به گزارش اصفهان زیبا؛ مادی نیاصرم بزرگ‌ترین مادی اصفهان است. نزدیک‌ترین فاصله را نیز تا رودخانه زاینده‌رود دارد. نکته مهم‌تر اینکه از چهارباغ می‌گذرد؛ بنابراین مدیریت شهری نمی‌تواند مانند یک مادی معمولی با آن برخورد کند. بر این اساس، در اوایل دهه پنجاه این مادی نیز همچون خیابان چهارباغ، موردتوجه شهرداری اصفهان قرار‌گرفت و پروژه‌ای برای سامان‌دهی آن انجام‌شد. این پروژه دو سوی مادی را توسعه داد و آن را تبدیل به پارک خطی زیبای کنونی کرد؛ اما همین امر چالش‌هایی میان مردم محل و شهرداری به وجود آورد. این مقاله با مراجعه به اسناد و روزنامه‌ها به تعارضات میان مردم و شهرداری در جریان اجرای این پروژه نگاهی می‌اندازد.
یکی از پروژه‌هایی که شهرداری اصفهان برای سامان‌دهی چهارباغ و مناطق مسکونی اطراف آن در اواخر سال 1353 کلنگ زد، بهسازی و توسیع اطراف مادی نیاصرم بود. این پروژه بدین‌خاطر که از میان بخشی از بافت مرغوب و مسکونی اصفهان می‌گذشت، با مخالفت‌هایی مواجه شد. از طرف دیگر، این پروژه یعنی پارک خطی زیبایی که اطراف مادی نیاصرم در دو سوی چهارباغ ایجاد شده‌است، یکی از جاذبه‌های زیبای این خیابان محسوب می‌شود؛ خصوصا وقتی که مادی پر از آب باشد. اهمیت اصلی این پروژه تماس و تقاطع آن با خیابان چهارباغ است. درواقع این پروژه بخشی از تاریخ خیابان چهارباغ را می‌سازد. تا دهه 1350 شمسی وضعیت مادی نیاصرم بدین شکل نبود. خانه‌ها و مستغلات اطراف، حریم مادی را زیر پا گذاشته و گل‌انداز مادی را هم گرفته‌بودند؛ به‌گونه‌ای که مسیری برای گذر در دو طرف مادی وجود نداشت.
در 23 بهمن 1353 روزنامه اصفهان خبر داد که «عملیات احداث بلوار مادی نیاصرم آغاز شد» و در ذیل آن آورد: «برخلاف آنچه معاون مالی و اداری شهرداری در جلسه اخیر انجمن شهر در مقابل استدلال انجمن‌نشینان وعده داد که شهرداری عملیات تخریب بلوار مادی نیاصرم را به‌دلیل تقارن با شب عید به بعد از 13 نوروز موکول خواهد کرد، عملیات تخریب این بلوار از خیابان شاهپور آغاز شد. عرض این بلوار 26 متر و طول آن 5/2کیلومتر خواهد بود.» (اصفهان، ش 3378، 23 بهمن 1353)
پس از همین ابتدا معلوم می‌شود که این پروژه، با مخالفت‌ها و اماواگرهایی روبه‌رو بوده‌است که ابتدا شهرداری تصمیم‌داشت کلنگ‌زنی آن را به بعد از عید نوروز 1354 بیندازد؛ اما آن را جلو انداخت و در بهمن 1353 شروع به کار کرد. نکته دیگر این است که مدیریت شهری تصمیم گرفت یک گذر 26 متری باز کند؛ یعنی در اصل یک خیابان 26 متری به طول 5/2 کیلومتر در بافت مسکونی ایجاد شود. به همین خاطر باغ‌ها و مستغلات زیادی باید آزادسازی می‌شدند. مسلم است کسانی که در این مسیر، یعنی اطراف مادی، خانه و مستغلات داشتند، نگران شده و ساکت نخواهند‌نشست. آن‌ها اصل پروژه را غیرضروری می‌دانستند. در درجه بعد می‌گفتند چرا این‌قدر گذر را وسیع می‌خواهید بگیرید؟! همان 5 متر مادی و 4 متر گل‌انداز کافی است. در درجه بعد به زمان انجام پروژه، یعنی زمستان 1353 اعتراض داشتند. بعد هم می‌گفتند خانه برای اسکان موقت پیدا نخواهیم کرد. شما برای ما اردوگاه بسازید. در آخر هم ارزیابی و برآوردهای مالی شهرداری را قبول نداشتند.
