به گزارش اصفهان زیبا؛ سید احمد مراتب متخلص به دره‌التاج در ۱۳۳۱ در شهر اصفهان دیده به جهان گشود. او که در خانواده‌ای مذهبی که سبقه درخشانی داشتند، متولد شده بود، از همان کودکی در مجامع هنری و مذهبی حضور یافت.
پوستر اطلاع‌رسانی مراسم را که دیدم، قصد کردم در آن شرکت کنم. قرارگرفتن در جمع بزرگان شعر و موسیقی و آواز به نظرم جذابیت خاصی داشت؛ پیش از شروع مراسم نیز ظرفیت سالن اجتماعات تقریبا تکمیل شده بود. از همه گروه‌های سنی در بین شرکت‌کنندگان به چشم می‌خورد؛ اما آنچه چشمگیرتر بود، حضور پرشور مردانی بود که در این راه موی سپید کرده و حالا به بهانه بزرگداشت دوست قدیمی‌شان دور هم گرد آمده بودند.
پیشگامی در ایجاد وحدت میان مذهب و موسیقی
«مراتب» در نوجوانی به محضر استادان بزرگ موسیقی راه یافت و از هنروران نامداری چون استاد محمدرضا شمشیری معروف به شکیب اصفهانی بسیار آموخت؛ همچنین درزمینه عرفان و علوم دینی از مکتب چندی از علما کسب فیض کرد. شاید به همین دلیل است که او را حلقه اتصال موسیقی با مذهب می‌دانند.
منصور اعظمی‌کیا، محقق، نویسنده و خواننده دستگاه ایران، در این زمینه می‌گوید: «از ویژگی‌های اصلی و مهم استاد مراتب این است که در محضر یکی از بزرگ‌ترین طلایه‌داران آواز ایرانی در شیوه و سبک اصفهان، استاد جلال تاج اصفهانی، شاگردی کرده بود. ازطرفی، ایشان با بزرگان و خوانندگان مذهبی نشست‌وبرخاست داشت و حشرونشر با مذهبیون موجب شده بود اطلاعات خاص و دقیق مذهبی داشته باشد. استاد مراتب این دو جبهه را به بهترین وجه طی کرده بود؛ لذا می‌توان گفت پیوندی بین مذهب و حالات آوازهای مذهبی، با موسیقی ردیف دستگاهی ایران ایجاد کرده بود. این مسئله موجب وفاق بین مذهبیون و موزیسین‌ها شد.»
حامد یونسی، مدیرگروه دانشگاه سپهر اصفهان می‌‌افزاید: «استاد مراتب در وجوه گوناگونی فعالیت داشت. صرف‌نظر از آواز، ایشان موسیقی آیینی را هم دنبال می‌کرد. از کودکی در جمع‌های مذهبی حضور داشت و آن ملودی‌ها و نغمات بر کار ایشان تأثیرگذار بود.»
اعظمی‌کیا، نویسنده کتاب «راه و رسم منزل‌ها»، چنین ادامه می‌دهد: «بخش وسیعی از مردم جامعه امروز ما به لحاظ ذائقه آوایی، طرف‌دار موسیقی هستند. کسانی که مذهبی به‌شمار می‌آیند، بیشتر تمایل دارند آواهای مذهبی را بشنوند. چنین جلسه‌هایی باعث می‌شود افراد بدانند نقاط مشترک موسیقایی بین کارهای موزیسین‌ها و مذهبیون وجود دارد.»
نیاز به حمایت بیشتر از سوی دولت و نهادها
«جایگاه هنرمندان ما هنوز آن‌چنان‌که باید شناخته نشده است. تأمین پشتوانه مالی دولتی در جهت تولید آثار و قطعات موسیقی و همچنین انجام تحقیقات، بسیار مؤثر است و موجب می‌شود هنرمندان، به جایگاهی که شایسته آن هستند، برسند و معرفی شوند. سازمان رفاهی فرهنگی‌تفریحی در زمان تصدی دکتر قاسم‌زاده آرشیو هنری ایجاد کرده است که اگر سیاست‌ها بر پشتیبانی و حمایت از هنرمندان قرار گیرد، این آرشیو می‌تواند بهترین راهنما باشد.»
