نداشته باشیم، در فرایند هوشمندسازی خیلی موفق نیستیم. شفاف بگوییم بهطور ویژه، در پروژه اصرو مناسب عمل نکردیم و زیرساخت مناسب نداشتیم؛ البته نمیتوان گفت مقصر تنها شهرداری است؛ این قابلیت از طرف سرمایهگذار هم وجود نداشت و شبکه ارتباطی مناسب شکل نگرفته بود.
سعید فردانی با تأکید بر اینکه شهرهای هوشمند امروز شهرهای متصل هستند و شبکه ارتباطی در آنها شکل گرفته است، اظهار کرد: در این شهرها، ارتباط قسمتهای مختلف شهر با یکدیگر برقرار بوده و دسترسی قسمتهای مختلف شهر با یکدیگر امکانپذیر است؛ اما متأسفانه مشکلات زیرساخت در اصرو از پیمانکار و سرمایهگذار به ما و بعد به مردم منتقل شد؛ چون زیرساختها برای اجرای این سامانه آماده نبود. یکی از مشکلات اجرایی دقیق آن، باجهداران بودند که سالها با یک سیستم سنتی کار کرده بودند و تغییر برایشان سخت بود. یکی دیگر از بحثها در اصرو، کارتهای منزلت و اطلاعات این کارتها بود که البته در حال حلشدن است. بهطورکلی عمده مشکلات ما در حوزه زیرساخت، نیروی انسانی و شبکه ارتباطی بود که باعث غیرکارآمدشدن سامانه میشد؛ البته متأسفانه بسیاری از تغییرات هم در قراردادها دیده نشده و اگر این اتفاق افتاده بود امروز سرعت بهتری در اصرو داشتیم.
او همچنان در ادامه با تأکید بر اینکه سامانه اصرو برای اولینبار در کلانشهر اصفهان با این حجم استفاده شده است، گفت: کار بزرگی بود و در کشور مشابه نداشت. همین مسئله بر کیفیت کار سایه انداخته بود؛ البته ما در هوشمندسازی مشکل را طبیعی میدانیم؛ ولی طولانیشدن مشکل طبیعی نیست. متأسفانه در پروژه اصرو زمان حل مشکل طولانی است و همین مسئله مشکلساز میشود.
آموزش شهروندی نقش مؤثری در تحقق شهر هوشمند دارد
سعیده مؤیدفر، دکتری برنامهریزی شهری و استادیار دانشکده علوم انسانی ایران، در خصوص هوشمندسازی در مقالهای آورده است: شهر هوشمند بهعنوان روشی نوین در جهت حل بسیاری از مشکلات موجود در مسیر مدیریت کارآمد شهری مطرح میشود و در این میان، آموزش شهروندی نقش مؤثری در ارتقای سطح دانش فناوریهای جدید و فرایندهای نوآوری شهروندان دارد. شهر هوشمند، شهری است نظاممند که از امکان دسترسی آسان به خدمات، فراگیری خدمات شهری و بهنوعی غیرمتمرکزکردن خدمات شهری برخوردار است.
در این شهرها اداره امور شهروندان شامل خدمات و سرویسهای دولتی و سازمانهای بخش خصوصی بهصورت برخط و شبانهروزی، در هفت روز هفته باکیفیت و ضریب ایمنی بالا انجام میشود. این استاد دانشگاه در ادامه، در خصوص روند هوشمندسازی در شهرداری اصفهان بیان کرد: شهرداری اصفهان نیز در سالهای اخیر به هوشمندسازی شهر احساس نیاز کرده است. شهرداری بر اساس مواد 23 و 25 برنامه پنجساله دوم این مهم را در دستورکار خود قرار داده است. شهرداری اصفهان ضروری دانسته تا برای اجراییکردن این هدف، به آموزش شهروندان بپردازد.او بر آموزش شهروندان تأکید و اضافه کرد: به میزانی که امور شهری هوشمند میشوند، به همان اندازه هم باید به آموزش شهروندان توجه کرد؛ زیرا بدون ارائه آموزشهای مناسب که بتواند با نیازهای گوناگون طیفها و گروهبندیهای مختلف جامعه و سطح آگاهی و اطلاعات مطابقت داشته باشد، تحقق شهر هوشمند امکانپذیر نیست.