نکته ظریف در این میان اینکه، خانه‌های شمالی و جنوبی مادی به یک شکل با پروژه مواجهه نشدند. خانه‌های شمالی راضی بودند و خانه‌های جنوبی ناراضی! بدین خاطر که معماری خانه‌های شمالی مادی به این شکل بود که بخش باغ و حیاط خانه به مادی متصل می‌شد. پس آزادسازی آن آسان بود و چندان هم آسیبی به قسمت مسکونی خانه وارد نمی‌آمد. بخشی از باغ می‌رفت که به‌دلیل بازشدن درِ کوچکی به سمت گذر و مادی (این امتیاز را شهرداری برای جلب رضایت داده بود) هم ملک آن‌ها ارزش بیشتری می‌یافت و هم به مادی نیاصرم راه می‌یافتند. در خانه‌های جنوبی مادی اوضاع فرق می‌کرد. در اینجا اتاق‌ها و اعیان خانه به مادی چسبیده‌بودند که با آزادسازی هشت‌متری در این قسمت، اتاق و خانه به زیر لودر می‌رفت! پس صدای اعتراض این خانه‌ها بلندتر بود. سکنه این خانه‌ها که بنا بر یک سند حدود هزار خانه را شامل می‌شد، اعتراض داشتند که با انجام این پروژه، خانه و کاشانه خود را از دست داده و دیگر نمی‌توانند صاحب خانه شوند.
شروع آزادسازی
به همین خاطر خیلی زود قسمت شمالی مادی در زمستان سال 1353 آزادسازی شد. شهرداری بعد از آن به خانه‌های جنوبی اخطار کرد که تا 20 فروردین 1354 آنجا را تخلیه کنند تا تخریب شود. این اخطار صدای اعتراض‌ها را بلند کرد.
ساکنان آن بخش شهر که بخشی اعیان‌نشین و سنتی بود، اغلب اهل‌قلم و مطالبه بودند. به همین خاطر نامه‌ها و شکایات زیادی از آن‌ها باقی مانده است. شاید بتوان گفت که نخستین صدای اعتراض در تاریخ 14 / 10 / 1353 از «مهندس محمد صانعی خوانساری» بود. در سربرگ نامه‌ای که دارد، او «مدیر روزنامه نیروی ایران» معرفی شده‌است. او به اکبرزاد، استاندار اصفهان، نوشت: «در بهمن‌ماه، در زمستان، مالکان خانه‌های مورد خرابی کجا بروند؟ فرزندانشان چه مدرسه‌ای جابجا گردند؟… مسافران نوروزی چگونه با منظره خرابِ کنارِ مادی مواجه گردند؟» (ساکما، 83364 / 293)
حدود بیست روز بعد در تاریخ 7 / 11 / 1353 ساکنان دو طرف مادی طی طوماری طولانی به اکبرزاد، استاندار اصفهان، نوشتند: «در طرح غیرضروری توسیع نهر نیاصرم به علت نزدیک‌بودن به خیابان‌های پهلوی و عباس‌آباد که حدود چهل متر فاصله دارد، طبق طومارها و ضوابط و سنت‌های موجود، عرض مادی نیاصرم 5 متر تعیین و با این حساب ارزیابی محل انجام و با حق مرغوبیتی گزاف برآورد و ابلاغ شده و ساکنان این منازل اعتراضات خود را در مهلت مقرر قانونی تسلیم داشته‌اند. لیکن اکنون کمیسیونی در دفتر کار آقای شهردار جهت افزایش عرض مادی نیاصرم تشکیل گردیده و بدون توجه به اینکه در سرتاسر نهر مزبور عرض آن حتی به 5 متر هم نمی‌رسد، عرض نهر را به 9 متر افزایش و گل‌انداز آن را 6 متر تعیین کرده‌اند. به‌این‌ترتیب با یک مقایسه اجمالی بین طرح قبلی و کنونی اذعان خواهند‌فرمود که چه ظلم و بی‌عدالتی بزرگی در حق مالکان این منازل خواهد شد و تصدیق می‌فرمایند عده‌ای که حاصل دسترنج یک عمر خود را که همین یک خانه و کاشانه است، از دست می‌دهند و در شرایط فعلی هیچ‌گاه قادر به تأمین مسکن نخواهند‌بود و این امر خود مخالف با منویات شاهانه و سیاست دولت است.»
