به گزارش اصفهان زیبا؛ مدرسه به‌عنوان محل اصلی آموزش‌و پرورش، نقش بسیار مهمی در تربیت و پرورش دانش‌آموزان دارد. از آنجا که دانش‌آموزان در مدرسه بیشترین زمان خود را سپری می‌کنند، محیط مدرسه برای شکوفایی اجتماعی، روانی و تحصیلی آن‌ها بسیار مهم است.
تربیت دینی دانش‌آموزان معنا، هدف و ارزش زندگی را به آن‌ها آموزش می‌دهد. دانش‌آموزان با آموزش رویکردها و مفاهیم دینی، جهان‌بینی پیدا می‌کنند، عمیق‌تر می‌شوند و قدمی در مسیر رشد روحی خود برمی‌دارند.
آن‌ها می‌آموزند که زندگی فراتر از مادیات است؛ ازاین‌رو می‌توان گفت که آموزش دینی نقش مهمی را در توسعه فرهنگی ایفا می‌کند. نقش مدرسه در تعلیم و تربیت دینی، با تقویت رشد معنوی، اخلاقی و اعتقادی دانش‌آموزان همراه است. آموزش مفاهیم دینی زمینه‌ای را فراهم می‌کند که دانش‌آموزان، خوب و بد جامعه را بیاموزند. آن‌ها همچنین درمی‌یابند که مبنای قضاوت‌هایشان چگونه باید باشد.
هر نسل می‌تواند از طریق تربیت دینی به درک عمیقی نسبت به تجربیات خود برسد و به‌دنبال ارزش‌های برتر باشد؛ همچنین دانش‌آموزان فرامی‌گیرند که باید ویژگی‌های اخلاقی نیک مانند خوش‌اخلاقی، احترام به تفاوت‌ها، فداکاری و هم‌دردی را در خود پرورش دهند. آموزش دینی عزت‌نفس دانش‌آموزان را تقویت می‌کند و زمینه‌ای را فراهم می‌سازد تا در شرایط سخت صبورتر باشند و مشکلات را تحمل کنند؛ زیرا در آموزه‌های دینی همواره بر صبوری و تحمل سختی‌ها تأکید می‌شود. یکی از مفاهیم مهم دینی برای دانش‌آموزان شناخت اهل‌بیت(ع) است. ما نیز با وجود ماه محرم، تصمیم گرفتیم تأثیر عمیق هیئات مذهبی در مدارس را که ناشی از عملکرد تربیتی درست آن‌ها در کنار آموزش است بررسی کنیم.
مسئولیت‌های متفاوت منجر به رشد دانش‌آموزان می‌شود
برای آگاهی از برنامههای هیئت مدارس سادات با میثم مؤمنی، معاون مدرسه به گفتوگو پرداختیم. مؤمنی صحبت خود را با اشاره به زمان برگزاری هیئت آغاز کرد: از مهرماه تا اسفندماه پنجشنبه‌های هر هفته برنامههای هیئت برگزار می‌شود. در دوره دبستان، راهنمایی و دبیرستان هیئت داریم و هیئت در هرمقطع تحصیلی با مقطع تحصیلی دیگر هدفی جداگانه دارد.
او بیان کرد: در هیئت دبستان خاطره خوشی را حول محور اهل‌بیت(ع) برای دانش‌آموزان رقم می‌زنیم؛ یعنی تم اهل‌بیتی است؛ اما دانش‌آموزان بانام هیئت از مراسم لذت میبرند. در هیئت نوگلان حضرت زهرا (س) دبستان به‌دنبال معرفت‌افزایی و ایجاد شور نیستیم؛ بلکه در پی ایجاد خاطره خوب در ذهن دانش‌آموزان هستیم. در هیئت دبستان باتوجه به صحبتی که شد، به‌دنبال عزاداری‌های سنگین نیستیم و اشعاری که خوانده می‌شود، اشعار آرمانی است تا بچه‌ها نیز دوست داشته باشند این اشعار را بخوانند و این اشعار تبدیل به زمزمه‌های خلوتشان باشد.
