به گزارش اصفهان زیبا؛ دولت‌های مختلف می‌آیند و می‌روند و در رابطه با احیای زاینده رود، وعده‌ووعیدهای مختلف می‌دهند؛ اما تا به این لحظه هیچ اتفاق خاصی دراین‌باره نیفتاده است و روزبه‌روز نیز وضعیت بحرانی‌تر می‌شود.
صحبت از «زاینده رود» و وضعیت بغرنج آن، این روزها به نَقل و نُقل مجالس مختلف تبدیل شده و همه در رابطه با ضرورت احیای آن هشدار می‌دهند؛ هشدارهایی که البته راه به جایی نبرده است و در حد حرف‌وحدیث باقی‌مانده.
در سال‌های گذشته بارها بر لزوم احیای تالاب گاوخونی تأکید شده؛ درحالی‌که شنیده‌ها حاکی از این است که درحال حاضر هیچ طرح خاصی برای احیای این تالاب تدوین نشده است.
حامد یزدیان، نماینده مردم اصفهان در گفت‌وگو با «اصفهان زیبا» می‌گوید که احیای تالاب گاوخونی به‌طور خاص پیگیری نشده؛ اما اقداماتی در رابطه با زاینده‌رود در حال انجام است که می‌تواند منجر به احیای تالاب شود.
او انگشت اتهام را به سمت بالادستی‌ها می‌گیرد و می‌گوید که برداشت‌های غیرمجاز بلای جان زاینده رود شده و به همین خاطر، قرار است به‌زودی آن‌ها کنترل و متوقف شوند.
♦ پس از سفر مرحوم آیت‌الله رئیسی، رئیس‌جمهور سابق به اصفهان، مسئولان استانی بارها عنوان کردند که پرونده احیای گاوخونی بر روی میز رئیس‌جمهور است.
حالا دوسه سالی از این اظهارات گذشته و نه‌تنها خبری از احیای گاوخونی نشده، که به نظر می‌رسد، عزمی دراین‌باره وجود ندارد و پرداختن به این تالاب، لابه‌لای باقی اولویت‌ها گم شده است و حتی برخی از مدیران استانی از آن اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. این مسئله به کجا رسیده است؟
اینکه احیای تالاب گاوخونی به‌طورخاص پیگیری شود، واقعیت خیر؛ اما اقداماتی در رابطه با احیای زاینده‌رود درحال انجام است که می‌تواند منجر به احیای تالاب شود؛
برای مثال، شورای عالی آب مصوب کرده است که ستاد احیای زاینده رود تشکیل شود. همه پروژه‌های تأمین آب، مثل کوهرنگ سه و ماندگان و انتقال آب دریا نیز خوشبختانه درحال انجام هستند.
در رابطه با مدیریت مصرف هم مصوبات خوبی صورت گرفته و دستگاه‌های اجرایی موظف به انجام آن هستند. علاوه بر این، برای کنترل پساب و مدیریت برداشت‌های بالادست نیز مصوباتی انجام شده است که ان‌شاءالله به‌زودی به نتیجه می‌رسد.
♦ آیا ممکن است اعتباری برای احیای تالاب گاوخونی در نظر گرفته شود؟
باید این موضوع را پیگیری کرد. یکی از مطالبات این بود که از اعتبارات بین‌المللی نیز برای احیای تالاب استفاده کرد؛ اما تا به این لحظه اعتباری در نظر گرفته نشده است.
♦ مدت‌هاست که کارشناسان حوزه آب و حقابه‌داران خواهان تشکیل کارگروهی در رابطه با احیای گاوخونی هستند و معتقدند این اتفاق می‌تواند منجر به نجات تالاب شود. آیا این مسئله در سفرهایی که وزیر نیرو به اصفهان داشته یا رایزنی‌های صورت گرفته با دولت‌مردان و… مطرح شده و دنبال می‌شود؟
بله؛ این مسئله از اهمیت زیادی برخوردار است؛ چون قانون می‌گوید بعد از شرب، تأمین حقابه محیط زیستی در اولویت قرار دارد و به همین دلیل همیشه یکی از مطالبه‌های اصلی به شمار می‌رود.
در همه جلسه‌ها تأکید بر این است که حقابه تالاب که مصوبه محیط زیستی نیز دارد (حداقل 776 میلیون مترمکعب) باید تأمین شود. قانون برنامه هفتم نیز دولت را مکلف کرده که در اولین سال اجرای برنامه، حقابه را تأمین کند.