خواسته‌های آن‌ها بدین قرار بود: «اولا این طرح غیرضروری خانمان‌برانداز از برنامه شهرداری حذف گردد. ثانیا در صورت اجرا، عرض نهر نیاصرم که از بدو پیدایش تاکنون 5 متر و گل‌انداز آن 4 متر محسوب و منظور می‌شده، به همین نحو اجرا و ارزیابی شود. ثالثا میزان زیان اعیانی که در اثر تخریب به مالکان وارد می‌شود، با در نظرگرفتن مشکلات فعلی و گرانی مصالح ساختمانی، تعیین گردد. رابعا درصورتی‌که این طرح لازم‌الاجرا است، دو سال مهلت جهت تهیه مسکن منظور فرمایند.» این نامه را حدود پنجاه نفر از «ساکنان طرفین نهر نیاصرم» امضا کرده‌اند.
حرف کلی آن‌ها این است که با توجه به نزدیکی خیابان عباس‌آباد و نیز پهلوی (مطهری) دیگر چه نیازی به بازکردن یک گذر تازه است. نکته دیگری که جنبه حقوقی و مالی دارد، موضوع حق مرغوبیت است. این امر اشاره دارد به پولی که شهرداری از ساکنان محل می‌ستاند. به این استدلال که شهرداری وقتی پروژه‌ای را انجام می‌دهد، مثلا عقب‌نشینی و توسیع گذری صورت می‌گیرد، قیمت املاک و مستغلات دو طرف افزایش پیدا می‌کند و شهرداری این مبلغ را از آن‌ها می‌ستاند؛ اما بالعکس برای عقب‌نشینی و گرفتن بخشی از زمین ملک، شهرداری هزینه‌ای را محاسبه کرده و به صاحب‌ملک می‌پردازد. دو مبلغ بالا توسط شهرداری کم‌و وجه شده، عددی به صاحب‌ملک اعلام می‌شود. اگر چنانچه صاحب ملک اعتراضی داشته‌باشد، پرونده به کمیسیون ماده 8 ارجاع داده‌می‌شود. (مصاحبه با پوریای ولی، 1/ 4/ 1403) در شکایت‌نامه بالا مشخص است که ساکنان محل از اینکه شهرداری حق مرغوبیت هنگفتی از آن‌ها طلب کرده‌است، شکایت داشته‌اند.
