به گزارش اصفهان زیبا؛ در حاشیه جنوب شرقی اصفهان، جایی که تاریخ با هر وزش باد نفس می‌کشد، آرامگاهی خاموش، اما پرشور آرمیده است. تخت فولاد کهن‌دیاری است که نه تنها پیکر بزرگان را در آغوش دارد؛ بلکه رازهای هزارساله یک تمدن را در سنگ‌نوشته‌های آرام و پرمعنایش زمزمه می‌کند. اینجا حافظه یک فرهنگ است که در هر تکیه، هر گنبد و هر سنگ مزار، قطعه‌ای از شکوه علم، عرفان و مقاومت را در خود جا داده است. تخت فولاد را باید کتابی سنگی دانست که قدم زدن در این مکان، سفر در دل قرن‌هاست. تخت فولاد تنها یک آرامگاه نیست؛ بلکه آیینه‌ای است از هویت اصفهان، که هم شعر است، هم حماسه، هم سکوت و هم صدا. هر بامداد که خورشید بر تکیه‌های آن می‌تابد، گویی تاریخ دوباره ورق می‌خورد و شهر، با خاطرات هزاران فرزانه، بیدار می‌شود.
در دورانی که بسیاری از میراث فرهنگی در معرض فراموشی یا تخریب است، تخت فولاد هنوز ایستاده؛ به‌سان پیر دانایی که هر رهگذری را به تأمل، تعظیم و بازاندیشی در میراث معنوی‌اش فرامی‌خواند. میراث تاریخی هر ملت، ریشه‌های هویتی آن را شکل می‌دهد و روایتگر گذشته‌ای است که مسیر امروز و فردای ما را روشن می‌سازد.هنر، با زبان جهانی و بیان خلاقانه‌اش، توان آن را دارد که این گنجینه‌های فرهنگی را از دل تاریخ بیرون کشیده، به زندگی امروز پیوند بزند.
زنده‌کردن حافظه سنگ‌ها؛ هنرمندانی که طرح‌های سنگ مزار را به تمبر تبدیل می‌کنند
در روزگاری که سرعت زندگی مدرن ما را از تأمل در ریشه‌ها و نشانه‌های هویتی‌مان دور کرده، گروهی از هنرمندان خلاق گرد هم آمده‌اند تا طرح‌هایی فراموش‌شده را از دل خاک بیرون کشیده و بر قطعه‌ای کوچک اما پراهمیت، یعنی تمبر، نقش بزنند. این پروژه منحصربه‌فرد، تلاشی است برای جان‌دادن دوباره به هنر سنگ‌تراشی تاریخی که از طریق یکی از صمیمی‌ترین ابزارهای فرهنگی، یعنی تمبر صورت می‌گیرد.
هنرمندان اصفهانی، میراث تخت‌فولاد را به زبان تمبر بازآفرینی می‌کنند
به مناسبت نکوداشت تخت فولاد، رویداد طراحی تمبر تخت فولاد اصفهان با حضور بیش از 70 هنرمند طراح اصفهانی، در طی سه روز، از تاریخ 18 تا 20 اردیبهشت با همکاری حوزه هنری در اصفهان برگزار شد.
ابراهیم عمرانی، مدیر مجموعه تاریخی، فرهنگی و مذهبی تخت فولاد شهرداری اصفهان اظهار کرد: «مجموعه تخت فولاد سرشار از ظرفیت‌های فراوان فرهنگی، گردشگری و تاریخی است. از اصلی‌ترین وظایف ما معرفی این ظرفیت‌ها به مردم و فراهم‌کردن زمینه حضور گردشگران در این مجموعه است. تولید تمبر تخت فولاد، ظرفیت‌سازی برای تخت فولاد را به همراه دارد که در مسیر ملی‌سازی و بین‌المللی‌سازی این مجموعه بتوانیم در مسیر مشخص‌تر و بهتر گام برداریم.»