♦ اما این اتفاق نیفتاده است!
بله، نیفتاده است؛ اما جزو مطالبات اصلی و درحال پیگیری است.
♦ یکی از انتقادهایی که می‌توان به مسئولان استانی وارد کرد، این است که به‌طورکلی نجات زاینده‌رود را فقط وابسته به اجرای پروژه‌های انتقال آب می‌دانند و در رابطه با احیای گاوخونی و زاینده‌رود، اقدام خاصی انجام نمی‌دهند.
درحالی‌که کارشناسان می‌گویند در صورت به سرانجام‌رسیدن این پروژه‌ها باز هم کسری زاینده رود جبران نخواهد شد!
بالاخره دیدگاه‌ها متفاوت است؛ متأسفانه افراد غیرمتخصص درخصوص زاینده‌رود، این‌گونه می‌پندارند که با اجرای یک طرح، مشکل زاینده‌رود حل می‌شود؛ درصورتی‌که احیای زاینده رود تنها یک راه‌حل ندارد و چندبعدی است؛ به همین دلیل باید اقدامات مختلفی در این راستا انجام شود.
همچنین این فهم باید در مسئولان ایجاد شود که احیای زاینده رود فقط به انتقال آب ختم نمی‌شود. خوشبختانه این درک کم‌کم دارد صورت می‌گیرد و به همین خاطر، اقدامات مختلفی برای نجات زاینده رود در حال انجام است.
♦ شما در حرف‌هایتان به انتقال آب از دریای عمان به اصفهان اشاره می‌کنید.
بسیاری از مدیران نیز می‌پندارند که با به سرانجام‌رسیدن این پروژه، زاینده‌رود احیا می‌شود و به خاطر همین توجه ویژه‌ای به آن دارند. درصورتی‌که کارشناسان حوزه آب معتقدند این پروژه قرار نیست آبی را در زاینده‌رود جاری کند و منجر به احیای آن شود!
شاید پروژه انتقال آب دریا نقش کمتری در احیای زاینده‌رود داشته باشد؛ اما با به سرانجام‌رسیدن طرح ماندگان، حدود 280 میلیون مترمکعب آب منتقل می‌شود که حجم قابل‌توجهی است و در احیای زاینده‌رود نقش دارد.
درواقع تکمیل دو پروژه کوهرنگ و ماندگان نیز 400 میلیون مترمکعب آب منتقل می‌کند که می‌تواند به احیا کمک کند.
با تکمیل پروژه انتقال آب دریا صنایع برداشت‌های خود را متوقف می‌کنند و عملا زمانی که برداشتی انجام نشود، این آب به زاینده‌رود بازمی‌گردد.
در مرحله اول انتقال آب دریا قرار است حدود 70 میلیون مترمکعب منتقل شود که البته در مقایسه با کسری یک‌میلیاردی قابل‌توجه نیست و حرف شما دراین‌باره درست است؛ اما در فاز دوم این عدد به 200میلیون مترمکعب می‌رسد.
♦ الان پروژه ماندگان در چه وضعیتی است؛ چرا که این طرح با چالش‌ها و مخالفت‌های مختلفی روبه‌رو است!
ماندگان درحال انجام است و مجوزهای لازم را دارد. موانع محیط زیستی وجود داشت که آن هم برطرف شده و به‌زودی مصوبه‌های محیط‌زیستی آن صادر می‌شود؛ همچنین منابع مالی نیز تأمین شده است.
♦ بهشت‌آباد به کجا رسید؟ مدت‌زمان زیادی است که مسئولان استانی در رابطه با این پروژه سکوت کرده‌اند و حرفی درباره آن نمی‌زنند. آیا بهشت‌آباد برای همیشه کنار گذاشته شده است؟
خیر، بهشت‌آباد کنار گذاشته نشده است.این پروژه مخالفان جدی دارند و همین هم تنش‌های اجتماعی را به وجود آورده است؛ اما اکنون این پروژه مسکوت است.
♦ بهمن‌ماه سال گذشته بود که مسئولان استانی خبر از آغاز پمپاژ کوهرنگ سه دادند؛ البته هیچ‌کدام از آن‌ها به میزان آبی که پمپاژ می‌شود، اشاره‌ای نکردند و از طرف دیگر این مسئله با اعتراض شدید استان همسایه روبه‌رو شد.
