به گزارش اصفهان زیبا؛ آذرماه سال 1401 بود که با اعلام نرخ جدید آزادسازی مدارک تحصیلی مقاطع مختلف تحصیلی، صدای اعتراض دانشگاه و دانشجویان بلند شد. درواقع، موضوعی که همواره برای گروهی از دانشجویان چالش‌برانگیز بود، بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گرفت و گاهی باعث افزایش ثبت‌نام در دانشگاه‌های غیردولتی شد.
آزادسازی مدارک تحصیلی همواره یک چالش اساسی برای دوران دانش‌آموختگی به حساب می‌آمد؛ اما در دو سال گذشته و با افزایش قیمت گاهی تا پنج برابر، باعث اعتراضات جدی‌تری شده است. بررسی سیر تاریخی نرخ ترخیص مدرک دانشگاهی نشان می‌دهد که هزینه ترخیص مدرک تحصیلی از سال ۵۳ تا سال ۶۶ ثابت بود. پس از این تاریخ، نرخ‌نامه جدید صادر و تا سال ۸۱ اجرا شد.
در ۱۷ آذرماه سال ۸۱ مصوبه و نرخ‌نامه‌ای جدید برای ترم دوم سال تحصیلی ۸۲-۸۱ صادر و به دانشگاه‌ها ابلاغ شد. با آغاز سال ۸۳، رویکرد سازمان امور دانشجویان تغییر کرد؛ چراکه از سال‌های ۸۳ تا ۸۸، لیست ترخیص مدرک تحصیلی به‌صورت سالانه اعلام می‌شد؛ به‌طورمثال هزینه هر ترم تحصیلی در مقطع کارشناسی برای رشته‌های علوم انسانی مبلغ ۶۹۰هزار ریال و هزینه هر واحد درسی نیز ۵۷هزار و ۵۰۰ریال بود. هزینه ترخیص مدرک هر ترم تحصیلی مقطع کارشناسی نیز برای رشته‌های علوم انسانی در سال ۸۸ با افزایش به مبلغ یک میلیون و ۳۸۷هزار و ۸۳۰ ریال رسید. همچنین هزینه هر واحد درسی نیز معادل ۱۱۵هزار و ۶۵۰ ریال بود. با این حال، طبق مصوبه جدید که از سال 1401 تا کنون اجرایی شده است، هزینه آزادسازی مدرک بنا بر رشته‌های مختلف و در مقاطع متفاوت به شرح زیر است:
بعد از انتشار چنین اعداد و ارقامی، عده‌ای معتقدند که چنین مبالغی برای تأمین کمبود بودجه کشور اخذ می‌شود. مسئولان نیز در مقابل، ارقام پیشین را غیرمنطقی خوانده و بیان می‌کنند که پیش از این هم باید شاهد افزایش قیمت می‌بودیم و طبیعی است که دانشجو باید نسبت به تحصیلات رایگان، به کشورش خدمت کند. فارغ از چنین دیدگاه‌هایی و درست یا غلط‌بودن این مسئله، یکی از پیامدهای این تصمیم‌گیری، چگونگی برخورد دانشجویان با این موضوع است. به نظر می‌رسد یکی از راهکارهایی که برخی دانشجویان انتخاب کرده‌اند تا درگیر آزادسازی مدارک تحصیلی نباشند، تحصیل در دانشگاه آزاد است. سیامک کورنگ بهشتی، مدیرکل توسعه علوم پزشکی دانشگاه آزاد استان اصفهان و قائم‌مقام علوم پزشکی دانشگاه آزاد استان اصفهان، در همین راستا پاسخگوی سؤالات «اصفهان زیبا» است.
با در نظرگرفتن افزایش قیمتی که در دو سال گذشته برای آزادسازی مدارک تحصیلی در نظر گرفته شد، تغییری در آمار ثبت‌نام برای تحصیل در دانشگاه آزاد داشته‌ایم؟
ببینید، یکی از دلایلی که دانشجویان به‌طورکلی علاقه‌مند به ثبت‌نام در دانشگاه آزاد هستند، نزدیکی به خانواده است. فرهنگ ما این‌طور است که خانواده‌ها ترجیح می‌دهند فرزندشان، خصوصا در مقطع کارشناسی، به دلایل مختلف اجتماعی و فرهنگی، در شهر محل سکونتشان تحصیل کند؛ همچنین هزینه‌های اقتصادی سکونت در شهر دیگر هم این موضوع را تثبیت می‌کند. این‌ها دلایل کلی هستند که باعث رغبت دانشجویان به تحصیل در دانشگاه‌های آزاد می‌شوند؛ اما چندمورد خاص هم داریم. یکی اینکه شهریه دانشگاه‌های آزاد بسیار کم است و گاهی در مقایسه با مدارس غیردولتی هم پایین‌تر است.
