به گزارش اصفهان زیبا؛ «خبر خیلی خوب این است که در پاسپورتمان مهر نمی‌زنند!» این روایت رئیس اتاق بازرگانی دارالسلام برونئی بود که بعد از سفرش به ایران برای حضور در دومین اجلاس اتاق‌های بازرگانی کشورهای عضو مجمع گفت‌وگوی همکاری آسیا (ACD) رو به دوربین ما بیان کرد؛ دو حقیقت مهم در این گفته نهفته است که اگر هدفمان رونق گردشگری اصفهان (و ایران) در شرایط فعلی باشد، باید به آن‌ها توجه و استراتژی‌های دقیقی برایشان طراحی کنیم.
فروردین و اردیبهشت امسال اصفهان با همه اخبار عجیب سیاسی‌اش، چگونه گذشت؟! پاسخ به این سؤال را در گزارش پیش رو که ماحصل اصفهان گردی‌هایم با گردشگران خارجی ویژه‌ای است، بخوانید.
یک جمله که تصمیم‌گیران باید قاب بگیرند!
«اصفهان، زیست غنی پیوسته‌ای داشته و اوج شکوه تاریخی این شهر همیشه در اتصال بیشتر و عمیق‌تر به جهان، رخ داده است.» این جمله، ماحصل همه تجاربی است که طی بیش از یازده سال گذشته به‌عنوان یک روزنامه‌نگار تخصصی حوزه میراث و گردشگری داشته‌ام؛ نتیجه‌ای است حاصل از همه کتاب‌های تاریخی که خوانده‌ام، همه گفت‌وگوهایی که با صاحب‌نظران داشته‌ام و همه اصفهان‌گردی‌ها و مصاحبه‌هایی که با گردشگران خارجی اصفهان انجام داده‌ام.
این «نتیجه» مهم اما مهجور است؛ چون بخش بزرگی از آن‌ها که باید در تصمیم‌گیری‌هایشان به این «حقیقت» توجه کنند، گاهی درست در تناقض با آن تصمیم می‌گیرند. کاش می‌شد از یکی از خطاطان صاحب‌سبک اصفهان دعوت کرد. این جمله مهم را زیبا و شفاف بنویسد تا بتوانیم قاب‌هایی از آن را برای همه تصمیم‌گیران شهر (کشور) بفرستیم و یادآوری کنیم که همیشه باید با احترام به شخصیت این شهر (این کشور) تصمیم بگیرند.
بهار پرمیزبانی اصفهان!
بهار امسال اصفهان، یکی از عجیب‌ترین بهارها بود! از یک سو، اتفاقات سیاسی مختلفی را تجربه کردیم که نام اصفهان در آن‌ها پررنگ شده بود؛ نه‌فقط در سطح محلی و ملی بلکه در سطح بین‌المللی. از سوی دیگر، بهار (به‌طور ویژه ماه می) فصل رونق یا به‌اصطلاح پیک گردشگری خارجی اصفهان است و قاعدتا باید به‌خصوص اروپایی‌های بسیاری را در اصفهان ببینیم. اما چه اتفاق ویژه‌ای را تجربه کردیم؟
حضور گردشگران خارجی که برای گردشگری به اصفهان نیامده بودند و در اصل چهره‌های اقتصادی و سیاسی بودند و در کنار تصمیمات مهمی که قرار بود طی کنفرانس‌های بین‌المللی به میزبانی اصفهان بگیرند، اصفهان‌گردی هم کردند و این شهر را در بهترین فصل خود یعنی فصل زنده بودن زاینده‌رود، سالم بودن هوا و سبز بودن شهر دیدند؛ تصویری از اصفهان که کمتر در این سال‌ها دیده‌ایم و یادآور تصاویری است که امثال شاردن، دلاواله، کمپفر و لوتی در سده‌های پیشین از باغ‌شهر جهانی اصفهان دیده و روایت کرده‌اند!
اصفهان‌گردی چهره‌های بین‌المللی اقتصادی
صبح دهم اردیبهشت، همان زمان که مردم شادمانه به مناسبت زندگی دوباره زاینده‌رود در کنار پل خواجو به تفرج مشغول بودند، دو قدم بالاتر، پرچم 24 کشور روبه‌روی اتاق بازرگانی، صنایع و معادن استان اصفهان نصب شده بود و مهمانان ایرانی و خارجی در رفت‌وآمد میان سالن کنفرانس و نمایشگاه توانمندی‌های اقتصادی اصفهان بودند. دومین اجلاس اتاق‌های بازرگانی کشورهای عضو مجمع گفت‌وگوی همکاری آسیا (Asia Cooperation Dialogue) این‌گونه آغاز شد و تا یازدهم اردیبهشت ادامه داشت.
