به گزارش اصفهان زیبا؛ اصفهان با وجود تولیدکنندگان بزرگ و متوسط لوازم خانگی از جایگاه مناسبی در این صنعت برخوردار است. این جایگاه میتواند پررنگتر هم شود اگر محدودیتها و مشکلات ریزودرشت این تولیدکنندگان حلوفصل شود. مشکلات تولیدکنندگان این صنعت، علاوه بر افزایش هزینههای تولید، به کاهش کیفیت و استاندارد محصولات نیز منجر شده است. در این میان، چالشهایی همچون توزیع غیرشفاف یارانهها، محدودیت دسترسی به مواد اولیه و رکود بازار بر فرایند تولید و فروش تأثیرگذار بوده است. این شرایط باعث شده که بسیاری از برندهای ایرانی نتوانند در رقابت با برندهای جهانی موفق عمل کنند.
احسان فدایی، کارشناس صنعت لوازم خانگی، در گفتوگو با «اصفهانزیبا» چالشهای اصلی این صنعت و عوامل افزایش هزینههای تولید لوازم خانگی را بررسی کرد. بسیاری از این چالشها در سطح کلان باید حلوفصل شوند تا تولید لوازم خانگی در اصفهان نیز رونق بگیرد.
فدایی در این خصوص گفت: فعالیت تولیدی در ایران در زیستبوم تحریمها انجام میشود و این شرایط، هزینههای مرتبط با تولید را چندین برابر افزایش داده است. بهطور مشخص، دور زدن تحریمها هزینههای زیادی به تولیدکنندگان تحمیل میکند.
فدایی در ادامه به موضوع محدودیت منابع در کشور اشاره کرد و افزود: در ایران، منابع موردنیاز صنعت لوازم خانگی مانند ورقهای فولادی، مواد پتروشیمی و ارز، محدود است. این محدودیتها در حالی تشدید میشود که بیش از ۱۳۰۰ مجوز مستقل برای واحدهای تولیدی این صنعت صادر شده است. این در حالی است که شاید حتی یکدهم این تعداد نیز برای تأمین نیاز بازار ایران کافی بوده باشد. این حجم بالای متقاضیان در برابر منابع محدود باعث شده است بسیاری از واحدها به دلیل عدم برخورداری از مقیاس اقتصادی، تولید غیربهینه داشته باشند.
توزیع غیرشفاف یارانهها
او در ادامه به چالشهای ناشی از توزیع غیرشفاف یارانهها اشاره کرد و گفت: برخی واحدهای تولیدی از یارانهها و حمایتهای دولتی بهرهمند هستند؛ اما سهمیههای خود را در بازار آزاد عرضه میکنند. این موضوع، تولیدکنندگان واقعی را مجبور میکند مواد اولیه را با قیمت بالاتری خریداری کنند. این افزایش قیمت، مستقیما هزینههای تولید را بالا میبرد.
فدایی درخصوص رکود بازار نیز توضیح داد: بازار لوازم خانگی ایران به دلایل مختلف، ازجمله ماههای مذهبی و سنتی مانند رمضان، محرم و صفر، دچار رکود میشود. علاوه بر این، پس از دوران کرونا، لوازمخانگی از اولویت اصلی خانوارها خارج شده و بسیاری از مردم به تعمیر لوازمخانگی موجود روی آوردهاند. این تغییر رفتار مصرفکننده باعث شده لوازمخانگی از یک کالای مصرفی به یک کالای تشریفاتی تبدیل شود.
او خاطرنشان کرد: این عوامل در کنار هزینههای انبارداری و سربار، قیمت نهایی کالا را افزایش میدهند و افزایش مداوم قیمتها موجب کاهش سهم بازار برندهای ایرانی در مقابل برندهای خارجی میشود.
چالشهای فناوری در صنعت لوازمخانگی
این کارشناس لوازمخانگی در خصوص تأثیر فناوریهای نوین و اتوماسیون بر کاهش هزینهها و افزایش راندمان در صنعت لوازمخانگی گفت: این موضوع به شرایط خاص صنعت لوازمخانگی در ایران بازمیگردد. متأسفانه، بخش زیادی از فعالان این صنعت به دلیل عدم دستیابی به مقیاس اقتصادی، تولیداتشان مقرونبهصرفه نیست. این وضعیت باعث شده تا این تولیدکنندگان به سمت مونتاژکاری گرایش پیدا کنند. آنها قطعات و مواد اولیه را از تأمینکنندگان مختلف تهیه و محصول نهایی را صرفا مونتاژ میکنند. به همین دلیل، سرمایهگذاری در حوزه تحقیق و توسعه (R&D) یا استفاده از فناوریهای نوین برای این واحدها صرفه اقتصادی ندارد. در واقع، بسیاری از این تولیدکنندگان صرفا بهصورت روزمره و بدون برنامهریزی برای توسعه و پیشرفت فعالیت میکنند.