غنیمت‌شمردن فرصت حضور
«بخشی از بزرگداشت‌هایی که برای نخبگان جامعه برگزار می‌شود، باید در زمان حیات آنان صورت بگیرد و بخشی به بعد از فوت آن‌ها موکول می‌شود. درصورتی‌که این مراسم پیش از فوت هنرمندان برگزار شوند، برای شناخته‌شدن بین نسل‌های آینده و ترغیب و تشویق هنرمندان بسیار سودمند هستند.»
دکتر یونسی نیز به این اقدام‌های دیرهنگام انتقاد دارد. ایشان معتقد است: «مهم‌ترین تجلیل یا ارزش‌گذاری یک هنرمند باید در زمان حیاتش اتفاق بیفتد. متأسفانه در حق خیلی از استادانی که ما در اصفهان داریم، به‌ویژه درزمینه موسیقی، کم‌لطفی یا بی‌مهری می‌شود. ما بعد از فوت این مفاخر به یاد آن‌ها می‌افتیم و سعی می‌کنیم احساس وظیفه یا مسئولیتمان را این‌طور پاسخ بدهیم. ما باید سعی کنیم قدر استادانی را که در قید حیات هستند، بدانیم و این میراث را برای نسل‌های آینده حفظ کنیم.هر هنر ازجمله موسیقی یک‌سری وجوه علمی و فنی دارد که در محافل تخصصی‌تر مانند دانشگاه‌ها یا آموزشگاه‌ها به آن پرداخته می‌شود؛ اما یکی از مهم‌ترین عرصه‌هایی که می‌تواند هنر و موسیقی، به‌ویژه آواز و موسیقی اصیل ایرانی را تقویت کند، رسانه‌ها هستند. صداوسیما، شبکه‌های مجازی و… می‌توانند در این راستا به‌خوبی نقش‌آفرینی کنند. گاهی دیده می‌شود که نسل جوان تمایل زیادی به این مسئله ندارد؛ باید سعی کنیم فرهنگ‌سازی در این زمینه انجام شود.»
تخت‌فولاد و ستارگان مدفون در آن
استاد مراتب در تاریخ ۴ آذر ۱۴۰۳ دار فانی را وداع گفت. ازآنجاکه او در تکیه سیدالعراقین در تخت‌فولاد اصفهان به خاک سپرده شد، این نشست به همت مجموعه تاریخی‌مذهبی تخت‌فولاد برگزار شد. عمرانی، مدیر این مجموعه می‌گوید: «از ظرفیت‌های ویژه‌ای که مجموعه تخت‌فولاد را متمایز کرده، وجود مشاهیری است که در آن آرمیده‌اند. فضایی مهیا شد که بتوانیم با دفن استاد مراتب که از استادان مکتب موسیقی اصفهان و معروف به “دره‌التاج” است، این ظرفیت را ارتقای بیشتری ببخشیم.»
«روز آواها و نواهای ایرانی بهانه‌ای شد تا بتوانیم یاد این استاد گران‌قدر را گرامی بداریم. این مراسم با حضور اهالی فرهنگ و هنر و خانواده ایشان برگزار شد. مخاطبان ضمن حضور در برنامه، با شخصیت استاد مراتب آشنا شدند؛ همچنین ما برنامه‌ای با عنوان “در محضر” در مجموعه تخت‌فولاد برگزار می‌کنیم که در آن هر دو هفته یک‌بار با یکی از استادان اصفهان صحبت خواهیم کرد. مفاخر فرهنگ و هنر اصفهان بسیار زیاد هستند و ما وظیفه داریم یاد آن‌ها را زنده نگه داریم.»
این برنامه که با حضور شهردار اصفهان، بسیاری از موسیقی‌دانان اصفهانی، استادان، شاگردان استاد مراتب و جمعی از علاقه‌مندان به هنر برگزار شد، کوششی بحق بود که این فرهیختگان را در کنار هم قرار داد تا ادای دینی به ساحت هنر و آواز ایرانی و مکتب اصفهان داشته باشند.
عاشق به این صورت منم، چون پیروِ نعمت منم
گویندهٔ وحدت منم، در جانِ من گویا تویی
من درةالتاجم نگر، محبوبِ من شد جلوه‌گر
یک‌دَم بیا حق را نگر، گر طالب و جویا تویی
«احمد مراتب»