مهمانان ایرانی و خارجی، هم قابلیت‌های اقتصادی ایران و به‌طور ویژه اصفهان را درک کردند، هم طی پنل‌های علمی و نشست‌های اقتصادی، از زیروبم فعالیت‌های اقتصادی کشورهای عضو و برنامه‌های مجمع برای تعاملات آتی میان اعضا آگاه شدند.
در صبح روز اول، مهمانان کنفرانس از دو محل هتل چهارباغ و اتاق بازرگانی در گروه‌های کوچک‌تر به جلفای اصفهان برده شدند تا این مقصد گردشگری را ببینند. این برنامه بیشتر برای خانواده مهمانان و رایزنان فرهنگی سفارتخانه‌ها بود و هر گروه از مهمانان هم که کارشان در افتتاحیه و نشست‌های رویداد تمام می‌شد، با راهنمای اختصاصی خودشان به بازدید از کلیسا وانک می‌رفتند.
مهمانان خارجی اصلی اما در گروه‌های کوچک‌تر پیش از رویداد و در هنگام رویداد برخی از مقاصد دیگر ازجمله میدان امام و بازار اصفهان را نیز دیدند تا بتوانند در کمترین زمان ممکن هم در این رویداد اقتصادی شرکت کرده باشند و هم بخشی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری اصفهان را ببینند. این نکته باعث شد در افتتاحیه اجلاس هم صحبت‌هایی از گردشگری اصفهان باشد؛ حمید محمد بن سالم، دبیرکل اتاق بازرگانی و صنایع امارات متحده عربی، سخنرانی‌اش را این‌گونه آغاز کند: «ما برای اولین‌بار است که به اصفهان می‌آییم و روز گذشته با یک اصفهان‌گردی در سطح شهر متوجه شدیم، اصفهان یکی از شهرهای زیبا برای گردشگری است.»
امیر کشانی، رئیس اتاق بازرگانی اصفهان هم در سخنرانی‌اش تأکید کرد: «اصفهان شهر صلح خاورمیانه و از دیرباز محل هم‌زیستی مسالمت‌آمیز بین ادیان بوده است. گفت‌وگو پیش‌نیاز تجارت بوده و تجارت علاوه بر مبادله کالا و سرمایه، تبادلات فرهنگی را نیز به دنبال دارد که می‌تواند عاملی برای توسعه گفت‌وگو و بستری برای صلح و ثبات باشد.»
اگر می‌پرسید مجمع گفت‌وگوی همکاری آسیا چه قدمت و اهمیتی دارد، باید بگویم که 21 سال پیش در تایلند تأسیس شده و فرومی به وسعت یک قاره است که هنگام تأسیس، برای اولین بار چنین مجمعی در این سطح در جهان ایجاد می‌شده است. هدف هم احیای پیوندهای گم‌شده میان کشورهای آسیایی است، بدون این‌که سدی در برابر کشورهای دیگر ایجاد شود یا موازی‌کاری‌هایی صورت بگیرد.
کلیدواژه اصلی در این زمینه تقویت قدرت آسیا برای بهره‌برداری از وجوه رقابتی‌اش است؛ آن هم با افزایش منابع متنوع و غنی که در آسیا وجود دارد. ارزش ذاتی این مجمع تفکر مثبت، خارج از کلیشه‌ها بودن، کار داوطلبانه، احترام به تفاوت‌ها و… است. میزگردهای مختلفی هم در جریان اجلاس دو روزه اصفهان برگزار شد که یکی‌شان «همکاری‌های گردشگری با هدف ایجاد آسیای منسجم‌تر و توانمندتر» بود با حضور نمایندگان اتاق‌های عضو مجمع.
اجلاس با امضای «معاهده اصفهان» به پایان رسید و یک تابلوی نقاشی از مینیاتوریست اصفهانی، استاد رضا بدرالسما، هم رونمایی شد. در این اثر پرچم کشورهای عضو مجمع در میان نقوش مینیاتور ایرانی دیده می‌شد؛ هدیه‌ای از اصفهان با ردپای پررنگی که در میراث‌داری از هنر نگارگری ایرانی و ثبت پرونده میراث جهانی مینیاتور دارد و دو عنوان مهم «شهر خلاق صنایع‌دستی و هنرهای مردمی» و «شهر جهانی صنایع‌دستی»؛ بنابراین می‌توان گفت برگزاری این کنفرانس برای اصفهان در شرایطی که نام این شهر با خبرهای سیاسی گره خورده بود و حتی گردشگران داخلی هم برای سفر به این شهر با تردیدهایی روبه‌رو شده بودند، اتفاق مهم و هوشمندانه‌ای است که برای احیای برندینگ شهری اصفهان کمک شایان توجهی کرده است.