او افزود: اما اگر به برندهای معتبر ایرانی نگاه کنیم، شرایط متفاوت است. این برندها تا حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از فناوریهای روز استفاده میکنند. البته هنوز در مقایسه با برندهای جهانی اختلاف دارند، اما تلاشهای خوبی انجام دادهاند و موفقیتهایی نیز کسب کردهاند. در حوزههایی مانند طراحی، جذابیتهای بصری محصولات و ارائه آپشنهای جدید، برندهای معتبر ایرانی عملکرد چشمگیری داشتهاند. البته تأکید میکنم که این پیشرفتها محدود به تعداد مشخصی از برندهای ایرانی است.
فدایی ادامه داد: بخش عمدهای از فعالان صنعتی به دلایلی که ذکر شد، توان یا انگیزهای برای سرمایهگذاری در تحقیق و توسعه یا استفاده از فناوریهای پیشرفته ندارند. به همین دلیل، بسیاری از محصولاتی که با نام برند ایرانی در بازار عرضه میشوند و تحت برندهای ناشناخته هستند، کیفیت بسیار پایینی دارند و همچنان از فناوریهای قدیمی استفاده میکنند. اما در آن مجموعه محدود از برندهای معتبر ایرانی، شرایط کاملا متفاوت است و آنها توانستهاند رقابتپذیری خود را تا حد زیادی حفظ کنند.
محدودیتهای دسترسی به مواد اولیه
این کارشناس لوازمخانگی، در خصوص محدودیتهای دسترسی به مواد اولیه اظهار داشت: این محدودیتها تأثیر قابلتوجهی بر تولید میگذارند. برای مثال، در محصولاتی مانند تلویزیون که بخش اصلی آن پنل اپنسل است، این تکنولوژی عمدتا در اختیار چین قرار دارد. تولیدکنندگان معتبر و گرید یک چینی به دلیل تحریمهای ایران حاضر نیستند این پنلها را در اختیار تولیدکنندگان ایرانی قرار دهند. به همین دلیل، تولیدکنندگان داخلی ناچارند با گریدهای پایینتر و تولیدکنندگان ردههای بعدی همکاری کنند. این موضوع میتواند بر کیفیت نهایی محصول تأثیر بگذارد.
او افزود: «البته این تأثیر در برخی محصولات کمتر محسوس است، اما در کالاهایی که نیاز به فناوری پیشرفته و اصطلاحا هایتک دارند، کاهش کیفیت قطعات و مواد اولیهای که از تأمینکنندگان خارجی دریافت میکنیم، میتواند اثر منفی خود را بر روی محصول نهایی بهجا بگذارد.
شکاف میان برندهای مطرح و ناشناخته
فدایی با اشاره به وضعیت استانداردهای کیفی و کمی در این صنعت گفت: برای درک بهتر وضعیت، باید صنعت لوازمخانگی ایران را به دو بخش تقسیم کنیم؛ یک بخش شامل چند برند مطرح و صاحب سهم بازار است و بخش دیگر را حجم انبوهی از برندهای ناشناخته تشکیل میدهد. برندهای مطرح به دلیل داشتن سهم بازار و حاشیه سود، تمایل به سرمایهگذاری در کیفیسازی و دستیابی به استانداردهای بهروز دارند.
او می گوید: این برندها به دلیل داشتن برنامههای بلندمدت و چشمانداز توسعه و صادرات، تلاش میکنند تا کیفیت محصولات خود را ارتقا دهند.او افزود: اما در مقابل، برندهای ناشناخته که عملا سهم چندانی از بازار ندارند و روزبهروز همان سهم اندک خود را نیز از دست میدهند، نه انگیزهای برای ارتقای کیفیت دارند و نه توانایی حرکت به سمت استانداردسازی. این وضعیت باعث شده بسیاری از این برندها حتی از دستیابی به استانداردهای داخلی نیز بازبمانند و حضورشان در بازار کمرنگ شود.
فدایی خاطرنشان کرد: رقابت در صنعت لوازمخانگی ایران به شکلی پیش میرود که تنها برندهایی با برنامهریزی، سرمایهگذاری در کیفیت و استانداردسازی میتوانند در بازار باقی بمانند و بهویژه در سطح صادرات حرفی برای گفتن داشته باشند.
