شناخت انواع تجهیزات موردنیاز برای آبیاری و شناخت گیاهانی که در فضای سبز به کار رفتهاند، از نکات بسیار مهمی است که پیش از طراحی سیستم آبیاری باید درنظر گرفته شود تا بتوان راهکاری مناسب و سیستمی مبتکرانه طراحی کرد و مصرف آب را تا حد قابلقبولی کاهش داد. بدون طراحی یک سیستم آبیاری مناسب، فضای سبز طراحی شده درمعرض خطر قرار میگیرد؛ هرقدر فضای سبز با دقت و به شکلی کاملا حرفهای طراحی شود؛ اما اگر آبیاری مناسبی برای آن در نظر گرفته نشود، پروژه فضای سبز شهری با شکست مواجه میشود. مدیریت شهری گلشهر طی سالهای اخیر بهمنظور کاهش مصرف آب در فضاهای سبز اقدام به طراحی سیستمهای آبیاری نوین کرده است؛ اما اخیرا گزارشی از هدررفت آب در فضاهای سبز بعضی نقاط شهر گزارش شده و شهروندان را در این شرایط کمآبی نگران کرده است.
ضرورت آموزش کارگران آبیاری فضای سبز
محمد یاوری، یکی از شهروندان شهر گلشهر میگوید: «با عبور از خیابان گلستان گلشهر و بلوار این خیابان شاهد وضعیت نامناسب آبیاری فضای سبز و ورود حجم زیادی از آب به داخل خیابان هستیم. تقریبا کمتر نقطهای را مشاهده میکنید که آب فضای سبز وارد خیابان نشده باشد و این موضوع زیبنده شهر نیست. این معضل بهدلیل نقص طراحی آبیاری فضای سبز است.» او میافزاید: «مدیریت نامناسب آبیاری فضای سبز در گلشهر علاوه بر هدردادن حجم قابلتوجهی از آب شرب و غیرشرب در شرایط کمآبی فعلی، موجب بروز مشکلات و ایجاد چهرهای نازیبا از شهر میشود.» این شهروند گلشهر تصریح میکند: «راهکار تعمیر و بازسازی فضای سبز، آموزش کارگران آبیاری فضای سبز، نظارت بر کار آنان و بهکارگیری کارگران دلسوز و متعهد است.»
لزوم بازنگری شیوه آبیاری فضاهای سبز شهر
حامد فیاضی، یکی دیگر از شهروندان گلشهر میگوید: «شهرداری و شورای اسلامی شهر از خیابان گلستان بازدید کنند و در جریان این وضعیت و شرایط بیآبی قرار بگیرند. قضاوت را به خودشان میسپاریم. بهعنوان شهروند حق انتقاد داریم و لازم است در شیوه آبیاری شهر جدا بازنگری شود.» او ادامه میدهد: «شناخت ابزارهای مناسب برای آبیاری فضای سبز شهری و استفاده از یک برنامهریزی صحیح میتواند به حفظ گیاهان و درختان کمک کند.»
ناقصبودن سیستم آبیاری فضای سبز گلشهر
مصطفی محمودی، شهردار گلشهر، تصریح میکند: «سیستم آبیاری فضای سبز گلشهر ناقص است که بهمنظور تحتفشار شدن این سیــستم آبیــاری جلســههایــی را بــا شرکتهای دانشبنیان برگزار کردیم و به این نتیجه رسیدیم که برآوردهای مالی پروژه بسیار زیاد است.» او تصریح میکند: «نگهداری فضای سبز ۱۳کیلومتر بلوار اصلی برای یک شهرداری درجه چهار کار دشواری است. تمام طرحها و برنامههای شهرداری بر نگهداری پایدار فضای سبز شهر با کمترین اپراتور و نیروی انسانی متمرکز شده است.» شهردار گلشهر اضافه میکند: «پروژه احداث بلوار شهدای میانی باارزشی بالغبر چهار میلیاردتومان در حال انجام است.» محمودی خاطرنشان میکند: «اجرای حدود ۱۰هزار متر کانیو و جدول در پیمانی که ماه آینده بسته میشود، انقلابی در حوزه نگهداری فضای سبز شهر است. فضای سبز در سطح محلههای شهر نیز به ترمیم و ایجاد جدول نیاز دارند که متناسب با اعتبارات و اولویتها انجام میشود.»
مسئول فضای سبز شهرداری گلشهر نیز در این خصوص اظهار میکند: «فضای شهری گلشهر طبق برنامه هر هشتروز یکبار آبیاری میشود و نظارت کاملی روی آبیاری آن داریم.» رسول انصاری میافزاید: «آبیاری درختان بلوار خیابان گلستان از طریق لولهگذاری و تانکر انجام میشود؛ اما بعضی نقاط لولهکشی از بین رفته و نشتی آب وجود دارد که قرار است تعمیرات لولهگذاری پس از بهسازی و نوسازی جدولها انجام شود.» او میگوید: «شهردار گلشهر دوهفته گذشته از این بلوار بازدید داشتند که باتوجه به خرابی جداول این بلوار، دستور دادند در برنامه اجرای جدولگذاری جدید تعمیرات لولهگذاری نیز اجرا شود.» انصاری ادامه میدهد: «در بخش آبیاری فضای سبز چهارمحله شهر با کمبود آب مواجه هستیم و لولهگذاری کامل نیست؛ اما در مکانهایی که لولهگذاری نیست، آبیاری از طریق تانکر انجام میشود.»