مؤیدفر با انتقاد از آموزش شهروندان در حوزه هوشمندسازی گفت: به نظر میرسد شهروندان بنا به دلایل متنوعی نظیر عدم اطلاع، عدم آشنایی با نحوه استفاده از این خدمات، پایینبودن سطح سواد رسانهای و شکاف دیجیتالی نسلهای مختلف، در عمل آنچنانکه بایدوشاید از خدمات عرضهشده بهرهبرداری نمیکنند؛ بنابراین آموزش شهروندی برای بهرهگیری از این امکانات و ارتقای سطح دانش فناوریهای جدید و فرایندهای نوآوری شهروندان و همچنین آشناشدن با فرهنگ و الزامهای شهر هوشمند، اهمیتی ویژه یافته است و بایستی گفت هرچه سطح دانش شهروندان بالاتر رود، خلاقیت و ایدهپردازی آنان بیشتر شده و در ارتقای مؤلفههای شهر هوشمند و کاهش سفرهای درونشهری اصفهان نقش مؤثرتری خواهند داشت.
دستیار ویژه شهردار در امور هوشمندسازی در پاسخ به این پرسش که آموزش شهروندان برای استفاده از امکانات و هوشمندسازی در چه سطحی است؟ بیان کرد: ما بر آموزش و استفاده شهروندان از تکنولوژیها تأکید داریم. بهدنبال این هستیم تا امکانات و نمایشگرها در ایستگاهها را محدود کنیم و شهروندان را به سمت استفاده از موبایلها و اپها بکشانیم. اعتقاد داریم تمام تعاملها با مخاطبان باید با موبایل باشد و محدود به مکان نباشد. ازلحاظ مباحث امنیتی و خرابکاری و تخریب تابلوهای هوشمند در سطح شهر نیاز داریم بهسمت محیطی برویم که مشکلات را برطرف کند و اطلاعات را بهجایی که شهروند نیاز دارد، برسانیم و به تلفن همراه شهروندان منتقل کنیم.
هوشمندسازی تنهاراه کاهش ترافیک شهری است
یکی از کارکردهای شهر هوشمند، کاهش سفر درونشهری و ترافیک است. با آنکه سامانه اصرو برای دسترسی بهتر شهروندان به زمان حرکت حملونقل عمومی و کاهش سفرهای دورنشهری طراحیشده، اما تاکنون نتوانسته است موفقیت چندانی داشته باشد و همچنان سفرهای درونشهری یکی از مشکلات شهر اصفهان است. مؤیدفر هم معتقد است یکی از معضلها و مشکلات امروز شهر اصفهان تعداد سفرهای درونشهری روزانه است؛ بهطور میانگین بیش از 20میلیون سفر روزانه.
این در حالی است که این سرانه بیش از «دوونیم برابر» استاندارد جهانی است؛ بنابراین مقصر اصلی این ترافیک فراوان، تعداد زیاد سفرهای درونشهری روزانه است.این استاد دانشگاه اظهار کرد: متأسفانه هنوز بسیاری از مشاوران و افراد دخیل در بحث حملونقل درگیر راهکارهای چندیندهه گذشته هستند و راهحلهایی قدیمی و ناکارآمد را برای حل این مشکل تجویز میکنند؛ درصورتیکه انقلاب الکترونیکی و اینترنتی در یکیدو دهه گذشته بهکلی معادلهها را در بسیاری از محاسبههای سنتی بههمریخته است. در کشور ما و در کلانشهر اصفهان متأسفانه هنوز نه ادارات دولتی در راه الکترونیکیشدن و هوشمندشدن گام اساسی و مهمی برداشتهاند و نه بخش خصوصی و بازار کالا و خدمات ما. ادارات دولتی ما در بسیاری از موارد حتی بهصورت تلفنی نیز پاسخگو نیستند و در پاسخ مخاطبان تأکید بر مراجعه حضوری دارند.
این دکترای برنامهریزی شهری، شهر هوشمند را یکی از بهترین و بهروزترین و کارآمدترین راهحلها برای رفع این مشکل در شهر میداند. او خاطرنشان کرد: البته شهر هوشمند به یک مدیریت قوی و منسجم و زیرساختهای خاص خود نیاز دارد. یکپارچهبودن سیستمهای اطلاعاتی شهری و ادارات دولتی، استانداردشدن فرایندها، تأمین زیرساختهای سختافزاری، مدیران و منابع انسانی بهروز و کارآمد و کاربلد ازجمله این ملزومات هستند. بدون یک مدیریت قوی و متمرکز و حرفهای و تنها با انجام کارها و مطالعات پراکنده در حوزه شهر هوشمند، این طرح بزرگ و اساسی راه به جایی نخواهد برد.
اول باید محیط بهبود پیدا کند بعد سیستم منتقل شود
مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری اصفهان در ادامه گفتوگو با «اصفهانزیبا» از به پایداری رسیدن در زیرساختها در سامانه اصرو خبر داد و گفت: اینک در حال جمعآوری اطلاعات مترو و انتقال آن هستیم تا پرداخت ناوگان را بهصورت الکترونیکی داشته باشیم. در این سیستم برای اولینبار کارت مبنا به شهر مبنا تغییر پیدا کرد. در این کارتها تمامی رفتارهای شهروندان از مبدأ و مقصد در حوزه حملونقل را رصد میکنیم. در حال حاضر عمده مهاجرت از سیستم قدیم به جدید انجام شده و بر اساس شماره موبایل، فرد احراز هویت میشود.
