اما آیا مرحله دوم حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی می‌تواند اقبال مخاطبان به این شبکه‌ها و پلتفرم‌ها را افزایش دهد یا دوباره این طرح نیز مانند طرح‌های گذشته جز تحیمل هزینه پیامد دیگری به همراه ندارد؟ آیا زیرساخت‌های فنی برای ارتقای پلتفرم‌های داخلی مهیاست؟
اینها سوال‌هایی است که در ادامه به آن پاسخ می‌دهیم.
اقبال کنونی به پیام‌رسان‌های داخلی چگونه است و این پلتفرم‌ها چه ویژگی منحصر به فردی را برای کاربران خود به همراه دارند؟
اینگونه که نظرسنجی‌های ایسپا در اسفند1397 نشان می‌دهد از جامعه آماری شهروندان کل کشور، استفاده از تلگرام، واتس‌اپ و اینستاگرام به ترتیب 55.9، 25.1 و 25.9 درصد بوده است. این درحالی است که این میزان در نظرسنجی ملی تابستانه 1398 در روزهای 17 و 18 تیرماه به ترتیب به42.4، 42.8 و 39.5 درصد رسیده است. 42.8 درصد واتس‌اپ، 42.4 درصد تلگرام،39.5 درصد اینستاگرام، 2.8درصد سروش، 2.3درصد فیس‌بوک، 1.9 درصد توئیتر، 0.8 درصد لاین، 0.7 درصد بله، 0.6درصد آی‌گپ، 5.0 درصد گپ، 0.2درصد بیسفون، 0.1 درصد ساینا و 30.4 درصد از مردم هیچ یک از پیام‌رسان‌ها را انتخاب نکرده‌اند. این درحالی است که تلگرام، سال‌هاست در کشور ما فیلتر شده و کاربران آن برای استفاده از این شبکه اجتماعی مجبور به استفاده از فیلترشکن و پرداخت هزینه‌ای چند برابر از هزینه استفاده از پلتفرم‌های داخلی هستند؛ در صورتی که پیام‌رسان‌های داخلی بسیار ارزان و مقرون به صرفه هستند. اما چه موضوعی باعث می‌شود که کاربران فضای مجازی قید هزینه را بزنند و ترجیح دهند، همچنان با استفاده از فیلترشکن از پیام‌رسان خارجی تلگرام استفاده کنند؟ شاید یکی از مهم‌ترین دلایلی که بتوان در پاسخ به این سوال طرح کرد، بی‌اعتمادی کاربران فضای مجازی از فعالیت در اکوسیستم‌های مجازی داخلی و بومی‌و واهمه از افشا یا حک اطلاعات شخصی آن‌هاست؛ به معنای دیگر، گفت‌وگو با تعداد بسیار زیادی از کاربران فضای مجازی نشان می‌دهد آن‌ها در پیام‌رسان‌های داخلی احساس امنیت کافی ندارند و از انتشار اطلاعات شخصی خود واهمه دارند؛ بنابراین یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در راستای ارتقا و ترویج استفاده از پیام‌رسان‌های ملی باید انجام داد، افزایش و جلب اعتماد کاربران است.
چرا پس از گذشت تقریبا دو سال، هیچ کدام از پیام‌رسان‌های داخلی نتوانستند آن طور که باید و شاید موفق عمل کنند و به جذب مخاطب بپردازند؟
با آغاز به کار پیام‌رسان‌های داخلی، بسیاری از ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی مجبور شدند تا کانال‌های تلگرامی‌خود را به یکباره رها و اقدام به تشکیل گروه یا کانال در بستر پیام‌رسان‌های داخلی بکنند؛ چرا که دولت بودجه و اعتبارات بسیار سنگینی در اختیار هر‌کدام از این پیام‌رسان‌ها قرار داده بود و قرار بود آن‌ها با تجهیز و ارتقای خود بتوانند مخاطبانشان را گسترش دهند و نیازهای مختلف و متنوع آن‌ها در حوزه‌های گوناگون را پاسخ دهند؛ این درحالی است که این پیام‌رسان‌ها علی‌رغم دریافت بودجه‌های سنگین و میلیاردی نتوانستند از عهده این وظیفه برآیند و در همان وهله اول، قافله را باختند؛ چرا که آن‌ها از یک طرف با رقیبی قدرتمند به نام تلگرام روبه‌رو بودند و از سوی دیگر با دو پوسته ایرانی‌ها تلگرام و تلگرام طلایی که پابه پای تلگرام حرکت می‌کردند و چیزی از آن کم نداشتند. مشکل اساسی و مشترک دیگری که کارشناسان در گفت‌وگو با رسانه‌ها عنوان کرده بودند، عدم دیتاسنتر ملی برای انجام چنین پروژه‌هایی بود: «کارشناسان معتقدند دولت در حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی نباید وام‌های میلیاردی را به آنان واگذار می‌کرد و عملا بهتر بود به جای تقسیم‌شدن این پول بین پیام‌رسان‌هایی که ممکن است آن را صرف خرید تجهیزات هم نکنند، آن را صرف ایجاد دیتاسنتر ملی می‌کرد و سرورها در اختیار پیام‌رسان‌ها قرار داده می‌شد تا در آن شرایط هر پیام‌رسانی که رشد بیشتری داشت، بتواند از منابع بیشتری استفاده کند. در این شرایط اگر پروژه‌ها نیز موفق نمی‌شدند، فضا برای باقی پروژه‌ها باقی می‌ماند؛ اما پول‌پاشی وزارت ارتباطات به پیام‌رسان‌ها آن هم در فضایی ایزوله که بستر رقابت آنان با دیگر پیام‌رسان‌های خارجی بسته شده بود، جای پیشرفت را از آنان گرفت و به نوعی نهاد متولی با این کار رسیدگی به این مسئله را از سر خود باز کرد.»
راه افزایش محبوبیت پیام‌رسان‌های داخلی در بین کاربران فضای مجازی چیست؟
کاربران فضای مجازی تشنه خلاقیت و نوآوری و جذابیت هستند؛ بنابراین آن دسته از مدیرانی برنده بازی خواهند بود که این اصل را سرلوحه کار خود قرار دهند و براساس آن اقدام به راه‌اندازی پیام‌رسان کنند؛ پیام‌رسانی که علاوه بر جذابیت و نوآوری بتواند به نیازهای مختلف افرد در سنین مختلف پاسخ دهد و آن‌ها را وارد دنیای جدیدی از فناوری روز کند. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد یکی از مشکلاتی که اجازه سامان‌دهی به پیام‌رسان‌های داخلی را نمی‌دهد، تنوع و تعدد آن‌هاست؛ درحالی‌که در شرایط کنونی نیاز به این تعداد پیام‌رسان داخلی در کشور احساس نمی‌شود و دولت تنها می‌تواند با تقویت تعداد محدودی از آن‌ها باعث محبوبیت این پیام‌رسان‌ها در بین مردم شود.