مشکل فنی خط انتقال آب فضای سبز بلوار اصلی شهر
دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان میگوید: «یکی از مهــمتــریــن مشکلات حوزه فضای سبز شهری در شرایط کمبود آب، توجهنکردن به مدیریت آبیاری در فضای سبز شهری است. عموما تمرکز مدیریت شهری روی تأمین منابع آبی جدید یا انتقال آب است؛ البته این دومورد نیز لازم است؛ اما کافی نیست.» مهدی قیصری تأکید میکند: «ضرورت دارد سیستم آبیاری فضاهای سبز شهری متناسب با آب موردنیاز درختان و گیاهان، شــرایط آبوهــوایــی، محــدودیــتهـــای خاک، نوع و سن گیاه مدیریت شود؛ در غیر اینصورت منابع آب تأمینشده هدر میرود.»او ادامه میدهد: «در شرایط کمبود منابع آب باید تمرکز روی مدیریت و بهرهبرداری بهینه از منابع آب باشد و چنانچه طراحی سامانه آبیاری دقیق نباشد و ابزار لازم برای مدیریت آبیاری تأمین نشود، آبیاری مناسبی نخواهیم داشت. » قیصری تصریح میکند: «باوجود اینکه سامانههای آبیاری نوین در بخشهایی از فضاهای سبز شهری اجرا شده است؛ اما روش مدیریت و بهرهبرداری از آنها به شیوه آبیاری غرقابی و سنتی است. در بعضی شهرها سامانه نوین آبیاری تنها بهصورت شکلی اجرا شده است؛ اما ازلحاظ مفاهیم فنی و مهندسی، مباحث آب، خاک و گیاه و اتمسفر پایینترین حد استاندارد را دارد و بیشتر بهمثابه لولهکشی (حرکت آب از داخل لوله) است. » دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان میگوید: «عمدهترین مشکل سیستمهای آبیاری قطرهای اجراشده در فضای سبز شهری، این است که در طراحی، اجرا و بهرهبرداری به نیاز آبی گیاه، ظرفیت نگهــداشت آب خـــاک، حــداقل سطــح خیــسشده، حــداقـــل عمــق خیــسشــده موردنیاز درخت و پتانسیلهای سیستم آبیاری قطرهای توجه نشده است.» او ادامه میدهد: «نبود ارتباط علمی، فنی و مهندسی میان بخش تأمین، انتقال و توزیع آب و توجه نکردن به مدیریت آبیاری از علل هدررفت آب و تشدید خسارات خشکی به فضای سبز در شرایط کمبود آب است.»
مدیریت نادرست آبیاری مهمترین عامل ایجاد خسارت به فضای سبز شهری است
قیصری تأکید میکند: «اگر یک کار علمی، فنی و مهندسی در اجرا و بهرهبرداری از منابع آب، خطوط انتقال و شبکه آبیاری انجام و برنامه آبیاری متناسب با ظرفیتها و نیازهای آب، خاک، گیاه، اتمسفر و سیستم آبیاری تدوین و اجرا شود، با همین میزان آب موجود که در اختیار شهرداریهای کلانشهرها و شهرهاست میتوان فضای سبز شهری را در شرایط بهتری حفظ کرد؛ زیرا در شرایط فعلی نیز مقدار آب مصرفی در بخش فضای سبز شهری قابلتوجه است و هدرروی آب و مدیریت نادرست آبیاری مهمترین عامل ایجاد خسارت به کیفیت و کمیت فضای سبز شهری است.» او میگوید: «خط انتقال آب فضای سبز بلوار اصلی گلشهر ازنظر فنی مشکل دارد؛ زیرا الگوی سیستم بر اساس آبیاری غرقابی طراحی شده است و زیرساخت و ظرفیت لازم برای آبیاری نوین را ندارد.» دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه صنعتی اصفهان خاطرنشان میکند: «شهرداریها برای رفع مشکل آبیاری فضای سبز شهری باید منابع آب، خطوط انتقال و شبکه، سامانه آبیاری و برنامه مدیریت آبیاری را همزمان بهعنوان یک سیستم ببینند و کار اصلاح خطوط انتقال و شبکه را براساس نیازمندیهای سامانه آبیاری و برنامه مدیریت آبیاری انجام دهند.» قیصــری ادامــه میدهــد: «بــرنامه اصلاح سامانه و مدیریت آبیاری باید عرصه به عرصه انجام شود تا از بلایی که بر سر فضای سبز شهری بهدلیل نبود مدیریت صحیح آبیاری و هدررفتن آب در حال اتفاق است، جلوگیری شود.» او میگوید: «لازم است در ایران با اقلیم خشک و نیمهخشک و منابع محدود و مشخص آب و درحالیکه منابع آب زیرزمینی تحتفشار است و کسری منبع داریم، بخشهای مختلف مصرف آب را مدیریت کنند، نه اینکه به فکر منبع جدید آب باشند؛ زیرا منبع آب جدیدی وجود ندارد؛ اگر هم بهصورت محلی منبع آب جدیدی پیدا شود، منبع آبی پایداری نیست.»
