به گزارش اصفهان زیبا؛ بازنشستگی و سالمندی جمعیت، یکی از بحران‌هایی است که جوامع همواره با آن روبه‌رو بوده‌اند. سلامت و درمان، گذران امور زندگی و تمکن مالی از اصلی‌ترین چالش‌های سالمندی است. مطمئنا این چالش‌ها با افزایش جمعیت در یک دوره زمانی و کاهش آمار جمعیت در دوره بعد آن بحران بزرگ‌تری ایجاد می‌کند که نیازمند تدابیر بیشتری است.
این اتفاق در دهه شصت رخ داد؛ این دهه بیشترین متولدان کشور را به خود اختصاص داد و متأسفانه به دنبال سیاست‌های غلط جمعیت بعد از آن با کاهش چشمگیر تولدها روبه‌رو بودیم. سیاست‌های غلط آن دوران موجب پیری جمعیت در دهه‌های اخیر و پیش رو شده است. کمبود نیروی کار جوان و کارآمد و همچنین عدم ارائه خدمات به جامعه و سالمندان از مهم‌ترین عوارض پیری جمعیت است. در این باره به گفت‌وگو با کارشناسان و مسئولان مؤثر در این حوزه پرداختیم.
شهلا کاظمی‌پور، جامعه‌شناس حوزه جمعیت در رابطه با بحران‌هایی که ممکن است در آینده با رسیدن متولدان دهه شصت به سالمندی و بازنشستگی در کشور ایجاد شود، می‌گوید: «در حال حاضر متولدان دهه شصت، حدودا بین ۳۳ تا ۴۳ سال دارند که این افراد طی ۱۰ سال آینده به‌تدریج به سن بازنشستگی می‌رسند. سالخوردگی جمعیت یک امر حتمی است که مصادف شده با سالمندی جمعیت دهه ۶۰ و چون متولدان دهه شصت جمعیت بیشتری نسبت به دهه‌های گذشته دارند ضریب سالمندی را خیلی افزایش خواهند داد. البته متولدان این دهه در همه مراحل بحران‌ها و سختی‌هایی داشتند؛ تحصیل، اشتغال، مسکن و ازدواج ازجمله مراحل زندگی بوده که این افراد پشت سر گذاشتند.»
جمعیت سالمندی ایران در سال 1420 حدود سه برابر الان خواهد
این جامعه‌شناس با اشاره به آمارهای این حوزه معتقد است جمعیت سالمندی ایران در سال 1420 حدود سه برابر الان خواهد شد که مطمئنا این اتفاق مسائل بسیاری را ایجاد خواهد کرد. او در این رابطه اظهار می‌کند: «طبق سرشماری‌ها در سال 95 جمعیت سالمند کشور حدود پنج میلیون نفر بوده که این تعداد اکنون نزدیک هفت میلیون نفر است. پیش‌بینی می‌شود این تعداد در سال 1420 به حدود 20 میلیون نفر برسد. بازنشستگی و سالمندی به‌خودی‌خود مسائل و نیازهای زیادی برای فرد سالمند و جامعه ایجاد می‌کند؛ سلامت و درمان، نیازهای مالی، نیازهای عاطفی و مراقبت ازجمله مواردی است که سالمندان به آن نیاز دارند و جامعه باید برای حلش تدابیری داشته باشد. حال در نظر بگیرید با چند برابر شدن جمعیت سالمندی طبیعتا حل این مسائل به‌مراتب بسیار سخت‌تر خواهد شد.»
کاظمی‌پور در ادامه از راه‌های حل این بحران و کاهش مشکلات بازنشستگی و سالمندی دهه‌شصتی‌ها می‌گوید: «مسئولان و فعالان این حوزه باید از الان به فکر باشند تا در آینده با بحران روبه‌رو نشویم. توجه به کیفیت زندگی افراد در جوانی و بزرگ‌سالی می‌تواند از ازکارافتادگی آن‌ها در سالمندی جلوگیری کند یا حداقل این مسئله را به تعویق بیندازد. اگر برای متولدان دهه شصت که اکنون در سن فعالیت هستند، امکاناتی فراهم شود که سالم‌تر زندگی کنند، سالمندی سالم‌تری خواهند داشت و می‌توانند در آن زمان روی پای خودشان بایستند، اشتغال و تمکن مالی داشته باشند و از بیمه استفاده کنند. در این صورت می‌توانیم از سالمندی پرخسارت این تعداد افراد جلوگیری کنیم.»
او از دیگر مشکلات پیری جمعیت در آینده‌ای نه‌چندان دور گفت: «در حال حاضر با ورود هر فرد به بازار کار یک نفر بازنشسته شده و از بازار کار خارج می‌شود. این فرایند در آینده برعکس خواهد شد و با ورود هر فرد به بازار کار دو نفر بازنشسته می‌شوند. صندوق‌های بازنشستگی در حال حاضر باوجود نیروی کار بیشتر برای پرداختی‌هایشان مشکل دارند که این مشکلات به دلیل سوء مدیریت است. متأسفانه این صندوق‌ها نتوانسته‌اند آن‌گونه که باید در حفظ سرمایه متقاضیان نسبت به تورم موفق عمل کنند و اکنون با مشکلات این‌چنینی روبه‌رو هستند. در نظر بگیرید در آینده با کاهش نیروی کار و افزایش مستمری‌بگیران اگر صندوق‌های بازنشستگی با همین روال پیش روند مطمئنا مشکلاتشان چند برابر خواهد شد. این صندوق‌ها باید به سمت سرمایه‌گذاری و مدیریت صحیح سرمایه بروند تا ارزش پول متقاضیان حفظ شود و در جهت پرداخت حقوق آن‌ها دچار مشکل نشوند.»
