به گزارش اصفهان زیبا؛ مشارکت محلی در حکمرانی از ارکان اساسی دموکراسی و توسعه پایدار در عصر حاضر به شمار میرود؛ چراکه جوامعی که در تلاش برای جلب مشارکت فعال مردم در فرایندهای تصمیمگیری و بهنوعی در مدیریت امور عمومی جامعه هستند، نهتنها پایههای اعتماد عمومی را تقویت میکنند؛ بلکه در بالابردن کیفیت خدمات عمومی و تحقق نیازهای جامعه هم موفقتر هستند.
در همین راستا شورای اسلامی شهر اصفهان نیز با تمرکز بر این سیاست و انجام اقداماتی نوآورانه به افزایش مشارکت عمومی در فرایندهای حکمرانی محلی پرداخته است؛ اقداماتی که میتوان از آنها بهعنوان یک الگو از مشارکت محلی نام برد که ازنظر سیاسی نیز نمادی از تلاش برای گسترش دموکراسی و پاسخگویی در سطح محلی هم به شمار میرود.
افزایش مشارکت مردم در حکمرانی با تشکیل هیئتامنا برای بازار و صنعت
تشکیل هیئتامنای بازار بزرگ اصفهان ازجمله اقدامات در راستای مشارکت مردم در حل مشکلات و پیگیری امور است که بهطورمستقیم به حوزه تجارت و بازار کمک کرده است؛ بازاری که بهعنوان یک قطب تجاری و اقتصادی در مرکز اصفهان شناخته میشود و طی سالهای اخیر با چالشهای مختلفی ازجمله سد معبر، سیستم برقکشی ناقص، فرسودگی لولههای گاز و ورود بیرویه موتورسیکلتها و… روبهرو بوده و بر همین اساس پروژه تشکیل هیئتامنای این بازار با هدف حل معضلات در دستور کار قرار گرفت تا با تشکیل هیئتامنا از میان نمایندگان مردم، کسبه و نهادهای دولتی و محلی، فرآیندهای مدیریتی بازار بهگونهای سازماندهی شود و نیازهای واقعی مردم و کسبه در نظر گرفته شده و مشکلات نیز در این حوزه برطرف شود.
در کنار این اقدام، رویکرد مدیریت شهری اصفهان ترویج این مدل مشارکت در سایر حوزهها نیز بوده است. ازجمله پروژههای مدنظر برای این منظور که هماکنون در دستور کار قرار دارد، ایجاد هیئتامنا برای شهرک صنعتی امیرکبیر اصفهان است که میگویند نقش مؤثری در تسهیل و پیشبرد بهتر امور حاکمیت و واحدهای صنعتی و کسبه دارد و میتواند مسائل و مشکلات موجود منطقه صنعتی امیرکبیر را از طریق تعامل بین ساکنان، واحدهای صنعتی و کسبه آن منطقه و ردههای مختلف حاکمیت برطرف کند. به عبارتی، تشکیل هیئتامنا برای این شهرک، زمینهساز مشارکت فعالتر جامعه صنعتی و کسبوکارهای محلی در فرآیندهای تصمیمگیری و مدیریت آن خواهد شد.
مشارکت محلی این رویکرد و تأثیر آن بر اعتماد عمومی
بهطور خاص، تشکیل هیئتامنا بهعنوان یک ابزار کلیدی با هدف تسهیل ارتباط میان بخش خصوصی، دولت و جامعه محلی طراحی شده است؛ اقدامی که ازنظر سیاسی نیز حائز اهمیت است. همانطور که اشاره شد، با ایجاد فضاهای بیشتر برای مشارکت مردم در حکمرانی، این رویکرد در حقیقت به دنبال تقویت دموکراسی و ایجاد شفافیت بیشتر در فرآیندهای تصمیمگیری است و در شهری همچون اصفهان که با چالشهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی روبهرو است، مشارکت مردم در فرآیندهای حکومتی میتواند بهطور قابلتوجهی به حل مشکلات بینجامد.
درواقع، این اقدامات بهعنوان یک رویکرد مبتنی بر مشارکت اجتماعی، احساس تعلق به جامعه را در مردم تقویت میکند و تصمیمگیریها نیز با نظر و مشارکت فعال مردم و ذینفعان محلی انجام میشود که در این صورت تصمیمها دقیقتر و متناسبتر با نیازها و اولویتهای محلی اتخاذ میشوند که این میتواند به کاهش مشکلات و چالشها کمک کند. رویکردی که هماکنون در اصفهان و از طریق مدیران شهری به اجرا درآمده است، زمینه افزایش مشارکت محلی را در قالب تعامل حکومت و مردم به نمایش گذاشته تا هم ظرفیتهای مدیریتی محلی را تقویت و هم برای شهروندان این فرصت را ایجاد کند که در فرآیندهای حکومتی مشارکت کنند و درنهایت کیفیت زندگی خود را در سطح محلی افزایش دهند. رئیس مرکز پژوهشهای شورای اسلامی شهر اصفهان معتقد است از دغدغهها و چالشهای اصلی هر حکمرانی مسئله اعتماد عمومی است.