مؤمنی به تشریح برنامههای دوره دبستان پرداخت و افزود: برنامه در دوره دبستان به این شرح است: یک‌سوم برنامه را بازی می‌کنند؛ یک‌سوم میانی جلسه را کارهای گروهی انجام می‌دهند؛ به‌عنوان‌مثال امسال در زمان شهادت امام جواد(ع) دانش‌آموزان دوره دبستان کتاب «آسمانی‌ترین مهربانی» از سیدمهدی شجاعی را که مجموعه‌ای از احادیث قدسی و نبوی درباره حضرت جوادالائمه(ع) است در گروه‌های پنج‌نفری مطالعه کردند؛ سپس هرکدام یک داستان از کتاب را انتخاب کردند و به اجرای نمایش آن پرداختند. در هیئت راهنمایی و دبیرستان چنین فضایی نداریم. فضای سخنرانی معرفتی است و ماجرا متفاوت است.
مؤمنی علت تفاوت برنامه میان هیئت دوره دبستان با هیئت راهنمایی و دبیرستان را تحقیقات روان‌شناسی بیان کرد و ادامه داد: نام هیئت راهنمایی و دبیرستان رحمت‌للعالمین است.
در هر سه دوره تحصیلی همه برنامه‌ها توسط دانش‌آموزان انجام می‌شود و در راهنمایی و دبیرستان حتی تصمیم‌گیرنده همه فعالیتها نیز دانش‌آموزان هستند. تدارکات ازجمله داربست‌زدن، سیاه‌پوشی، طراحی دکور و صحنه، گروه تأمین مالی مراسم که از خیران مبالغ موردنیاز برای هیئت را دریافت می‌کنند، کارگروه پشتیبانی که مسئول آماده‌کردن پذیرایی مراسم است، کارگروه غرفه‌ها که هشت غرفه در ورودی مراسم آماده می‌کنند، کارگروه محتوا که مسئول هماهنگ‌سازی و آماده‌کردن برنامه‌هاست، کارگروه رسانه که آماده‌سازی پوستر، کلیپ، تهیه عکس و اطلاع‌رسانی برنامههای هیئت در کانال‌ها و گروه‌ها برعهده آن‌هاست، کارگروهی بازخوردگیری دارند که مسئول گرفتن نظر مخاطبانی هستند که از برنامه استفاده کرده‌اند و سپس نظرسنجی‌های انجام‌شده را تحلیل و بررسی می‌کنند و یک‌سری اطلاعات برای تصمیم‌گیری برنامههای هیئت در آینده آماده می‌کنند؛ همچنین در کارگروه کودکان، دانش‌آموزان دختر و پسر در دوره اول و دوم دبستان جداگانه در سه مکان مجزا این کارگروه برایشان برنامه اجرا می‌کند تا در هیئت بزرگ‌سال حضور نداشته باشند که کار بسیار مفصلی است و همه این کارها برعهده دانش‌آموزان است.
معاون مدرسه سادات خاطرنشان کرد: در هیئت دبستان به سبب جذابیتی که برای دانش‌آموزان وجود دارد و محیط غیررسمی است. هرسال استقبال دانش‌آموزان برای شرکت در هیئت بیشتر است. زمانی که پایه تحصیلی دانش‌آموزان بالاتر می‌رود؛ مخصوصا اکنون‌که معدل پایه دهم، یازدهم و دوازدهم بسیار مؤثر است آرام‌آرام مشارکت دانش‌آموزان به‌دلیل رقابت تحصیلی کمتر می‌شود.
معاون مدرسه سادات از ارزشی که هیئت دانش آموزی برای دانش‌آموزان دارد، گفت: زمانی که بچه‌ها در امری مشارکت پیدا کنند، بسیار ارزشمند است؛ چراکه جاهای دیگر چنین فرصتی در اختیار دانش‌آموزان قرار نمی‌گیرد. این مشارکت رشد کرامت نفس را برای دانش‌آموز دربر دارد و به او حس کارآمدبودن و ارزشمندبودن می‌دهد و دانش‌آموزان حس بزرگ‌بودن و مسئولیت‌پذیری را تجربه خواهند کرد.