این رویداد با همراهی اساتید برجسته گرافیک اصفهانی، مجتبی مجلسی و حامد مغروری برگزار شد. این رویداد سه‌روزه فرصتی استثنایی برای هنرمندان بود تا خلاقیت و استعداد خود را در طراحی تمبر به نمایش بگذارند.
در این رویداد، هنرمندان در روز اول به کارگاه تخت‌فولادشناسی (معرفی جایگاه رفیع تاریخی و بررسی میراث کهن و نقوش و نمادشناسی این آرامستان) و سپس بازدید از مجموعه تاریخی تخت فولاد به شکل میدانی و بررسی آرامگاه به عکاسی و مشق بصری از تکایا، کاشی‌ها و نقوش آرامگاه‌ها پرداختند. این بازدید به آن‌ها الهام بخشید تا در روزهای بعدی کارگاه، با دید بازتری به طراحی‌های تمبر منحصر به فرد بپردازند.
دو روز بعدی رویداد به ایده‌پردازی و طراحی تمبر اختصاص داشت و هنرمندان تحت نظر اساتید و با استفاده از منابع در دسترس اعم از عکس‌های تخت‌فولاد و کتب مرتبط در این زمینه، به خلق آثار پرداختند. در روز دوم و در حین برگزاری رویداد، کارگاهی با هدف تبیین شاخصه‌های طراحی تمبر برگزار شد که طی آن، به قواعد فنی و بصری طراحی تمبر پرداخته و به شکل دسته جمعی، مشق بصری با تحلیل تمبرهای طراحی شده در گذشته، انجام شد.
در ادامه کارگاه، هر طراح با توجه به خلاقیت، مشق بصری، برداشت حسی و بصری خود از مجموعه تخت‌فولاد و جهان‌بینی‌‌اش به طراحی تمبر پرداخت تا با هنرمندی خویش، میراث کهن محفوظ در دل خاک را زنده سازد.
در ادامه حمید باقری، مدیرکل پست استان اصفهان، در طی بازدید از رویداد طراحی تمبر تخت فولاد اصفهان و حضور در کارگاه تبیین شاخصه‌های طراحی تمبر، خاطرنشان کرد: «این اقدام، گامی مهم در جهت معرفی تخت فولاد به عنوان یک مکان تاریخی، زیارتی و گردشگری است. چاپ این تمبر انگیزه‌ای برای گردشگران داخلی و خارجی ایجاد می‌کند تا از این گنجینه فرهنگی دیدن کنند و با میراث معنوی آن آشنا شوند.»
کارگاه طراحی تمبر از زبان دبیر و مدرس کارگاه
برای شناخت عمیق‌تر ابعاد هنری و مفهومی این پروژه خلاقانه، گفت‌وگویی داشتیم با مدرس رویداد، مجتبی مجلسی که هدایت هنرمندان را در این مسیر بر عهده دارد. او نه‌تنها نگاهی تخصصی به پیوند میان هنر معاصر و میراث تاریخی دارد؛ بلکه با دغدغه‌ای انسانی و فرهنگی، تلاش می‌کند نسل جدید را به اهمیت ثبت و بازآفرینی نشانه‌های فراموش‌شده تاریخ آگاه کند. در ادامه، بخش‌هایی از این گفت‌وگو را می‌خوانید؛ جایی که پشت صحنه کارگاه، ایده‌های اولیه و چالش‌های اجرای پروژه بیشتر برایمان روشن می‌شود. او از ضرورت پیوند میان هنر امروز و میراث فراموش‌شده سخن می‌گوید و از تجربه شکل‌گیری این مسیر تازه روایت می‌کند.
