در پایان مراسم کتاب توسط سلیمان ساسون، نقاش و معمار شناختهشده اصفهانی رونمایی شد.
حسین تحویلیان، نقاش و سرپرست گروه پژوهشگران این کتاب، در ابتدای مراسم رونمایی از مسئله بینامتنیت برای ماندگاری نقاشی صحبت میکند: «نقاشی یکی از هنرهای تجسمی است که خلق میشود و در مکانی قرار میگیرد و وقتی ناظر در مقابل آن قرار میگیرد، تأثیرش را برای او میگذارد و آن تأثیر با ذهن ناظر باقی میماند، اما آن چیزی که هر هنری و از جمله نقاشی را ماندگار میکند بینامتنیشدن است. این بود که به سراغ ادبیات رفتیم و سعی کردیم با نوشتن درباره هنر نقاشی ماندگارترش کنیم. البته در این مسیر کلمه نقد را به کار نگرفتیم، به این جهت که بار معنایی وسیعتری داشت و به جای آن، کلمه بررسی را که مقدمه نقد است، انتخاب کردیم و اسم خودمان را هم به جای پژوهشگر بررس گذاشتیم.»
نگاه تحلیلی به جای نگاه تاریخی
او درباره پروسه شکلگیری پروژه بررسی آثار نقاشان معاصر اصفهان هم نکاتی را بیان میکند. تحویلیان معتقد است که رویکرد این پژوهش برخلاف بیشتر پژوهشهای قبلی که تاریخی است بیشتر مبنای تحلیلی دارد: «کتابهای مختلفی درباره نقاشی بهویژه نقاشی اصفهان نوشته شده است، با این حال آن چیزی که بیشتر درباره نقاشی اصفهان نوشته شده در زمینه تاریخنگاری است و کمتر به درونمایه و تحلیل آثار میپردازد و این دقیقا آن چیزی است که من در این پژوهشها چه در کتاب «مکتب نقاشی صفوی اصفهان» و چه این کتاب به دنبال آن بودم. پروسه بررسی نقاشی اصفهان در ذهن من بود و در سال 93 پس از ارائه به سازمانهای مختلف در حوزه هنری مصوب شد و از بهمن ماه همان سال با حدود سه نفر بررس با بررسی آثار خانم حکیم پروژه را آغاز کردیم. علاوه بر اینکه ما در بررسی آثار نقاشان از نزدیک با هنرمند پیش رفتیم و از طریق زیست شخصی نقاش به نتایجی در بررسی آثاراو دست یافتیم.»
نقاش فعال ملاک انتخاب هنرمندان نقاش
سرپرست پژوهشگران کتاب «بررسی نقاشی اصفهان» از انتخاب نقاشان معاصر ذیل عنوان نقاش فعال برای حضور در این پژوهش میگوید: «در ابتدا گروهی را تشکیل دادیم تا متوجه شویم کدام یک از نقاشان را مدنظر داریم و درنهایت به عنوان نقاش فعال رسیدیم.
ابتدا عنوان نقاش تأثیرگذار را مدنظر داشتیم. این عنوان به طور طبیعی محدود نمیشد، اما نقاش فعال محدودیت فیزیکی دقیقی داشت. نقاشی بود که تعداد زیادی نمایشگاه برگزار کرده بود. نقاشی که شاگردانی را در اصفهان داشت و در مجامع عمومی هنری اصفهان فعال بود و دیده میشد. به این ترتیب، آمار به روشنی میتوانست مشخص شود. پس از اینکه تعداد نقاشان مشخص شد به سراغ دعوت از نقاشان رفتیم. طبیعتا اینکه هنرمندی برای بررسی آثارش در مقابل تعدادی پژوهشگر قرار بگیرد پیچیدگیهایی دارد و ممکن است در این مسیر هنرمند تمایلی نداشته باشد مورد قضاوت قرار بگیرد؛ بنابراین تعدادی از نقاشان برای انجام پژوهش موافقت کردند و تعدادی هم تمایلی برای این کار نداشتند. با نقاشانی که موافقت میکردند شروع به دیدن آثار میکردیم و از بعضی آثار عکاسی میشد و در جلسه خصوصی به بحث و نقد آثار میپرداختیم و بعد از آن معمولا یکی از دوستان به نگارش صحبتها میپرداخت.»