این موضوعات باعث شد تا شائبه‌ای در رابطه با این پروژه ایجاد شود. آیا پمپاژ تونل کوهرنگ سه همچنان ادامه دارد؟
بله، پمپاژ همچنان فعال است.
هر پمپ 800 لیتر بر ثانیه به‌اندازه 6/5مترمکعب بر ثانیه آب به تونل سوم و به حوضه زاینده‌رود پمپاژ می‌کند.
♦ این پروژه سال‌هاست که فعال است و بارها در رابطه با به سرانجام رسیدن آن وعده‌های مختلفی داده می‌شود. این وعده‌ها بالاخره چه زمانی محقق خواهند شد؟
مشکل اصلی تأمین منابع آبی است؛ به‌هرحال اما پروژه در حال انجام و پیمانکاران مشغول به کار هستند.
قرار است از نیمه اردیبهشت، عملیات اجرایی بدنه سد هم انجام شود و مطابق با زمان‌بندی یک‌ونیم‌ساله، تا اواخر سال آینده پروژه به بهره‌برداری برسد؛ البته به‌شرط اینکه منابع مالی تأمین شود.
♦ موضوع دیگری هم که در حرف‌هایتان به آن اشاره کردید، کنترل برداشت‌های بالادست است.
این موضوع هم مثل خیلی از حرف‌وحدیث‌ها و وعده‌ها تکراری و کلیشه‌ای است؛ چراکه سال‌ها این وعده داده می‌شود؛ اما اتفاق خاصی در این زمینه نمی‌افتد؟
خیر، با توجه به اراده و عزمی که در این دولت دیده می‌شود، امسال قرار است برداشت‌های بالادست کنترل شوند.
♦ دولت‌های سابق نیز این ادعا را همیشه داشتند و همواره از عزم جدی سخن گفتند؛ درحالی‌که دولت‌ها آمدند و رفتند و هیچ اتفاق مطلوبی در حوزه زاینده‌رود رخ نداده است!
در مصوبات بالادستی دولت و در جلسه‌ای که 25 اسفندماه و با حضور سه استاندار اصفهان و یزد و چهارمحال و بختیاری برگزار شد، کنترل برداشت‌ها مصوب شده است.
ضمن اینکه در قانون برنامه هفتم و قانون بودجه 1404 نیز به این مسئله پرداخته شده و اگر برداشت‌های غیرمجاز صورت بگیرند، قیمت برق و سوخت کشاورزان واقعی خواهد شد و دست دولت باز است؛ حتی امکان قطع برق از سوی دولت نیز وجود دارد.
♦ شما به برداشت‌های بالادست اشاره کردید؛ اما برداشت‌های غیرمجاز در پایین‌دست نیز انجام می‌شود. برای کنترل آن‌ها چه تدابیری اتخاذ می‌شود؟
چاه‌های غیرمجاز توسط آب منطقه‌ای از سال‌های گذشته تاکنون مسدود و مسلوب‌المنفعه می‌شوند. این اقدامات همچنان ادامه دارد.
♦ در حرف‌هایتان به آب مصرفی صنایع هم اشاره کردید و گفتید که با به فرجام رسیدن پروژه انتقال آب دریا برداشت صنایع متوقف می‌شود. در این باره نیز شائبات بسیاری وجود دارد. یک‌بار برای همیشه بگویید که درحال حاضر صنایع چه میزان آبی را برداشت می‌کنند؟
سه صنعت بزرگ کشور شامل پالایشگاه و فولاد مبارکه و ذوب‌آهن، حدود 45 مترمکعب آب در سال از منابع آب سطحی استفاده می‌کنند. مابقی نیاز آن‌ها هم توسط پساب یا آب‌های زیرزمینی تأمین می‌شود.
انتظار می‌رود با اجرای طرح انتقال آب، این برداشت‌ها متوقف شود و آب به زاینده‌رود برگردد. شاید میزان برداشت آب صنایع چشمگیر نباشد؛ اما باید توجه داشت این عدد در کنار برداشت‌های دیگر و میزان آب‌های انتقالی عدد بزرگی را تشکیل می‌دهند و هرکدام به‌نوبه خود سهمی در وضعیت کنونی زاینده‌رود دارند؛ اما نمی‌توان صنایع را مقصر اصلی شرایط فعلی زاینده‌رود دانست.
♦ مقصر اصلی کیست؟
قطعا برداشت‌های بی‌رویه در بالادست.