برندینگ و بازاریابی مؤثر
این کارشناس صنعت لوازمخانگی، در خصوص اهمیت برندینگ و بازاریابی مؤثر گفت: برای برندهایی که سهم بازار قابلتوجهی دارند، رقابت در عرصه برندینگ و بازاریابی یک ضرورت است. این برندها هرچقدر بتوانند در معرفی خود از طریق تبلیغات هوشمندانه و هدفمند بهتر عمل کنند، تأثیر بیشتری در تصمیمگیری مصرفکنندگان هنگام انتخاب کالا خواهند داشت. این اصل علمی تبلیغات است که حجم بیشتر و هدفمندتر تبلیغات میتواند یک برند را در اولویت ذهنی مشتریان قرار دهد.
او تأکید کرد: البته تبلیغات بهتنهایی کافی نیست. پشتوانه این تبلیغات باید کیفیت محصولات و خدمات پس از فروش باشد. وقتی تبلیغات مؤثر با کیفیت مناسب و خدمات مطلوب همراه شود، تأثیر آن در انتخاب مصرفکنندگان و افزایش حجم خرید بهوضوح دیده میشود.
فدایی خاطرنشان کرد: رقابت در عرصه برندینگ میان برندهای مطرح میتواند سهم بازار آنها را بهبود ببخشد و درنهایت جایگاه برندهای ایرانی را در مقابل رقبای خارجی تقویت کند.
گسترش فروش آنلاین در صنعت لوازم خانگی
او درخصوص نقش فروش آنلاین در این صنعت گفت: فروش آنلاین در دوران کرونا بهطور قابلتوجهی در کشور ما رواج پیدا کرد و به یکی از روشهای اصلی فروش تبدیل شد. در گذشته، بسیاری از مردم ترجیح میدادند محصول را از نزدیک ببینند و بررسی کنند. اما شیوع کرونا باعث شد سبک خرید مصرفکنندگان تغییر کند و فروش آنلاین به یک ضرورت برای کسبوکارها تبدیل شود. حتی بعد از دوران کرونا نیز این تغییر رفتار در خرید ادامه یافت. او افزود: پس از کرونا، بسیاری از فروشگاهها که در ابتدا در برابر فروش آنلاین مقاومت میکردند، ناچار شدند به این روش روی بیاورند. اکنون حضور در شبکههای اجتماعی و پلتفرمهای مجازی مانند اینستاگرام، معرفی محصولات و فروش از این طریق بسیار رایج شده است. سهم فروش آنلاین از بازار لوازمخانگی بهطور چشمگیری افزایش یافته و اکنون بخش عمدهای از فروش را به خود اختصاص داده است.
فدایی همچنین به تفاوت در روشهای فروش برندهای ایرانی و خارجی اشاره کرد و گفت: برندهای ایرانی عمدتا در فروشگاههای بزرگ و هایپرمارکتهای لوازم خانگی مانند سرای ایرانی یا شهر لوازم خانگی عرضه میشوند. این فروشگاهها به دلیل ارائه تسهیلات، جذابیت بیشتری برای خریداران دارند. در مقابل، برندهای خارجی که اغلب از طریق قاچاق وارد کشور میشوند، تسهیلات ارائه نمیکنند و محصولات آنها عمدتا بهصورت نقدی فروخته میشود. به همین دلیل، این برندها بیشتر از شبکههای اجتماعی و پلتفرمهای آنلاین برای فروش محصولات خود استفاده میکنند.
او خاطرنشان کرد: فروش آنلاین، بهویژه از طریق شبکههای اجتماعی، نقشی پررنگ و رو بهرشد در صنعت لوازمخانگی دارد و در آینده نیز سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص خواهد داد.
استراتژیهای فروش
فدایی درباره استفاده از استراتژیهای فروش متناسب با نیازهای خاص مشتریان گفت: در برخی موارد، برندهای ایرانی، بهویژه آنهایی که سهم قابلتوجهی از بازار را دارند، استراتژیهای فروش خود را با نیازها و سلایق خاص مشتریان تطبیق دادهاند. این اقدامات شامل ارائه محصولات با رنگها و سبکهای متنوعتر و امکانات و آپشنهای خاصتر بوده است. البته باید تأکید کرد که این اقدامات هنوز بهطور گسترده و پررنگ انجام نشده و در مراحل ابتدایی است.