خانواده‌ها درگیر سالمند شده‌اند
این جامعه‌شناس در ادامه برای حل مشکلات نگهداری و مراقبت از سالمندان با توجه به کاهش جمعیت و کمتر شدن تعداد فرزندان بیان کرد: «ملاحظه می‌کنید در حال حاضر اکثر خانواده‌ها درگیر سالمند هستند؛ یک خانواده چهار، پنج‌نفره درگیر یک یا دو سالمند هستند. این درگیری هم ازنظر نگهداری و هم ازنظر مالی است. با توجه به کاهش جمعیت این مسئله در آینده چندبرابر خواهد شد. ضمن اینکه تعداد فرزندان در حال کاهش است، همچنین مهاجرت و درگیری‌های دیگر فرزندان رسیدگی به سالمندان را تحت تأثیر قرار خواهد داد. به همین دلیل نیاز است مراکز مراقبت سالمندان افزایش پیدا کند.»
کاظمی‌پور می‌گوید: «در حال حاضر سهم زنان شاغل ما بسیار کم است. می‌توان با ورود بانوان به بازار کار این کمبود را جبران کرد.» امیرحسین بانکی‌پور، نماینده مردم اصفهان نیز در گفت‌وگو با «اصفهان‌زیبا» می‌گوید: «اگر جمعیت جوانی که در حال حاضر داریم به سن سالمندی نزدیک شوند یا به این سن برسند، با یک ابربحران روبه‌رو خواهیم بود. اگر در چهار پنج سال آینده بتوانیم آمار موالید را افزایش دهیم، حل این بحران به‌مراتب راحت‌تر خواهد بود؛ در غیر این صورت با مشکلات و بحران‌های بسیار بزرگی روبه‌رو خواهیم بود. متأسفانه در کشور ما تا چیزی ملموس نشود کسی توجهی نمی‌کند؛ اما این مسئله اگر ملموس شد غیرقابل‌حل خواهد شد.»
او در ادامه از تقارن این بحران با متولدان دهه شصت تشریح می‌کند: «متولدان دهه شصت به دلیل جمعیت بیشترشان نسبت به دهه‌های قبل و بعد از خودشان در هر مقطع از زندگی بحران‌هایی داشتند. بحران‌هایی همچون تحصیل، اشتغال و ازدواج ازجمله آن‌هاست. نکته قابل‌توجه در این مسئله عبور از بحران‌های قبلی است. برای مثال کشور در برهه‌ای از زمان با بحران آموزش و تحصیل متولدان دهه شصت روبه‌رو بود؛ اما با عبور این افراد از سن تحصیل این بحران حل و مشکلات آن کم شد. اما در رابطه با بحران پیری جمعیت این بحران عبور نمی‌کند؛ بلکه بیشتر و بزرگ‌تر می‌شود. علاوه بر این متولدان بعد از آن‌ها نیز به این جمعیت سالمند اضافه می‌شوند. یعنی با گذشت زمان سالمندان دهه‌های هفتاد و بعدازآن نیز به جمعیت سالمندان دهه شصت افزوده می‌شوند.»
این نماینده مجلس معتقد است اگر این بحران به‌واسطه افزایش تولدها در این سال‌های اخیر حل نشود بحران بزرگی به مدت 150 سال خواهیم داشت: «متأسفانه وقت زیادی برای جلوگیری از این بحران نداریم و هرچه از رسانه‌ها می‌خواهیم در این زمینه فعالیت بهتر و بیشتری داشته باشند، کسی توجهی نمی‌کند. البته آمارهای ثبت‌احوال نشان از بهبود وضعیت دارد. منحنی‌های جمعیت تغییرات محسوسی داشته‌اند اما هنوز به آمار مطلوب نرسیده‌ایم و باید پیگیر قانون جوانی جمعیت بود تا موالید بیشتر شود و بتوانیم از این بحران جلوگیری کنیم.»
او می‌گوید: «هر راهکار دیگری غیر از افزایش نرخ باروری و تغییرات جمعیتی اثر معکوس خواهد داشت؛ برای مثال می‌گویند جامعه را با سالمندی وفق دهید. این راهکارها درواقع راهکار اصلی و صورت‌مسئله را پاک می‌کند و جوابگوی بحران پیش رو نخواهد بود. تا بیست سال آینده سالمندان ما چندین برابر می‌شوند؛ برای مثال برای حل مشکل سلامت و درمان این افراد آیا می‌توان مراکز درمانی و مراقبتی را چند برابر کرد؟ با فرض که این اتفاق بیفتد چه کسی می‌خواهد در این مراکز فعالیت کند؟ کدام نیروی جوان قرار است در این مراکز کار کند. به همین دلیل تنها راه برون‌رفت از پیری جمعیت و حل مشکل سالمندی افزایش جمعیت و تولید نیروی جوان برای جامعه است.»