باآنکه مقرر شد فعلا شهرداری درمورد قسمت جنوبی مادی دست نگه دارد؛ اما ساکنان قسمت جنوبی مادی نیاصرم دست‌بردار نبودند. آن‌ها نگران این بودند که با وجود عقب‌افتادن آزادسازی، باز هم در تابستان 1354 خانه‌ای برای زندگی پیدا نکنند. پس درخواست عجیبی را مطرح کردند: شهرداری برای آن‌ها یک اردوگاه بسازد! «ساکنان برِ جنوبی مادی نیاصرم» در تاریخ 14 / 12 / 1353 به استاندار نوشتند: «از توجه و عنایت آن عالی‌جناب بر جلوگیری ویرانی و سرگردانی فرزندان و دانش‌آموزان و دانشجویان ما ساکنان برِ جنوبی مادی نیاصرم در طول سال تحصیلی 1353 و 1354 و بالنتیجه تخریب آن در مردادماه سال 1354 که پایان سال تحصیلی است، سپاسگزار است؛ ولی نکته مهمی که پس از تخریب مبتلابه همگی ما خواهد گردید، تخریب قریب به یک هزار خانه و سرگردانی ساکنان آن خواهد بود که با توجه به قلت خانه‌های اجاری که بتواند جوابگوی رفع نیاز خانه‌خرابان باشد، مستدعی است مقرر فرمایند شهرداری موقتا اردویی در کنار شهر جهت اسکان نیازمندان برپا دارد تا با پناه بدان و تجدید بنای خانه‌های مخروبه و کثیف و تهیه خانه استیجاری، رفته‌رفته رفع مشکل گردد.» (ساکما،83364/ 293) شهرداری اصفهان به تقاضای ساختن اردوگاه وقعی ننهاد؛ اما مرتب اعلام می‌کرد که مهلت مقرر داده خواهد شد؛ نگران نباشید!
ده روز بعد، در تاریخ 28 / 12 / 1353 ساکنان بخش جنوبی مادی، به اکبرزاد نامه دیگری نوشته و با ده‌ها امضا به دفتر ایشان ارسال کردند. آن‌ها در این شکواییه درخواست داشتند پروژه در فصل زمستان متوقف شود. آن‌ها از استاندار می‌خواستند: «جلوی بی‌عدالتی‌ها و بی‌بندوباری‌های شهرداری درمورد توسیع نهر مادی نیاصرم گرفته شود». یکی از آن‌ها که گویا تهیه‌کننده متن هم بود و خود را کارمند حزب رستاخیز عنوان می‌کرد، اِشعار داشت: «در سفر اخیر جناب آقای نخست‌وزیر به اصفهان از طرف ساکنان قسمت جنوبی نهر، تقاضایی حضور ایشان تقدیم شد که در پاسخ، چنین مرقوم فرموده بودند: با شهرداری در این مورد در انجمن شهر مذاکره و طبق ضوابطی که به دست آمد، قرار بر این شد که شهرداری اول سدسازی طرفین را انجام و پس از اتمام با پرداخت بهای آن به نرخ روز، و دادن شش ماه مهلت، شروع به خرابی نماید که چنانچه خاطر آن جناب مستحضر باشد، قسمت شمالی را خراب و قسمت جنوبی را که هزاران خانوار بی‌خانمان و آواره کوی و برزن خواهند‌شد، اخطار نموده 20 فروردین خراب خواهد کرد. جناب آقای استاندار شما را به خدا و وجدان، آیا این انصاف است در این فصل و این موقع که جایی پیدا نمی‌شود و اگر هم پیدا شود با مبلغ زیادی رهن و اجاره، آن‌هایی که توانایی دارند اجاره نمایند؟ شهرداری این موضوع را دنبال نماید. آیا تکلیف فرزندان ساکنان که هرکدام به دبستان یا دبیرستان در این محل می‌روند و انتقال آن‌ها فعلا به هیچ جای دیگر آن هم موقع امتحانات، بعد از یک سال تلاش مقدور نیست، چیست؟» شکوائیه حدود سی امضا دارد. (ساکما،83364 / 293)
پاسخ شهرداری
عریضه‌های مردم محل وقتی به دست استاندار می‌رسید، آن را به شهرداری ارسال می‌کرد و محمدمانی، شهردار اصفهان هم پاسخ می‌داد که طرح مذکور هم به تأیید استاندار رسیده و هم مصوبه انجمن شهر است؛ بنابراین از اجرای آن گریزی نیست.