به گفته مصطفی نباتینژاد، یک نظام حکمرانی همواره مسیر اصلاح حکمرانی خود را بهمنظور حفظ اعتماد عمومی و تقویت آن در پیش میگیرد. او دراینباره به «اصفهان زیبا» میگوید: «در مدل حکمرانیهای مشارکتمحور، بسته به بلوغ ذینفع، اجتماعاتی از سمت خودشان تعریف میشود تا در سلسلهمراتب هم بتوانند مشورت دهند، هم مشکلات عنوانشده را منتقل کنند و هم بتوانند کمکی به حل مسائل داشته باشند که درنهایت اجرای این رویکرد نسبت مستقیمی با اعتماد عمومی دارد.»
نباتی نژاد با اشاره به اجرای رویکرد مشارکت محلی و نقش آن در حکمرانی کشور میافزاید: «در دو پروژه خاص تشکیل هیئتامنا برای بازار مرکزی اصفهان و شهرک صنعتی امیرکبیر اصفهان، بعد مشارکت محلی این رویکرد و تأثیر آن بر اعتماد عمومی با توجه به اینکه مالکان آنها از اصناف و فعالان اقتصادی هستند و بهواسطه اینکه بخش قابلتوجهی از حیات جامعه به نوع فعالیت و پویایی اصناف و درعینحال فعالان اقتصادی خرد بستگی دارد، برای ما از اهمیت خاصی برخوردار است. در این بستر زمانی که این دو صنف میخواهند صدای خود را به مسئولین برسانند و یا نظرات و دیدگاههای خود را درخصوص مسائل مختلف عنوان کنند و پیگیر مشکلات خود باشند، قانونگذار تکلیف را مشخص کرده است. همچنین در سلسلهمراتب نظامات صنفی، اتحادیه و اصناف در مقیاسهای محلی و ملی ظرفیتهای قانونی وجود دارد. در این شرایط ما اقدام به تشکیل سمنهای محلمحور یا جغرافیامحور میکنیم تا مشکلات و مسائل موجود در این حوزهها به یک جمعبندی برسد و به صداهای برآمده از مشکلات ضریب داده شود و بهنوعی صداها همفاز و مشترک شوند؛ تا زمانی که حاکمیت صدای آنها را میشنود، این احساس وجود نداشته باشد که تنها یک یا دو نفر بر اساس منافع شخصی به دنبال بیان این مسائل هستند و نظر یک جمع مبنی بر حل مشکلات مطرح شده، است.»
افزایش قدرت اجتماعی با تشکیل سازمانهای مردمنهاد
رئیس مرکز پژوهشهای شورای اسلامی شهر اصفهان در ادامه با بیان اینکه با تشکیل این اجتماعات، آشفتگی، نگرانی و سردرگمی سلول سلولِ مستقر در این محورها به یک آرامش نسبی تبدیل میشود، میگوید: «با مشارکتهای محلی نوعی احساس در بین این اجتماعات به وجود میآید؛ اینکه آنها بهطورمستقیم در امور و حل مشکلات مربوط به خود دخالت دارند و همچنین به آنجایی که باید برسند، میرسند.» او خاطرنشان میکند: «درمجموعههای صنفی و صنعتی بهدلیل وسعت نواحی و تعدد آنها و اینکه همچون یک بازار خصوصی نیستند که مشاعاتشان در اختیار هیئتمدیره خاص آنجا باشد؛ بلکه مشاعات آنها در اختیار شهر و شهرداری است، پیگیری و حل مشکلات بهتنهایی امکانپذیر نیست.
بههمینخاطر تشکیل سازمانهای مردمنهاد میتواند به تشکیل قدرت اجتماعی برای پیگیری مسائل بینجامد. از طرفی، حاکمیت هم میتواند با مشارکتدادن مردم در حل مشکلات، اعتماد عمومی را برای خود حفظ و ایجاد کند.» نباتی نژاد در ادامه با اشاره به تشکیل هیئتامنای بازار مرکزی اصفهان میگوید: «مدیریت شهری درخصوص ایمنی بازار از هیئتامنا این انتظار را دارد که در این رابطه تسهیلگری کند و پلاک به پلاک پیگیریها صورت گیرد تا مشکلات ایمنی رفع شود؛ چراکه اگر ساختمان ناامن باشد و حادثهای چون آتشسوزی رخ دهد، این اتفاق تنها آن ناحیه از شهر را درگیر نمیکند و ممکن است یک پهنه و یک راسته آسیب ببیند؛ لذا چون بحث مشکلات و منافع عمومی در میان است، هیئتامنا میتواند در جهت تبیین این مسئله و حل آن نقش مؤثری داشته باشد.»
او با بیان اینکه درواقع بدون حضور هیئتامنای بازار دیگر حل مسائل و مشکلاتی همچون سد معبر، برگزاری رویدادها و اجتماعات، مسائل عمرانی و مرمتها و … سخت است و در برخی موارد حتی غیرممکن است. خاطرنشان میکند: «تشکیل این مجموعهها معمولا بهصورت میانمدت، بلندمدت و حتی کوتاهمدت هم رخ میدهد؛ چراکه بهواسطه نقش بازاریان در حل مشکلات و پیگیری آنها، اعتماد نیز افزایش پیدا میکند. از سوی دیگر، اگر سازمانهای دولتی، نقشآفرینی و وجود و حضور هیئتامنای محلی را در نواحی سنتی و صنعتی به رسمیت بشناسند و پاسخگوی آنها باشند، شاهد ارتقای اعتماد عمومی خواهیم بود؛ آنچه مدنظر حکمرانی نیز است.»