«بررسی نقاشی اصفهان» حاصل کاری جمعی است
تحویلیان از بخش دیگری از اطلاعات تحلیلی کتاب میگوید که در جلسات عمومی درباره نمایشگاههای نقاشان شکل گرفته است: «جلسات را زمانی برگزار میکردیم که نمایشگاه نقاشی برگزار میشد و ما از نقاش میخواستیم که سیر آثارش را در نمایشگاه به نمایش بگذارد. البته دوستان نقاشی بودند که تمایل داشتند یک دوره خاص مورد بررسی قرار بگیرد و این حق نقاش بود که این انتخاب را انجام دهد. جلسهای در بین نمایشگاه برگزار و از افراد دعوت میشد و دوره پرشور نقد و بررسی در این زمان به صورت اجتماعی شکل میگرفت. افراد بسیاری در جلسات حاضر میشدند و صحبت میکردند و جمع آن صحبتها که به صورت صدای ضبطشده در اختیار ما قرار میگرفت به متنی که گروه بررسی نگاشته بودند اضافه میشد.» او ادامه میدهد: «این مجموعه کار تا سال 96 و با بررسی آثار خانم قراخانی ادامه پیدا کرد؛ با این توضیح که از منظر ما بررسی نقاشی ادامه دارد و هیچ تفاوتی بین نقاشان حاضر در پروسه پژوهش و دیگر نقاشانی که به هر دلیل این امکان برایشان فراهم نشد وجود ندارد و ما فکر میکنیم که این پروژه بخشی از یک پروژه ادامهدار است که در آن به سایر نقاشان اصفهان پرداخته میشود.» این استاد دانشگاه پروژه «بررسی نقاشی اصفهان» را حاصل کاری جمعی میداند: «تا این سال با حوزه هنری همکاری کردیم و در این زمان و در انتهای پروژه حوزه هنری برای چاپ همکاری لازم را به عمل نیاورد و ما سراغ فضای خصوصی رفتیم. در این زمان با دو نفر از دوستان گرامی جناب آقای محمود حسینی و جناب محمود حشمتی که در گروه بررسی هم همراهی میکردند شروع به مطالعه، بازخوانی و ویرایش نوشتهها کردیم. طبیعتا به خاطر اینکه متنها از گروهها و افراد مختلف جمعآوری شده بود به هیچ وجه یکسان نبود و البته هدف ما این نبود که متنهای یکسانی در کتاب داشته باشیم. تا سال 97 کار ادامه پیدا کرد و جناب آقای عزمی مجموعه را بازخوانی کردند تا سال 99 که تصمیم به انتشار کتاب گرفتیم. ابتدا نوشتهها به صورت جدا روی سایت اصفهان آرت قرار گرفت و بعد از آن با همکاری آقای محسنینیا مراحل چاپ را دنبال کردیم. نکته مهم در این کتاب و این پروژه کار یک نفر و دو نفر نیست، بلکه علاقهمندی و اراده جمعی است که در نهایت منجر به چنین نتیجهای شد.»