شهردار در تاریخ 6 / 11 / 1353 به استاندار پاسخ داد: «طرح توسیع مادی نیاصرم با رعایت مقررات مندرج در قانون نوسازی و عمران شهری، پس از تصویب انجمن شهر و تأیید جناب آقای استاندار معظم، جهت اجرا آماده گردیده. معذالک سعی می‌شود در مرحله اول ساحل شمالی که حیاط منازل و محوطه‌های فاقد ساختمان است، تخریب گردد و در مرحله بعد نسبت به اجرای طرح در ساحل جنوبی اقدام خواهد‌شد. به‌این‌ترتیب اجرای طرح موجب بی‌خانمانی ساکنان محترم کناره نهر نیاصرم در زمستان نخواهد‌شد.» (ساکما،83364 / 293)
یک ماه بعد در تاریخ 4/ 12 / 1353 استاندار اصفهان به «دکتر چهرازی و سایر امضاکنندگان ساکنان اطراف نهر نیاصرم» نوشت: «شهرداری اصفهان طرح توسیع طرفین نهر مزبور را با رعایت مفاد قانون نوسازی و عمران شهری تهیه و پس از تصویب انجمن شهر به تأیید مقامات ذی‌ربط، آماده اجرا شده است و عرض بستر نهر نیاصرم و گل‌اندازهای آن نیز با رعایت تبصره 13 از ماده 5 آیین‌نامه مربوط به حریم رودخانه‌ها و انهار و شبکه‌های آبیاری تعیین گردیده‌است.» دکتر چهرازی در آن زمان از فعالان اجتماعی شهر بود.
شکایات متعدد باعث شد چند روز بعد شهردار اصفهان در تاریخ 13/ 12/1353 در نامه‌ای دیگر به استاندار توضیحات بیشتری ارائه دهد: «طرح توسیع طرفین نهر نیاصرم بر اساس ضوابط مندرج در قانون نوسازی و عمران شهری، با تصویب انجمن شهر و تأیید مقام معظم استانداری به‌صورت اجرا درآمده. ضمنا عرض و حریم قانونی نهر طبق تبصره 3 از آیین‌نامه مربوط به تعیین بستر و حریم رودخانه‌ها و انهار عمومی مشخص و نیز تصمیم متخذه به حقوق کسی لطمه‌ای وارد نمی‌سازد. بدیهی است برای رفاه حال ساکنان مجاور نهر نیاصرم که اماکن و مستحدثات آنان در مسیر توسیع قرار‌می‌گیرد، دستور داده‌شد طرح در دومرحله و در ابتدا قسمت شمالی نهر که حیاط منازل قرار گرفته و فاقد ساختمان مسکونی است، مورد توسیع قرار گیرد.» (ساکما،83364/293)
چالش با مدیریت شهری در سال 1354
نامه‌پراکنی و شکایات به سال 1354 کشیده شد. جلیل رحمانی، یکی از ساکنان منطقه، به نمایندگی از باقی مردم محل، در تاریخ 28/3/1354 به سازمان بازرسی شاهنشاهی شکایتی نوشت بدین عنوان که «در سفر اخیری که در سال گذشته جناب آقای نخست‌وزیر به اصفهان فرمودند، در سخنرانی‌هایی که در شهرداری ایراد فرمودند، یکی درمورد خرابی و توسیع طرفین نهر نیاصرم بود که فرمودند اول باید طرفین سد (سدسازی) و بعدا شروع به خرابی گردد. دیگر اینکه ساختمان‌هایی که در مسیر قرار می‌گیرند و از طرف شهرداری اقدام به خرابی آن‌ها می‌شود، قیمت آن‌ها نیز باید به نرخ روز محاسبه و به مالکین پرداخت گردد که متأسفانه نه‌تنها دو موضوع فوق رعایت نگردیده، بلکه بی‌عدالتی‌های دیگری نیز رخ داده که ساکنان را سخت متأثر ساخته و خانواده آن‌ها را نیز روانه کوی و برزن نموده و تاکنون هرچه تلگرام و نامه، که رونوشت آن‌ها نیز موجود است و چنانچه لازم بود ارائه خواهم داد، به هر مقام، حتی نخست‌وزیری هم که تقدیم داشته، موفق به دریافت پاسخ نگشته.» بدین خاطر او به این فکر می‌افتد که به سازمان بازرسی شاهنشاهی شکایت برد و خواسته او این بود که «شخص عادل و مطلعی را به اصفهان اعزام و از نزدیک یکی درمورد طرفین توسیع نهر مذکور و دیگری درمورد پرداخت قیمت ملاحظه، تا صدق عرایض حقیر ثابت گردد.»