چه عوامل و انگیزه‌ای باعث شد به برگزاری رویداد طراحی تمبر برای تخت فولاد ترغیب شوید؟
طراحی تمبر یک پروژه گرافیک دیزاین است؛ اما گاهی به خاطر عدم‌شناخت مسئولان از رشته‌های مختلف هنری، ممکن است به اشتباه کار دیگری انجام شود؛ برای مثال طراحی تمبر را اگر به یک نگارگر یا یک نقاش یا یک خوشنویس بسپارند کار اشتباهی است؛ زیرا اساسا طراحی تمبر، یک کار گرافیک دیزاین است و باید طراح گرافیک این کار را انجام دهد؛ به همین دلیل و برای اینکه این طراحی به شکل رقابتی و بهترین طراحی تمبر انجام شود، برگزاری این رویداد در نظر گرفته شد تا علاوه بر جنبه رقابتی طراحی تمبر، بتوانیم مفاهیم، موتیف‌ها، تزئینات، نمادها و نشانه‌های تخت فولاد را معرفی کنیم و در طی دو روز باقی‌مانده با هدایت اساتید، به طراحی تمبر بپردازیم.
طراحی تمبر چه تأثیری در شناخت تاریخ و فرهنگ یک کشور دارد؟
تمبر را به چشم یک سند می‌شناسیم. شاید کاربری تمبر به شکل کاربری دهه‌های گذشته نباشد که مورداستفاده عموم مردم بوده؛ اما تمبر هنوز هم یک سند ملی قابل‌خریدوفروش است و همین کمک می‌کند که تمبر وارد یک چرخه خرید و نگهداری نمایش توسط مردم و مجموعه‌دارها شود و این یعنی تمبر رسانه خوبی برای معرفی پیام، تاریخ و فرهنگ به مخاطب است.
آیا تمبرها می‌توانند برای آیندگان به عنوان ابزاری برای دریافت پیام‌های اجتماعی و فرهنگی هر دوره مورداستفاده قرار گیرند؟
کارکرد تمبر پیام‌رسانی نیست؛ بلکه تمبر یک سند تاریخی است. اینکه در هر برهه زمانی، تخت فولاد نه تنها برای اصفهانی‌ها، بلکه برای کل کشور یک مکان تاریخی بسیار مهم بوده و سعی در معرفی این مکان داشتند و یک سند تاریخی به نامش ثبت کنند، اتفاقی است که ممکن است در آینده مورد بحث
تحلیلگران قرار گیرد. همان‌طور که ما از تمبرهایی که از گذشته باقی مانده، چنین تصوراتی داریم و تحلیل می‌کنیم، در آینده هم تحلیل‌ها به این سبک ممکن است صورت بگیرد.
رسالت برگزاری رویداد طراحی تمبر تخت فولاد چیست؟
این رویداد، اولین رویدادی است که در ارتباط با طراحی تمبر، در سطح کشور برگزار می‌شود. تا الان هر آنچه تمبر تولیدی داشتیم، به اساتید این عرصه سفارش داده می‌شد. در دهه‌های اخیر هم طراحی تمبر به چند فرد محدود سپرده می‌شده؛ به همین علت همه تمبرها شبیه به هم است و از لحاظ طراحی، دید جدید و خلاقانه‌ای وجود ندارد. در این رویداد، از هنرمندان استان اصفهان جهت معرفی گنجینه‌های این استان استفاده می‌کنیم تا در یک رقابت بتوانند بهترین خروجی ممکن را تولید کنند و آبروی اصفهان باشند.
طراحان از چه محورهای محتوایی می‌توانند استفاده کنند؟
محورهای محتوایی و منابع الهام هنرمندان در رویداد طراحی تمبر تخت فولاد شامل نقوش روی سنگ مزارها، نقوش کاشی‌ها، تکایا و آرامگاه‌هاست که طراحان پس از مشق بصری میدانی از تخت فولاد و آنالیز این نقوش به طراحی می‌پردازند.
اثر نهایی به چه شکل داوری و انتخاب می‌شود؟
این رویداد، به شکل فراخوان اطلاع‌رسانی شده و پس از ثبت نام و ارسال رزومه توسط هنرمندان، طراحانی که رزومه موفق‌تری داشتند به رویداد دعوت شدند و در رویداد پذیرش شدند. پس داوری اولیه میان آثار تولید شده، 10 اثر انتخاب و سپس در پی داوری نهایی توسط شورای تمبر تهران، تمبر نهایی به عنوان تمبر یادبود تخت فولاد به شکل رسمی و ملی استفاده می‌شود.