زاینده‌رود زنده؛ محبوب‌ترین جاذبه اصفهان از نظر مهمان ویژه
اجلاس در حال برگزاری بود؛ اما من بر وجه گردشگری این رویداد تمرکز کرده بودم و دلم می‌خواست اصفهان این روزها را از دریچه نگاه آن‌ها ببینم. دکتر پورنچای دانویواتانا (Dr. Pornchai Danvivathana)، دبیر مجمع گفت‌وگوی همکاری آسیا را در لابی هتل چهارباغ،ملاقات کردم. شال‌گردن و دستمال جیبش با نقشی از خاتم اصفهان توجهم را جلب کرد.
بعدا متوجه شدم که این ست مردانه هدیه انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان صنایع‌دستی اتاق بازرگانی استان اصفهان بوده که تعدادی از مهمانان هم طی کنفرانس از این هدیه‌های اصفهانی زیبا استفاده کرده‌اند. دکتر دانویواتانا با روی گشاده و لبخند درباره حضورش در اصفهان، برایم توضیح داد: «این دومین بار است که به اصفهان سفر کرده‌ام. دفعه قبلی رودخانه خشک بود و این بار رودخانه پرآب را دیدم که خیلی هم دیدن فضای زیبای اصفهان با رودخانه پرآب برایم لذت‌بخش و آرامش‌بخش بود.»
او که در جایگاه میزبانی مجمع هم قرار دارد، با اشاره به رویداد اصفهان توضیح داد: «کنفرانس خیلی خوب اجرا شد و گفت‌وگوها بر اساس برنامه‌ریزی قبلی خیلی خوب و درست انجام شدند. به نظر من این رویداد فرصت خیلی خوبی برای بیزنس‌من‌ها بود که قابلیت‌های صنعتی و فضاهای کاری مختلف را برای همکاری با اصفهان ببینند و درک کنند. از زاویه گردشگری هم خیلی جذاب بود که تمدن ایران را ببینند و از فرصت دیدن زیبایی‌های طبیعی و آب‌وهوای خوب و مردم اصفهان لذت ببرند.»
پورنچای که سابقه سفیر بودن و نوشتن کتاب در حوزه قوانین تجارت را در رزومه کاری‌اش دارد؛ متولد تایلند است و حالا در کویت زندگی می‌کند، ادامه داد: «ACD یک فروم متشکل از 35 کشور است. ما سعی می‌کنیم حوزه‌های مختلف همکاری را رونق بدهیم. یک حوزه فعالیت مرکزی هم در نظر گرفته‌ایم که اولویت فعالیت‌هایمان محسوب می‌شود و شامل موضوعاتی از جمله ارتباطات، غذا، آب، آموزش، انرژی، نوآوری و تکنولوژی، فرهنگ و گردشگری است.»
مکالمه‌مان که تمام شد، هنوز پیانونواز در لابی هتل مجلل چهارباغ مشغول نوازندگی بود و مهمان‌ها کم‌کم داشتند از اتاق‌هایشان به لابی می‌آمدند تا همه با هم البته در گروه‌های کوچک‌تر، از خیابان شیخ‌بهایی به سمت چهارباغ عباسی برویم. این پیاده‌روی چنددقیقه‌ای در شرایطی که چهارباغ به خاطر برگزاری برنامه‌های مختلف هفته فرهنگی اصفهان، پرهیاهو بود، پیام جذابی برای مهمانان داشت؛ پیام امنیت و زندگی!
تعجب کارآفرین خارجی از موسیقی زنده در چهارباغ
رئیس اتاق بازرگانی و صنعت بین‌المللی برونئی دارالسلام یکی از مهمانان ویژه مجمع بود. با او در چهارباغ قدم زدیم در حالی که راهنما به سؤالات او و مهمانان دیگر جواب می‌داد. روبه‌روی بازار هنر ایستاد تا از سردر عکس بگیرد، در کنار سکوی اجرای موسیقی در خیابان چهارباغ مکث کرد تا «به اصفهان رو» را بشنود و بعد بالاخره به هتل عباسی رسیدیم. وارد سالن فیروزه که شدیم از او خواستم رو به دوربین من از اصفهان بگوید.
