به گزارش اصفهان زیبا؛ نسل جدید که با نام دهه هشتادیها یا نسل Z شناخته میشوند، تحت تأثیر تحولات گسترده فناوری و فضای مجازی، تغییراتی در شیوه گفتار و نوشتار خود تجربه کردهاند.
این تغییرات موجب شده که نگاههای متفاوتی نسبت به سرنوشت زبان فارسی در میان کارشناسان مطرح شود.
یک کارشناس زبان و ادبیات فارسی معتقد است که اگرچه شیوه گفتوگوی دهه هشتادیها متفاوت است؛ اما این تفاوت الزاما آسیبزننده نیست.
زهرا بحرینیان، میگوید: زبان همیشه متأثر از بافت فرهنگی جامعه است و مسیر خود را طی میکند؛ بنابراین تجویزی و فرمایشی نیست.
فاصله گفتار و نوشتار؛ تهدیدی برای زبان رسمی
بحرینیان در ادامه، با هشدار درباره فاصله گرفتن نوشتار دهه هشتادیها از زبان معیار، میافزاید:
آزادی در انتخاب واژگان نباید بهحدی باشد که به نوشتار زبان فارسی آسیب بزند.
او از بیتوجهی به املای درست و دستور زبان فارسی بهعنوان تهدیدی واقعی یاد میکند و تأکید دارد که این ضعفها ناشی از نبود آموزش مؤثر و بیمیلی نسبی نسل جدید نسبت به ساختارهای رسمی زبان است.
زبان زنده در دستان نسل نو
یکی از نکات مثبت از نگاه این کارشناس، خلاقیت زبانی نسل جدید است.
اگرچه دهه هشتادیها از ضربالمثلها و کنایههای قدیمی کمتر استفاده میکنند؛ اما در عوض اصطلاحات و کنایههای جدیدی خلق میکنند که به پویایی زبان کمک میکند.
این کارشناس زبان و ادبیات فارسی میافزاید:
این نوآوریهای زبانی، نشاندهنده زایایی زبان است و باعث غنای آن میشود.»
ادبیات کهن و راههای تازه برای معرفی به نسل جدید
او با بیان اینکه نباید ادبیات کهن را با همان روشهای قدیمی به نسل امروز عرضه کرد،
پیشنهاد میدهد تا متون کلاسیک فارسی با رویکردهای جدید و متناسب با فضای ذهنی نسل Z معرفی شوند؛
برای مثال، حکایتهای سعدی یا مولوی را میتوان با نظریههای روانشناسی مدرن ترکیب کرد تا درک و جذابیت آنها برای نوجوانان بیشتر شود.
بحرینیان همچنین بر ضرورت استفاده از ابزارهای نوین مانند پادکستها، شبکههای اجتماعی و محتوای ویدیویی برای آموزش ادبیات فارسی تأکید دارد.
نگاهی جامعهشناختی به زبان دهه هشتادیها
پژوهشگر و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان، معتقد است که زبان یک پدیده اجتماعی است و تغییر آن امری طبیعی محسوب میشود.
رضا اسماعیلی بیان میکند: زبان فقط ابزار اندیشیدن نیست؛ بلکه واسطهای برای برقراری ارتباط انسانی است. تغییرات در زبان، بازتاب تغییرات اجتماعی، فرهنگی و فناوری است.
به گفته او، همانطور که خواندن آثار دورههای پیشین مانند «تاریخ بیهقی» برای جوانان امروز دشوار است، باید انتظار داشت که نسل جدید نیز زبان خاص خود را داشته باشد.
خطر گسست فرهنگی؛ افسانه یا واقعیت؟
اسماعیلی با اشاره به نقش مهم رسانهها و شبکههای اجتماعی در شکلگیری زبان نسل Z، خاطرنشان میکند که این تغییرات اگرچه طبیعی هستند؛ اما نباید فاصله میان زبان نسلها را نادیده گرفت.
او هشدار میدهد: ادبیات معیار همچون آثار سعدی، حافظ، مولوی و خیام همیشه پایدار خواهند ماند، اما حفظ پیوست فرهنگی میان نسلها نیاز به آموزش هوشمندانه دارد.
آینده زبان فارسی در دستان دهه هشتادیها
زبان فارسی در مواجهه با چالشهای جدید نسل Z در حال تجربه دگرگونیهایی است، اما این تحولات نهتنها تهدید نیستند؛ بلکه میتوانند فرصتی برای بازآفرینی و نوآوری در زبان و ادبیات باشند.
هرچند سبک زیست دهه هشتادیها متأثر از فضای مجازی و تکنولوژی است؛ اما در صورت درک نیازهای آنها و ارائه محتوای ادبی متناسب، میتوان امیدوار بود که این نسل میراثدار شایستهای برای زبان و فرهنگ ایرانی باشد. ادبیات، روح ملت است و با تلاش نسلهای جدید، میتوان آن را زنده و پویا نگه داشت.