این نامه را «از طرف ساکنان دنبال نهر نیاصرم اصفهان-جلیل رحمانی» امضا کرده‌است. نامه مذکور هم سیر نامه‌نگاری خود را طی کرد، به دست استاندار اصفهان رسید و او پس از دریافت پاسخ شهرداری در تاریخ 3/6/1354 به جلیل رحمانی نوشت: «عطف به نامه مورخه 28/3/1354 به‌طوری‌که شهرداری اصفهان طی نامه تاریخ 25/5/1354 اعلام داشته است، محل موردنظر توسط کارشناسان ارزشیابی شده و مطابق قانون به اعتراضات در کمیسیون‌های ماده8 رسیدگی گردیده‌است.» (ساکما،83364 / 293) به زبان اداری یعنی اینکه مراحل قانونی طی شده و جای اعتراضی نیست.
شهرداری پروژه آزادسازی را به پایان رسانید. یکی از کسانی که در این میان نقش اساسی داشت، هوشنگ پوریای ولی، شهردار وقت منطقه یک (غرب چهارباغ) بود که به دستور محمدمانی، شهردار اصفهان، کار آزادسازی اطراف مادی را دست گرفته و در کنار لودر شهرداری طی چند روز اطراف مادی را آزادسازی کرد. قسمت شرق چهارباغ را هم شهرداری منطقه 2 به انجام رسانید و تا شرق اصفهان و منطقه چرخاب، دو سوی مادی را آزادسازی کرد. (مصاحبه با هوشنگ پوریای ولی، 1/4/1403)
چالش اتمام بودجه شهرداری
طرح بلوارسازی برای مادی نیاصرم بعد از پشت‌سرگذاشتن چالش‌هایی با مردم محلی و صاحبان املاک، با چالش دیگری در حوزه مدیریت شهری مواجه شد؛ بدین شکل که شهرداری بودجه برای جدول‌سازی و آسفالت اطراف مادی نداشت. خرداد 1354 این تیتر در روزنامه اصفهان به چشم می‌خورد: «بلوار نیاصرم به‌صورت یک بلوار نمونه درخواهد آمد». در زیر گزارشی آمده‌است که با تیتر مغایرت دارد: «در جلسه اخیر انجمن شهر به‌دنبال طرح لایحه جدول‌سازی و آسفالت قسمتی از بلوار نیاصرم، آقای فقیهی، عضو انجمن در مقام اعتراض گفت: چرا شهرداری یک‌مرتبه همه بلوار را تکمیل نمی‌کند و کار را فیصله نمی‌دهد؟ اگر هم علت این‌گونه بلوارساختن به‌دلیل عدم‌بودجه است، پس چرا صبر نکرد تا هزینه این عملیات تأمین شود تا حالا با این مشکل روبه‌رو نشود؟ خشنود، معاون امور مالی شهرداری که در انجمن حضور داشت، گفت: شهرداری بودجه‌اش را دارد؛ منتهی هدف از تکمیل قسمتی از بلوار نیاصرم این است که این یک کار نمونه‌ای است و اگر دیدیم خوب از آب درآمد، آن را به همه پارک عمومیت می‌دهیم». (اصفهان، ش 3454، 26 خرداد 1354)