شازالی سلیمان (Shazali Sulaiman) اول از همه پرچم کشورش را روی پوستر رویداد نشانم داد و گفت: «این اولین سفر من به اصفهان است. دو روز پیش رسیدم و خودم کمی اطراف هتل گشتم و این منطقه را دیدم و زیبایی‌هایش را درک کردم. مسجد و بازار و بناهای تاریخی دیگر اصفهان را هم دیدم و البته هدفم از این سفر بیشتر این بود که با رؤسای اتاق‌های بازرگانی کشورهای دیگر ملاقات و ارتباط برقرار کنم.»
او که به‌عنوان یک کارآفرین هم در کشور برونئی شناخته می‌شود و سابقه فعالیت در لندن و سنگاپور را هم دارد، ادامه داد: «برونئی یک کشور کوچک است و ما اتاق بازرگانی کوچکی داریم. دوست داشتم بیایم و ببینم اتاق‌های بازرگانی کشورهای دیگر و ایران چه ساختاری دارند و چطور می‌توانیم باهم کار کنیم. وقتی همه ما در آسیا با هم تعامل و اتصال داشته باشیم و یک شبکه بزرگ‌تر را تشکیل بدهیم، می‌توانیم به شبکه‌های بزرگ‌تر اقتصادی هم متصل شویم و ارتباطات تجاری بین کشورها را توسعه دهیم. در اصل همه کشورها می‌توانند از این شبکه گفت‌وگویی آسیا منتفع شوند.»
شازالی که در صفحه اینستاگرامش خودش را پدر پنج دختر زیبا و یک پسر خوش‌تیپ و همسر یک زن فوق‌العاده معرفی کرده، افزود: «البته قبل از این سفر اخبار منفی زیادی درباره ایران شنیده بودم. ولی چیزی که در رسانه‌ها می‌بینیم با چیزی که واقعا اینجا وجود دارد، فرق می‌کند. من حتما بعد از این سفر مردم را تشویق می‌کنم که به ایران سفر کنند. مخصوصا برایم جالب بود که این کشور خیلی فرهنگ خانواد‌ه‌محوری دارد.»
او ادامه داد: «همین چند دقیقه پیش که داشتیم می‌آمدیم در خیابان دیدم که موسیقی اجرا می‌کردند و این برایم سورپرایز بود؛ چون فکر نمی‌کردم در ایران چنین چیزی ببینم. درباره زبان هم خیلی خوب بود که اکثرا انگلیسی می‌دانند و ارتباط برقرار کردن راحت است.»
شازالی سلیمان از غذاها، سبزیجات و میوه‌های ایران هم خیلی تعریف کرد و ادامه داد: «اگر بخواهم برای بقیه درباره ایران صحبت کنم، می‌گویم که خبر عالی این است که پاسپورتمان مهر نمی‌خورد پس مشخص نمی‌شود که به ایران سفر کرده‌ایم؛ البته من در فیسبوکم درباره همه این تجارب زیبا می‌نویسم.»
بعد از صحبتمان، مهمانی رسما با حضور امیر کشانی، رئیس اتاق بازرگانی اصفهان، آغاز شد و او با حضور بر سر میزها به مهمانان ایرانی و خارجی خوشامد گفت. این مراسم شام که طبق استانداردهای رویدادهای بین‌المللی با موسیقی زنده همراه بود، به میزبانی رؤسای اتاق ایران و اتاق اصفهان در سالن فیروزه هتل عباسی برگزار شد.
یک عصرانه ویژه با تماشای شکوه اصفهان در وی‌آی‌پی‌ترین مقصد گردشگری شهر
«ما چهارصد سال پیش، مسیر تشریفاتی برای میزبانی از سفرا، تجار و مهمانان بلندپایه داشته‌ایم.» این یکی از هزاران روایت جذابی است که وقتی در شاه‌نشین قیصریه می‌ایستید، موقعی که از یک پنجره به بازار تاریخی اصفهان نگاه می‌کنید و از پنجره دیگر نمای جذابی از میدان جهانی این شهر پیش رویتان است، درک می‌کنید و متوجه می‌شوید که طراحی شهری اصفهان را بر مبنای دو اصل شکوه و شگفتی انجام داده‌اند؛ نکته مهمی که در شهرسازی چند دهه اخیر، فراموشمان شده است. حالا یکی از فضاهایی که جایگاه یادآوری و فرهنگ‌سازی را در گردشگری و شهرسازی اصفهان بازی می‌کند، موزه‌گالری بین‌المللی قیصریه است؛ جایی که مهمانان اصفهان می‌توانند درک درست و دقیقی از شخصیت تاریخی این کهن‌شهر پیدا کنند.