مؤمنی از دانش‌آموزانی سخن گفت که به علت داشتن مسئولیت‌های متفاوت نسبت به توانایی‌هایشان توانسته‌اند رشد اجتماعی سریع‌تری را طی کردند و از دغدغه‌هایی که عامل اصلی تشکیل هیئت بود.
او بیان کرد: خلأ وجود هیئت برای رده سنی نوجوانان و مراجعه‌نکردن خانوداه‌ها به هیئت و شرکت‌کردن در هیئت فقط در ایام شهادت اهل‌بیت(ع) سبب شد تا با دیدن این مشکلات یک هیئت دانش‌آموزی برپا شود که بعدها متوجه برکات متعدد از آن برای دانش‌آموزان بودیم.
به گفته مؤمنی، از آنجایی که مدرسه موظف به آموزش و تربیت دانش‌آموزان نیز هست، برای رشد معنوی آن‌ها برنامه هیئت را برنامه‌ریزی کردیم؛ چراکه اگر دانش‌آموزی داشته باشیم که دلش در گرو امام و دستش در دست امام قرار بگیرد، ما به غایت تربیت رسیده‌ایم و برای این کار محیطی ویژه‌تر از هیئت نیافتیم. معاون مدرسه سادات ویژگی هیئت دانش‌آموزی را این‌گونه تشریح کرد: ویژگی هیئت دانش‌آموزی این است که خودمان مطالب و آموزش را به دانش‌آموز منتقل می‌کنیم و محتوای اشعار، سخنرانی و… را با رده سنی رشد دانش‌آموز هماهنگ می‌کنیم. این ویژگی یک هیئت دانش‌آموزی است که در دیگر هیئت‌ها نمی‌توان آن را پیدا کرد. میدان‌دادن به قشر نوجوان نیز نمونه‌ای دیگر از ویژگی‌های متفاوت هیئت‌های دانش‌آموزی است که در سایر هیئت‌ها کمتر دیده می‌شود.
حمایت والدین و فعالیت دانش‌آموزان، پیشران هیئت است
در رابطه با هیئت خانوادگی‌دانش‌آموزی مدرسه هدهد با فرشته رفیعی، مسئول هیئت، به گفتوگو پرداختیم. رفیعی بیان کرد: اینجا موضوع متفاوت است؛ مدرسه هیئت ندارد و مادران تصمیم به تشکیل یک هیئت دانش‌آموزی گرفته‌اند. داستان از آنجایی شروع شد که گروهی مادرانه برای اطلاع از آموزش و هم‌فکری والدین برای بچه‌ها در پیش‌دبستانی ایجاد شد. یکی از مادران در گروه پیشنهاد تأسیس یک هیئت ماهانه برای بچه‌ها را مطرح کرد تا بچه‌ها بتوانند انس ویژه‌ای با اهل‌بیت(ع) پیدا کنند و دوستی‌هایشان زیر پرچم اهل‌بیت(ع) ادامه پیدا کند.
در همان گروه مادرانی که در فضای مجازی تشکیل داده بودند، اطلاع‌رسانی می‌کنند که در گلستان شهدا مراسمی برگزار شود. در جلسه اول فقط پنج خانواده با فرزندشان شرکت کرده بودند. سخنران مجلس دبیر روحانی خود بچه‌ها بود. حس خوبی که از هیئت به بچه‌ها منقل شده بود انگیزه ادامه راه و تشکیل جلسات بعدی هیئت توسط خانواده‌ها شد.
به گفته مسئول هیئت مدرسه هدهد، مخارج هیئت توسط خود خانواده‌ها تأمین می‌شد و هرکس به‌اندازه‌ای که تمایل داشت برای اجرایی‌شدن برنامه‌ها مبلغی را واریز می‌کرد. کم‌کم تعامل، هم‌فکری و به اشتراک‌گذاشتن نتایج مثبت حاصل از هیئت برای بچه‌ها سبب شد تا تعداد خانواده‌های شرکت‌کننده هر ماه از ماه دیگر بیشتر شود.