دو ماه بعد از این جروبحث‌ها، موضوع تکمیل پروژه مادی نیاصرم دوباره در انجمن شهر مطرح شد. شهرداری لایحه‌ای ارسال کرده‌بود که مشخص می‌کرد بازهم نمی‌تواند کل طرح را تکمیل کند. در این لایحه فقط بهسازی اطراف مادی از خیابان شمس‌آبادی تا چهارباغ در توان شهرداری بود: «درباره انجام عملیات نوسازی حاشیه‌های نهر نیاصرم از خیابان شهناز تا چهارباغ بود که به تصویب رسید. دومین مرحله عملیات نوسازی حاشیه‌های این نهر که به طول دو کیلومتر از خیابان صائب تا شهناز[شمس‌آبادی] و از چهارباغ تا خیابان فردوسی باشد، به علت عدم بودجه به زمان آینده موکول گردید.» (اصفهان، ش 3492، 21 مرداد 1354)
یک ماه بعد روزنامه اصفهان که به مدیریت امیرقلی امینی در شهر انتشار می‌یافت و حساسیت زیادی نسبت به تحولات شهر و شهرداری داشت، در مطلبی به دو پروژه بزرگ شهرداری، یعنی بلوار نیاصرم و نیز پارک مرکزی شهر اشاره کرده و علت به سرانجام‌نرسیدن آن‌ها را بی‌کفایتی اعضای انجمن شهر عنوان کرد. تیتر مقاله این بود: «ضعف شهرداری معلول ناتوانی انجمن شهر است» و در ذیل آن می‌خوانیم: «پاسخ سرپرست شهرداری به رئیس انجمن شهر اصفهان دایر به عدم‌پیش‌بینی اعتبار ساختمان بلوار مادی نیاصرم و عنوان این مطلب که شهرداری فقط بودجه تخریب را تأمین کرده‌است، بی‌توجهی اعضای انجمن را به آنچه در شهرداری می‌گذرد، به اثبات می‌رساند.
بی‌مروتی است که در این مورد همه سنگینی بار گناه را به دوش مقامات شهرداری تحمیل کنیم. چه این مدعیان نمایندگی مردم هستند که به هنگام طرح لوایح باید زحمت بررسی و مطالعه بیشتری به خود بدهند و دست‌وپابسته تسلیم نظرات شهرداری نباشند. اگر روزی که شهرداری حوزه وسیعی از مرکز شهر را درهم‌کوبید میلیون‌ها‌تومان غرامت پرداخت تا پارک مرکزی را احداث کند و یا روزی که کلنگ‌به‌دستان شهرداری به جان خانه‌های مجاور مادی نیاصرم افتادند و بدون گذشت، آبادی را به ویرانی کشیدند، خانم‌ها و آقایان عضو انجمن شهر با وسعت نظر و واقع‌بینی طرح‌های پیشنهادی شهرداری را بررسی می‌کردند و انگشت روی تمام نکات مبهم آن می‌گذاشتند و شهرداری را مکلف می‌کردند اول چاه بکند بعد منار دست‌وپا کند، امروز نه پارک مرکزی این‌چنین به نکبت کشیده می‌شد و نه دو طرف مادی نیاصرم زباله‌دانی می‌گردید.» (اصفهان، ش 3503، 5 شهریور 1354) لحن روزنامه بسیار انتقادی و تند است. حرفش هم این است که اول بودجه کل طرح را آماده کنید، بعد کلنگ را بزنید. جالب است که هنوز هم بعد از پنج‌دهه پروژه پارک مرکزی (هشت‌بهشت) به پایان نرسیده‌است. پاساژ محمودیه در دروازه‌دولت که سال‌هاست تخلیه شده و باید آزادسازی شود، بخشی از این پروژه است.
پایان سخن
سرانجام از پس همه این بحث‌ها و بگومگوها در زمانی که بر نگارنده معلوم نیست، دو طرف مادی نیاصرم هم بهسازی شد، هم جدول‌سازی و آسفالت، و با کاشت درخت و چمن و پیچک‌های زیبا، به یکی از بهترین مکان‌های شهری تبدیل شد.