نیاز مبرم نقاشی اصفهان به نقد و بررسی مداوم
در ادامه مراسم، محمود حسینی دیگر پژوهشگر کتاب «بررسی نقاشی اصفهان» با بیان اینکه این پروژه بخش کوچکی از تاریخ معاصر نقاشی اصفهان را دربرمیگیرد از لزوم ادامه آن میگوید: «این کتاب نقاشی بخش کوچکی از تاریخ معاصر نقاشی اصفهان و ایران است و با همت دوستان این مجموعه جمعآوری شد تا آثار تعدادی از نقاشان مورد بررسی قرار گیرد. نیاز به نقد و بررسی آثار نقاشان یک نیاز مبرم در اصفهان است و این به معنای آن است که مسیر پژوهش باید ادامه پیدا کند و طبیعتا از ارزش کار نقاشانی که به هردلیل آثارشان مورد بررسی قرار نگرفت چیزی کم نمیشود.»او از شناخت درست گروه پژوهش برای انتخاب نقاشان هم صحبت میکند: «فکر میکنم از دستاوردهای پژوهش این نکته حائز اهمیت است که انتخابها به درستی و آگاهی انجام شد، چرا که بعد از گذشت ده سال از آغاز این پژوهش نقاشان حاضر در کتاب همچنان به فعالیت مداوم هنری خودشان ادامه میدهند. نمونه آن خانم نوشین نفیسی، یکی از مهمترین نقاشان اصفهان است که در حال حاضر نیز مجموعه آثارشان در موزه هنرهای معاصر اصفهان به نمایش درآمده و فکر میکنم درباره تمامی نقاشان حاضر در کتاب چنین سطحی قابل تصور است.»
مستندبودن و معاصر بودن کتاب «بررسی نقاشی اصفهان»
محمود حشمتی، نقاش و از پژوهشگران کتاب «بررسی نقاشی اصفهان» به نقد و بررسی کتاب توسط برخی هنرمندان اشاره میکند: «موضوع بررسی نقاشی اصفهان در این کتاب با فراز و نشیبهای زیادی روبهرو بود و همچنین برخی دوستان این پژوهش را مورد نقد قرار دادند و اساسا با روش این پژوهش مشکل داشتند. یکی از نکات دوستان این پرسش بود که چرا سیستم ما متدولوژی و رویکرد خاصی را دنبال نمیکند یا اینکه این پژوهش ذیل چه عنوان پژوهشی، تاریخی و تحلیلی قرار میگیرد؟ برای پاسخ به این سؤالات در مواردی جوابهایی را ارائه میکردیم و در مواردی هم دوستان را به خود کتاب چاپ شده ارجاع میدادیم تا نظرات بر مبنای نقد کتاب شکل بگیرد و این بررسیها مبنایی برای پژوهشهای بعدی باشد که به نقاشان معاصر دیگر اصفهان میپردازد.»
او درباره ویژگیهای کتاب «بررسی نقاشی اصفهان» نیز میگوید: «یکی از ویژگیهای این کتاب مستنـــــــدبــــــودن آن است. مستندبودن از دو منظر یکی آثار هنرمندان نقاش که به دیوار نمایشگاهها نصب شد و دیگری استناد به عناصر و المانهایی که از دورنمایه تابلوها استخراج شد و به صورت نوشته در اختیار بررسان قرار گرفت تا بعدا با تدوین و ویراستاری تبدیل به این کتاب شود. نکته دیگر معاصر بودن کتاب است. این کتاب به بازه زمانی 1360 تا 1390 میپردازد و این معاصر بودن یعنی زندهبودن نقاشان و زندهبودن بررسان کتاب و در نتیجه چیزی در کتاب تحریف نشده و همه نکات بر اساس واقعیتها نگاشته شده است.»
او میافزاید: «حسن دیگر کتاب کثرتی است که در آن جمع آوری شده و به وحدت رسیده است. از بررسی آثار 26 نقاش فعال در این کتاب تا جمعآوری نوشتههای حدود صد نفر بررس که مطالب کتاب را نوشتهاند و این در نهایت منجر به کتاب «بررسی نقاشی اصفهان» شد. به نظرم این کتاب میتواند پایه و اساس کارهای بعدی پژوهشی در زمینه نقاشی در اصفهان باشد.»