رفیعی در رابطه با اتفاقاتی که به‌دلیل افزایش جمعیت هیئت رخ داده بود، بیان کرد: با رفتن بچه‌ها به کلاس اول و زیادشدن تعداد نفرات هیئت، گروه و نام جدیدی برای هیئت تدارک دیدیم. نام هیئت را به پیشنهاد مادران و فرزندان، به دلیل آنکه در شب ولادت حضرت علی‌اکبر (ع) بودیم هیئت علی‌اکبر (ع) قرار دادیم.
زمانی که هیئت بزرگ‌تر شد و تعداد زیادی از خانواده‌های مدرسه برای شرکت در هیئت حضرت علی‌اکبر (ع) حضور داشتند، از خانواده‌های فعال هیئت یک شورا برای برنامه‌ریزی دقیق تشکیل شد. همه برنامههای هیئت با حمایت والدین توسط دانش‌آموزان انجام‌می‌شد؛ ازجمله پذیرایی، دعوت سخنرانان، مداحان و… را همه دانش‌آموزان به‌خوبی برگزار می‌کردند. در برخی از جلسات حتی مداح، مجری و سخنران نیز خود دانش‌آموزان بودند و برنامه کاملا توسط خودشان اجرا می‌شد.
او ادامه داد: تلاش کردیم تا در برگزاری هیئت فرهنگ‌سازی هم اتفاق بیفتد؛ به‌عنوان‌مثال در این راستا از استفاده از ظروف یک‌بارمصرف خودداری شد و در عوض از ظروف غیرپلاستیکی استفاده کردیم.
تفاوت هیئت دانش‌آموزی با سایر هیئت‌ها سبب شده تا دانش‌آموزان مسئولیت‌پذیر شوند، هیئت را از خودشان بدانند و برای انجام فعالیت‌های اجتماعی بزرگ‌تر آماده شوند.
دغدغه دانش‌آموزان برای برگزاری هیئت ارزشمند است
مدرسه صالحین که زیرمجموعه مرکز مدرس است، یکی دیگر از مدارسی است که در راستای فعالیت‌های تربیتی خود، دارای هیئت دانش‌آموزی است. این مرکز هیئتی دانش‌آموزی و دانشجویی با نام «انصار المهدی» دارد. برای بررسی عملکرد هیئت مدرسه و هیئت مرکز مدرس با مهدی نوری، معاون آموزشی مدرسه صالحین، شعبه جهاد، به گفتوگو پرداختیم.
صالحی سخنش را با تشکیل مرکز مدرس آغاز و بیان کرد: اعضای مرکز از ابتدای تأسیس در پنج شب دهه صفر در مکان مدرسه روضه برگزار می‌کردند و این قرار ثابت 28 سال است میان صالحینی‌هاست؛ همچنین مداحان این مراسم نیز به‌صورت ثابت از فارغ‌التحصیلان خود مجموعه هستند. کارهای مراسم نیز از دعوت سخنران و مداح، پذیرایی، طراحی پوستر، برنامه‌ریزی و… را همگی دانش‌آموزان انجام می‌دهند؛ اما به علت شرکت فارغ‌التحصیلان مرکز مدرس نیز هیئت، دانش‌آموزی و دانشجویی است.
او ادامه داد: در مدارس صالحین برنامههای جداگانه‌ای نیز برگزار می‌شود که برگزارکننده و شرکت‌کننده آن هردو فقط دانش‌آموزان هستند. ارتباط هیئت انصارالمهدی با هیئت مدرسه دوطرفه است. در مرکز مدرس صد دانش‌آموز داریم که همگی گروه‌بندی شده‌اند. از این تعداد هر هفته یک گروه که حدود 10 نفر است، برای برنامههای هیئت درگیر می‌شود.
از بچه‌های مدرسه هم که حدود 270 نفر هستند هر هفته 10 نفر در گیر برنامههای هیئت می‌شوند. در انجام هر فعالیتی ازجمله انتظامات، پذیرایی و… نیز هم دانش‌آموزان مدرسه و هم دانش‌آموزان و دانشجویان مرکز مدرس به یک اندازه درگیر خواهند شد. حضور دانش‌آموزان مدارس صالحین در هیئت انصارالمهدی به‌اندازه‌ای زیاد است که مدارس صالحین خودشان در تقسیم فعالیت در برگزاری مراسم‌های بزرگ یک گروه مستقل به‌حساب می‌آیند.
