به گزارش اصفهان زیبا؛ تغییرات اقلیمی و نوسانات سطح آب دریا در سال‌های اخیر باعث کشف آثار فرهنگی و برخی لاشه‌های کشتی در سواحل دریای خزر شده است.
بنا به نوشته فرادید، باستان‌شناسانی از انجمن بین‌المللی مطالعات شرقی ایتالیا، با همکاری باستان‌شناسان ایرانی، جزئیاتی از لاشه یک کشتی چوبی کشف‌شده در سواحل جنوبی دریای خزر را بررسی کرده‌اند.
باستان‌شناسان لاشه ۲۸ متری این کشتی را پس از آن کشف کردند که افزایش سطح آب دریا بخشی از تپه شنی سه متری که کشتی در آن پنهان بود را فرسایش داد.
کشتی سه‌دکله
این کشتی که گویا یک کشتی سه‌دکله بوده، احتمالاً در اواخر قرن هجدهم یا اوایل قرن نوزدهم رها شده است.
در زمان کاوش، اجزای ساختاری بدنه، دکل‌ها و بقایای بار آن کشف شد که اطلاعات ارزشمندی درباره منشأ احتمالی کشتی از طریق نوع بار و روش‌های ساخت آن به پژوهشگران ارائه داد.
در مطالعه‌ای با عنوان «لاشه کشتی زاغمرز» که در ژورنال باستان‌شناسی دریایی منتشر شده، پژوهشگران یافته‌های متعددی را شرح داده‌اند که با شیوه‌های کشتی‌سازی روسی در دریای خزر طی قرن هجدهم مطابقت دارد.
بررسی‌ها نشان داد این کشتی طی دو قرن در میان ۴۳ لایه رسوب دفن شده است.
سرنخی با کمک چوب‌ها
نمونه‌های چوب که در اثر آب‌گرفتگی حفظ شده بودند، با روش مقطع‌برداری نازک و میکروسکوپ الکترونی برای شناسایی گونه‌های چوب بررسی شدند.
تاریخ‌گذاری رادیوکربنی روی سه نمونه چوب و همینطور دانه‌های گندم‌سیاه که در یک سبد در پایین‌ترین بخش کشتی پیدا شده بود، انجام شد تا جدول زمانی ساخت، تعمیر و غرق شدن کشتی مدل‌سازی شود.
بقایای گیاهی از طریق شست‌وشوی آبی غربال شدند و زیر میکروسکوپ برای شناسایی گونه‌ها مورد بررسی قرار گرفتند.
دانه‌های کشف شده در کشتی
تحلیل‌ها نشان داد اجزای ساختاری کشتی از چوب درختان کاج اسکاتلندی و صنوبر ساخته شده‌اند که نشان‌دهنده احتمال تأمین چوب از منطقه ولگا یا قفقاز است.
همچنین یک ابزار چوبی از جنس سپیدار در این کشتی کشف شد.
تاریخ‌گذاری رادیوکربنی نمونه‌های چوب بدنه نشان داد که ساخت اولیه کشتی نمی‌تواند زودتر از اواخر قرن هجدهم باشد و احتمالاً بین سال‌های ۱۷۶۲ تا ۱۸۰۸ ساخته شده است.
تعمیرات اضافی نیز با استفاده از چوب‌های جوان‌تر صنوبر انجام شده است.
دانه‌های گندم‌سیاه تاریخ‌گذاری‌شده بازه‌ای گسترده تا اوایل قرن بیستم را نشان دادند که با دوره نهایی استفاده از کشتی همخوانی داشت.
تحلیل باستان‌گیاه‌شناسی، شش خانواده گیاهی را در بار کشتی شناسایی کرد که در این میان گندم‌سیاه بیشترین بقایای کشف‌شده را تشکیل می‌داد.
دانه‌های مثلثی و سالم گندم‌سیاه که در سه سبد حصیری یافت شدند، از مناطق کشت نزدیک حوضه رود ولگا یا قفقاز منشأ گرفته‌اند.
علف‌های هرز همراه با این دانه‌ها، از جمله سلمه‌تره و خاکشیر تلخ نیز شناسایی شدند که نشان‌دهنده روش‌های کشاورزی رایج در این منطقه است.
و سرانجام…
با ترکیب نتایج تاریخ‌گذاری نمونه‌های چوب و تحلیل بار کشتی، پژوهشگران به این نتیجه رسیدند که این کشتی بخشی از ناوگان تجاری بوده که تحت نفوذ روسیه در دریای خزر فعالیت داشته است.
فراوانی گندم‌سیاه در بار کشتی با روایت‌های تاریخی مطابقت دارد که نشان می‌دهد این محصول هم به‌عنوان غذای اصلی ملوانان و هم کالای تجاری در اقتصاد دریایی دریای خزر استفاده می‌شده است.