از من اگر بپرسید، می‌گویم باید پا جای پای شاه‌عباس کبیر بگذاریم و برنامه گردشگری مهمانان ویژه اصفهان را احیا کنیم؛ چون به نفع گذشته، حال و آینده اصفهان است. به‌هرحال مهمانان اجلاس ACD هم توانستند این محل را با یک میزبانی ویژه به‌صورت حسن ختام اصفهان‌گردی‌شان تجربه کنند. پس از اختتامیه اجلاس، در هوای بارانی اصفهان، مهمانان از اتاق بازرگانی اصفهان به میدان امام آمدند و در حالی که باران بهاری کمابیش می‌بارید، از پله‌های قیصریه بالا رفتند و به بام مجموعه رسیدند؛ جایی که یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین منظرهای میراثی جهان پیش رویشان بود.
بر روی میزها انواع غذاهای ساده ایرانی و اصفهانی و البته مشترک بین‌المللی چیده شده بود و مهمانان گروه‌گروه آمدند، بر روی صندلی‌ها رو به نمایی از عالی‌قاپو، مسجد شیخ‌لطف‌الله و مسجد جامع عباسی به گفت‌وگو نشستند.
در بدو ورود از همه با شربت‌های رنگین ویژه پذیرایی شد؛ سپس مهمانان دعوت شدند به‌صرف عصرانه سلف‌سرویس شامل کشک‌بادمجان، دلمه، کوفته، خورش‌ماست، کیک عسل، کوکوسبزی، کتلت، سبزیجات بخارپز، لقمه‌های مختلف ساده، سمبوسه، نان سنگک، میوه‌های فصل، سبزی‌خوردن و بورانی‌ها و دسرهای مختلف دیگر که همراه با نوشیدنی‌های گرم، طعم خوش اصفهان را در خاطرشان ماندگار می‌کرد. بساط عکس یادگاری هم از همان بدو ورود به راه بود؛ از عکس‌های دسته‌جمعی رسمی بگیرید تا عکس‌های خلاقانه فردی.
کنفرانسی که آمادگاه را با پرده‌های مخمل زرشکی پوشاند!
«تعدادی از مهم‌ترین هتل‌های اصفهان دربست در اختیار مهمانان ویژه بودند، خیابان آمادگاه از ورودی چهارباغ تا خیابان باغ گلدسته با پرده‌های مخمل زرشکی پوشانده شده بود و شهروندان و گردشگران کنجکاوی را می‌دیدی که سعی می‌کردند از لای پرده‌ها ورودی هتل عباسی را که با درگاه اسکن هم تجهیز شده بود، دید بزنند!»
این بخشی از روایت‌های گردشگرانه نخستین «کنفرانس بین‌المللی علوم و فنون هسته‌ای» بود که از 17 تا 19 اردیبهشت به میزبانی اصفهان و در قلب این شهر برگزار شد. گفته می‌شود ۵۰ دانشمند از پنج قاره جهان و ۸۰ سخنران از دانشگاه‌های داخلی و خارجی در این رویداد شرکت کرده‌اند و در حاشیه نشست‌های علمی و تصمیم‌گیری‌ها، بازدید از میدان امام، پل‌های تاریخی و زاینده‌رود را هم تجربه کرده‌اند هرچند روایتی از این اصفهان گردی‌ها هنوز در دست نیست!
اما اجازه بدهید در انتهای این گزارش به حکایت مقدمه برگردم و تأکید کنم که در شرایط فعلی، تبلیغ سفر ایران با تأکید بر صدور ویزای بدون برچسب و بدون درج مهر ورود و خروج در گذرنامه خارجی‌ها، یک راه نجات گردشگری ورودی ایران است؛ آن هم در روزگاری که تقریبا فقط گردشگران روس و چینی را در اصفهان می‌بینیم و ملیت‌های دیگر کمتر سفر به ایران و اصفهان را در برنامه زندگی‌شان می‌گنجانند، مگر آن که طرفدار ماجراجویی و ریسک کردن باشند! از سوی دیگر باید توجه کنیم که همیشه میزبانی اصفهان از کنفرانس‌های بین‌المللی مهم، یک برگ برنده برای گردشگری این شهر محسوب می‌شود و این نکته حساس در شرایط فعلی از اهمیت دوصدچندانی هم برخوردار است.
