به گزارش اصفهان زیبا؛ اصل «محاکات» و همرنگ‌شدن با دیگران، خصوصا تأثیرپذیری از افراد پرنفوذ، توسعه‌یافته و اهل معنا، یکی از اصول مسلم روانی است. همنام گل‌های بهاری، حضرت‌محمد(ص)، آن‌چنان در توسعه فردی رشد یافته بود که قرآن کریم ایشان را صاحب خلق عظیم برشمرده است. در این یادداشت قرار است رفتار و گفتار ایشان با همسایگان مرور شود.
همسایه نقش بسیار مهمی در تأمین آرامش روانی و آسایش محل زندگی و خانه و کاشانه دارد. بر این اساس بود که پیامبر مهربانی‌ها، حضرت‌محمد(ص) نیز به افراد توصیه می‌کرد که پیش از خرید خانه، به‌دنبال همسایه‌ای نیکو باشید. پیامبر می‌فرمود: «آن‌قدر جبرئیل درباره همسایه به من سفارش می‌کرد که گمان می‌کردم، همسایه میراث بر من خواهد بود.» رسول‌الله همواره به رعایت حقوق همسایگان توجه وافر داشت و می‌فرمود: «کسی که به پروردگار و روز رستاخیز ایمان دارد، همسایه‌اش را نیازارد.»
گستره جغرافیایی همسایه
ایشان گستره رعایت حقوق همسایه را تا بدان جا معرفی کرده بود که تا ۴۰ خانه از هر طرف منزل را، همسایه بر‌می‌شمرد و منزلت همسایگان را تا آنجا می‌دانست که می‌گفت: «احترام همسایه، همانند احترام مادر است» و سفارش می‌کرد که «اگر حتی سگ همسایه‌ات را مورد اذیت قرار دهی، گویی همسایه‌ات را آزرده‌ای.» نبی مکرم اسلام، به‌منظور آشنایی مردم با جایگاه و اهمیت همسایه در آموزه‌های دینی، هنگام عزیمت برای نبرد تبوک، فرمان داد که اگر کسی همسایه‌اش را می‌آزارد با ما همراه نشود.
روزی به پیامبر گفتند که خانمی، روزها را روزه می‌گیرد و شب‌ها، برای نیایش از خواب برمی‌خیزد و در راه خدا انفاق می‌کند؛ اما همسایه خود را با زبان می‌آزارد. پیامبر فرمود: «خیری در این زن نیست و او از دوزخیان است.»
حقوق همسایه
نبی مکرم اسلام هر زمان که مناسبتی پیش می‌آمد، به تبیین حقوق همسایگان می‌پرداخت. روزی به‌تفصیل، این حقوق را چنین برشمرد و از یاران خود پرسید: «آیا می‌دانید که حقوق همسایه کدام است؟ جز اندکی از شما، آن حقوق را نمی‌دانید. آگاه باشید کسی که همسایه از گزند او در امان نیست، به آفریدگار و قیامت ایمان ندارند. حق همسایه بر آدمی این است که اگر همسایه از او پولی طلبید، به او وام دهد. اگر به همسایه نیکی برسد، به او تبریک بگوید و اگر گزندی به او رسید، او را دلداری دهد، هنگامی‌که میوه‌ای می‌خرد به همسایه هدیه دهد و اگر قادر نیست که رایگان چیزی به او ببخشد، پس آن میوه را پنهانی به خانه خویش ببرد … .»
حضرت‌محمد(ص) در زمانه‌ای که مرتفع‌ساختن ساختمان‌ها و برج‌سازی، اساسا موضوعیت نداشته، به‌حق بهره‌مندی همسایه از نور خورشید و تردد هوا اشاره می‌کرد و می‌فرمود: «خانه‌هایتان را چنان بلند نسازید که مانع عبور باد و نسیم از خانه همسایه شود؛ مگر با اجازه او.» پیامبر مهربانی‌ها، حتی رعایت حال فرزندان همسایه را نیز می‌کرد و توصیه داشت که «به فرزندانتان چیزی ندهید که بچه‌های همسایه به سبب محرومیت از آن، خشمگین شوند.»
رسول مکرم اسلام، تبیین حقوق همسایه را این‌گونه ادامه داد: «اگر همسایه بیمار شد، عیادتش نما. اگر از دنیا رفت، او را تشییع کن … با بلند کردن بوی غذا همسایه را اذیت نکن؛ مگر آنکه از طعامت به او نیز بدهی … .»
بهترین الگوی مسلمین، حضرت ختمی‌مرتبت، تکریم و رعایت حال همسایه را منوط به نوع دین و آیین او نمی‌کرد و می‌فرمود: «همسایه را گرامی بدار؛ گرچه کافر باشد.» ایشان معتقد بود که همسایگان سه دسته‌اند: گروه اول، همسایگان مسلمان خویشاوند که دارای سه حق مسلمانی، همسایگی و خویشاوندی هستند. دسته دوم همسایگان مسلمان تو هستند که دارای حق مسلمانی و همسایگی بوده و گروه سوم همسایگان کافر تو هستند که آن‌ها، تنها از حق همسایگی برخوردار‌ند.
نبی مکرم، خوش‌همسایگی را باعث افزایش درآمد و عمران و آبادی سرزمین‌ها می‌دانست و می‌گفت: «همسایه خوب بودن، باعث افزایش رزق، سامان‌یافتن و آبادشدن سرزمین‌ها می‌شود.» ایشان ارجح‌بودن همسایه در انتخاب خریدار خانه را توصیه می‌کرد و می‌فرمود: «وقتی کسی می‌خواهد ملک خویش را بفروشد، باید نخست به همسایه خویش پیشنهاد دهد.»
همسایگی با خویشان
با همه سفارشی که درباره نیکی و دوستی با خویشاوندان داشت، می‌فرمود: «با خویشان دوستی کنید؛ اما همسایه آن‌ها نشوید که همسایگی میان شما کینه‌ها پدید می‌آورد.» ازسوی‌دیگر، برای آنکه به رنج افرادی که مورد آزار همسایه قرار می‌گیرند، التیامی بخشد و با آن‌ها همدلی کند، تا با سختی‌ها بهتر مواجه شوند، سعی بر آن داشت که آزار همسایه را امری عادی جلوه دهد و می‌فرمود: «تا روز رستاخیز، هرجا مؤمنی وجود داشته باشد، همسایه‌ای هم خواهد بود که او را آزار دهد.»