او در ادامه به نقش رقابت میان برندهای داخلی و خارجی در بهبود کیفیت و نوآوری اشاره کرد و گفت: بدون شک، رقابت میان برندهای داخلی و خارجی، بهویژه در سالهایی که برندهایی مانند سامسونگ و الجی در ایران تولید مشترک داشتند، به افزایش کیفیت و نوآوری در صنعت لوازمخانگی کمک کرده است. حضور این برندهای قدرتمند خارجی، برندهای داخلی را وادار کرد تا برای حفظ سهم بازار خود تلاش بیشتری کنند، هزینه بیشتری صرف کنند و انرژی بیشتری برای بهبود محصولات خود بگذارند.
فدایی افزود: در دوران حضور برندهای خارجی، این رقابت باعث شد برندهای ایرانی سریعتر به نیازهای مخاطبان پاسخ دهند و محصولات خود را با سلیقه و ذائقه مشتریان تطبیق دهند. اگر این رقابت وجود نداشت، احتمالا شرایط مشابهی مانند صنعت خودرو ایجاد میشد. در صنعت خودرو، به دلیل نبود رقابت واقعی و قیمتهای بسیار بالای خودروهای خارجی، این محصولات تأثیر چندانی بر بهبود کیفیت خودروهای داخلی نداشتند.
او خاطرنشان کرد: در صنعت لوازمخانگی، به دلیل اینکه محصولات خارجی با قیمتهای متناسب و از طریق شرایط اقساطی در دسترس عموم مردم قرار داشتند، رقابت واقعی شکل گرفت. همین رقابت بود که برندهای داخلی را مجبور کرد به سمت افزایش بهرهوری، کیفیت، نوآوری و خلاقیت حرکت کنند.
چالش واردات غیررسمی
این کارشناس صنعت لوازم خانگی، در پاسخ به سؤالی درباره سهم برندهای وارداتی در بازار ایران گفت: در حال حاضر، هیچ برند خارجی بهصورت رسمی وارد کشور نمیشود و آنچه تحت عنوان واردات اتفاق میافتد، بهصورت غیررسمی و قاچاق است. میزان سهم بازار این برندها بسته به نوع کالا متفاوت است. بهعنوانمثال، در حوزه محصولاتی مانند ماشینهای ظرفشویی، برندهای خارجی سهم بالایی دارند؛ زیرا برندهای ایرانی هنوز نتوانستهاند کیفیت و قدرت لازم برای رقابت در این بخش را ارائه دهند. در مواردی دیگر، مانند اسپیلتها، هواسازها یا مایکروفرها نیز برندهای خارجی حضور پررنگتری دارند.
او افزود: اما در حوزههایی مانند تلویزیون، یخچال و ماشین لباسشویی، برندهای ایرانی توانستهاند سهم مناسبی از بازار را به خود اختصاص دهند. اگرچه در برخی موارد، تغییرات جزئی در سهم بازار دیده میشود، اما برندهای داخلی در این دستهها عملکرد بهتری داشتهاند.فدایی درباره چالشهای موجود برای برندهای ایرانی توضیح داد: یکی از مسائل خطرناک برای برندهای داخلی، نزدیک شدن قیمت کالاهای خارجی قاچاق به قیمت کالاهای تولید داخل است. این موضوع میتواند بهعنوان یک مزیت رقابتی برای برندهای خارجی عمل کند؛حتی با وجود اینکه این کالاها خدمات پس از فروش ندارند و پیگیری قانونی آنها دشوار است. برای مصرفکنندگانی که قدرت خریدشان کاهش یافته است، قیمت اولویت بالایی دارد و همین امر ممکن است باعث ترجیح کالاهای قاچاق شود.
او تأکید کرد: کالاهای قاچاق به دلیل وارد شدن بدون پرداخت عوارض گمرکی، مالیات، بیمه و سایر هزینهها، قیمت پایینتری دارند. این کالاها اغلب در مقابل صادرات غیرقانونی محصولاتی مانند سوخت و دارو که دارای یارانه هستند، به کشور وارد میشوند. این تفاوت در قیمت تمامشده، سود زیادی برای قاچاقچیان ایجاد میکند و آنها را قادر میسازد تا کالاهای خود را با قیمتهای رقابتیتر عرضه کنند. این مسئله میتواند بر سهم بازار برندهای ایرانی تأثیر منفی بگذارد، مگر اینکه اقدامات مؤثری برای کنترل این روند انجام شود.فدایی هشدار داد: اگر معضل واردات قاچاق کنترل نشود، ممکن است آسیب جدی به برندهای داخلی وارد کند و توان رقابتی آنها را در بازار کاهش دهد.