از طرفی، کیفیت آموزش دانشگاه‌های آزاد نیز نسبت به سال‌های اولیه تأسیس، متفاوت شده است. دانشگاه‌های آزاد در دهه سوم تأسیس، بر کیفیتشان تمرکز کردند و خروجی‌اش اکنون مشخص است. پس نزدیکی به خانواده، شهریه‌های پایین و کیفیت مناسب امکانات باعث می‌شود که شخص چنین دانشگاه‌هایی را برای تحصیل انتخاب کند. اما موردی که اشاره کردید، دلیلی است برای افزایش ثبت‌نام دانشجویان در دانشگاه آزاد.
درواقع، در چندسال گذشته که نرخ مهاجرت خارج از کشور دانش‌آموخته‌های علوم پزشکی بیشتر شد، وزارت بهداشت به این نتیجه رسید که مبلغ آزادسازی مدرک را افزایش دهد. با این وجود، افزایش مبلغ چندان معنادار نبود و باز هم سیر صعودی مهاجرت ادامه داشت؛ به همین خاطر، قیمت‌ها دوباره افزایش پیدا کرد و حتی اعلام شد که از وزارت بهداشت هیچ مدرکی آزاد نمی‌شود. در این شرایط، طبیعی بود که استقبال از دانشگاه آزاد افزایش پیدا کند. حتی با وجود اینکه دانشگاه‌های آزاد نیز مقدار شهریه‌شان را افزایش دادند و به سمت واقعی‌ترشدن قیمت‌ها رفتند؛ ولی باز هم استقبال و رغبت دانشجویان به دانشگاه آزاد زیاد شده است.
پس در واقع متقاضیان دانشگاه آزاد نسبت به چند سال گذشته به‌دلیل افزایش قیمت، بیشتر شــده‌اند و خصوصا که قیمت آزادسازی مدرک رشته‌های علوم پزشکی بیشتر است، در این رشته‌ها، استقبال بیشتری از دانشگاه آزاد شده است؟
بله؛ مثلا آمار ثبت‌نامی‌های امسال دانشگاه 33هزار نفر است که نسبت به سال گذشته افزایش داشته است. با اینکه امسال به دلایلی جمعیت دانشجویان بین‌الملل دانشگاه کم شد و آمار سال گذشته با احتساب دانشجویان بین‌الملل بود؛ ولی باز هم روند ثبت‌نامی‌ها افزایشی بود؛ مثلا در رشته دندان‌پزشکی واحد اصفهان و پزشکی واحد نجف‌آباد ۱۰۰درصد پذیرفته‌شدگان ثبت‌نام کردند.
یعنی با وجود افزایش شهریه‌های دانشگاه، باز هم دانشجویان نسبت به آزادسازی مدرک آن را ترجیح داده‌اند؟
خب، به این دلیل که خانواده‌ها اطلاعی از افزایش شهریه نداشتند و مسئله پیش آمد، دانشگاه برخی مزایا را برای دانشجویان در نظر گرفت. از جمله اینکه دانشجوها می‌توانند مانند دانشگاه‌های دولتی ولی با سنوات کمتر تعهد دهند؛ مثلا بین سه تا چهار سال به‌صورت میانگین برای رشته‌های پزشکی، دندان‌پزشکی و داروسازی متعهد شوند؛ یعنی حداقل سه سال و حداکثر نصف زمان تحصیلشان.
به این صورت برای دانشجویان پزشکی با بیشترین زمان تحصیلی که هفت سال است، نهایتا چهار سال باید متعهد شوند. از طرفی این امتیاز را در نظر گرفتیم که تا سقف ۴۰۰میلیون تومان وام با کارمزد ۲درصد دریافت کنند و اگر تسویه شود، امکان تکرار مجدد هم وجود دارد؛ همچنین دانشگاه ۲۵درصد از شهریه سال‌های اول، دوم و سوم را دریافت نمی‌کند و در سال‌های چهارم، پنجم و ششم بدون اینکه ضریب افزایشی داشته باشد، شخص پرداخت می‌کند. این‌ها مجموعه امتیازاتی بود که دانشگاه آزاد به دانشجویان ارائه داد و همین باعث افزایش استقبال شد.
آخرین سؤال را می‌پرسم و تا حدودی حاشیه‌ای است نسبت به این موضوع. اگرچه در دوسه سال گذشته آمار ثبت‌نامی‌های کنکور سراسری به‌طورکلی کاهش پیدا کرده، به نظرتان نمی‌شود این افزایش نرخ ثبت‌نام دانشگاه‌های آزاد را با پدیده مدرک‌گرایی در میان دانشجویان مرتبط دانست؟
به نظرم چنین فرهنگی در سال‌های گذشته پررنگ‌تر از الان بود و عده‌ای تنها به این دلیل به دانشگاه می‌آمدند که مدرکی بگیرند و اعتباری کسب کنند؛ ولی برحسب مواجهه فعلی‌ام با دانشجویان، معتقدم دانشجویان امروز، دغدغه‌مند هستند، مباحث را با علاقه دنبال می‌کنند، مطالبه‌گرند و دنبال این هستند که بتوانند کاری متناسب با رشته‌شان پیدا کنند. در نتیجه این‌طور نیست که بگوییم شخص دنبال اسم‌ورسم است که به دانشگاه آزاد می‌آید.