نوری با اشاره به فعالیت‌های فعلی مجموعه گفت: در حال حاضر در خیابان حجازی به مدت 10شب مراسم داریم که شامل جلسه قرآن، سخنرانی و مداحی است. این کار به کمک دانش‌آموزان و دانشجویان مدارس و مرکز مدرس در حال برگزاری است.
نوری همچنینی هیئت دانش‌آموزی را ارزشمند دانست و در این راستا بیان کرد: برگزاری هیئت، نیازمند دغدغه است و دغدغه‌مندبودن دانش‌آموزان برای برگزاری هیئت در این سن یک مسئله ارزشمند است. زمانی که دانش‌آموزان خودشان در مدرسه برای هم سن و سال‌هایشان مراسم برگزار می‌کنند، مخاطب شناس‌ترین فرد هستند؛ بنابراین شناخت کامل مخاطبی که هم‌سن خودشان است به بهتر برگزارشدن مراسم کمک می‌کند. در این راستا حتی دانش‌آموزان خودشان با سخنران مجلس هماهنگ می‌کنند که چه مسائلی بیان شود و در چه موردی صحبت شود و این کار سبب آموزش دقت عمل در دانش‌آموزان می‌شود.
کار دانش‌آموزی، تربیت دانش‌آموز را به‌دنبال دارد
در رابطه با هیئت مدرسه رواق با امیرحسین زمانی، مسئول روابط‌عمومی مؤسسه فرهنگی امام رضا(ع) گفتوگو کردیم. او ابتدا از نحوه تشکیل مدرسه صحبت کرد و گفت: مؤسسه فرهنگی امام رضا (ع) از سال 1386 تأسیس شد و کارش را با مجموعه فرهنگی شروع کرد.
مؤسسه اکنون شامل سه بخش است: بخش اول مجموعه فرهنگی، بخش دوم مجتمع مدارس رواق که دبیرستان دوره اول و دوم رواق را شامل می‌شود و بخش سوم شامل اندیشکده است. زمانی ادامه دارد: برای انجام فعالیت‌های فرهنگی مدرسه رواق سه کلیدواژه باید رعایت شود و آن تربیت جوان مؤمن، متفکر و اهل اراده است. در مدرسه صبح‌های روز پنجشنبه هر هفته، هیئت برنامه امام‌زمانی دارد و فضای ارتباط با امام زمان(عج) را برای دانش‌آموزان برقرار می‌کنند.
او با اشاره به مراسم‌های عزاداری مدرسه افزود: ازآنجایی‌که مدارس رواق زیرنظر مؤسسه فرهنگی امام رضا(ع) تأسیس شدند، عمده فعالیت‌های این مدارس به برنامههای مؤسسه فرهنگی امام رضا (ع) وابسته است. اکنون فعالیت‌های مذهبی که برای محرم در حال برگزاری است، وابسته به مؤسسه امام رضا(ع) است.
هیئت‌های مدارس رواق زیرنظر مؤسسه در کتابخانه امیرالمؤمنین به مدت 11 شب برگزار می‌شود. از ابتدا تا انتهای برنامههای هیئت توسط دانش‌آموزان و دانشجویان انجام می‌شود و از دوهفته قبل از شروع محرم دانش‌آموزان و دانشجویان با مشورت یکدیگر برنامههای هیئت را تعیین می‌کنند.
زمانی در پایان با اشاره به سخنی از شهید بهشتی خاطرنشان کرد که خروجی کار تشکیلاتی انسان‌ها هستند، نه کار و در این زمینه گفت: درست است که انجام کار بااهمیت است؛ اما زمانی که کار دانش‌آموزی انجام شود و حول دانش‌آموز کار شکل بگیرد، دانش‌آموز در این فضا تربیت می‌شود و این مسئله ارزشمندترین ثمره فعالیت دانش‌آموزی است.