تلاش میکنیم تمامی سرویسهای تعریفشده در سامانه فعال شود و امکان دسترسی به آنها در اپ اصفهان من برای شهروندان فراهم شود.آنچه بارها در روزنامه اصفهانزیبا گزارش پیرامون آن تهیه شده است، روند اصلاحات و فراهمشدن زیرساختها و انتقال از سیستم سنتی به الکترونیکی است؛ اما روند انتقال طولانی بوده و وعدههای برطرفشدن مشکلات زیاد است. فردانی در خصوص اینکه دقیقا کی قرار است مشکلات سامانه حملونقل الکترونیک و هوشمندسازی در اصفهان حل شود، بیان کرد: با طولانیشدن روند انتقال کاملا موافقم؛ البته ما معتقدیم اول باید کسبوکارها بهبود پیدا کند؛ بعد برویم سراغ فضای الکترونیکیشدن و هوشمندسازی. اگر بخواهیم وضعیت موجود را درون سامانه بریزیم، اقدام مناسبی نیست. البته قرار نیست دقیقا سامانه هوشمندسازی همان کاری را انجام دهد که بهصورت الکترونیکی انجام میشود؛ برای همین میگوییم اول بهبود و کیفیت در فرایند باید انجام شود و بعد در بستر هوشمند قرار بگیرد.
او در ادامه تأکید کرد: اصرو در حال حاضر ازلحاظ زیرساخت به پایداری رسیده، اما ازلحاظ سرویس در حال ایجاد و ارتقای کیفیسازی است. به نظر میرسد تا دو ماه دیگر سرویسهای متعددی در این زمینه فعال شود و در دسترس مردم قرار بگیرد.
کندی سرعت در اصنو به دلیل شبکه ارتباطی ضعیف است
سامانه اصنو که برای صدور پروانه ساختمانی بهصورت الکترونیکی طراحی شده است نیز با مشکلاتی مواجه است. فردانی در این خصوص گفت: در اصنو مشکلات عمدهای ندیدیم. قطعی آنچنانی در اصنو نداشتیم؛ البته قبول دارم در سیستم کندی وجود دارد. بهواسطه گستردگی مناطق کندی سرعت را پیدا میکنیم که با اختصاص سرور و زیرساخت رفع میشود. عمده دلیل، شبکه محلی و شبکه ارتباطی شهر است. یکی از اقدامات شهرداری، بهبود شبکه ارتباطی است. وقتی در شهرسازی حجم داده بالا میرود و با نقشه و تصویر طرح تفصیلی سروکار پیدا میکند، فضای زیرساختی زیادی لازم است. بنا به گفته مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری اصفهان، امسال شهرداری هزارمیلیارد تومان و در حدود یکبیستم بودجه شهرداری را از بودجههای عمرانی، به فناوری اختصاص داده که بیشترین سهم بودجه در میان کلانشهرهای کشور است.
حرکت در مسیر هوشمندسازی از مسیر زیرساخت میگذرد
مدیرعامل سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری اصفهان در ادامه با تأکید بر اینکه هوشمندسازی بعد از تجربه زیرساخت و خدمات طراحی شده است و اگر بخواهیم در فضای هوشمندسازی حرکت کنیم باید این حرکت را 360درجه بدانیم، گفت: این زیرساخت فنی و مدیریتی است.
اگر فضای زیرساخت کافی و مناسب باشد، هوشمندسازی در خدمترسانی وارد میشود. مؤیدفر نیز با تأکید بر اینکه هماهنگی بین حوزههای مختلف دخیل در مدیریت شهری چه در داخل شهرداریها و چه خارج از آنها و یکپارچه و متصلکردن سیستمهای اطلاعاتی و عملیاتی به یکدیگر از وظایف اصلی این مدیریت است، ادامه داد: از بخش خصوصی نیز نباید غافل شد. بسیاری از تقاضاها و سفرهای درونشهری برای خرید کالا و خدمات از بخش خصوصی است که برای آن تاکنون هیچ فکر درست و اساسی انجام نشده. ایجاد بازار بزرگ مجازی در شهرها با مدیریت یکپارچه و البته با مدیریت مشارکتی مدیریت شهری و بخش خصوصی ازجمله راهکارهایی است که بهراحتی میتواند از حجم مراجعههای حضوری بکاهد و لازم است شهرداریها بهعنوان متولی اصلی مدیریت شهری ورود ویژه در این زمینه داشته باشند؛ همچنین باید از توان بخش خصوصی و بهخصوص کارآفرینان و استارتاپها برای مدیریت شهر هوشمند استفاده کرد.
