این درحالی است که برخلاف تصور موجود در اسلام حقوقی برای زنان تعریف شده و براساس بیشتر قرائتها از دین اسلام، حضور زنان در جامعه تشویق هم شده است. این موضوع باعث شده سازمانهایی با محوریت زنان مسلمان در کشورهای مختلف شکل بگیرد و در حوزه توانمندسازی زنان به خصوص بانوانی که با فقر اقتصادی روبهرو هستند، فعالیت داشته باشند.
یکی از این سازمانها که در شرق آسیا از سابقه و تاریخچه دیرینی برخوردار است، انجمن زنان جوان مسلمان سنگاپور Young Women Muslim Association of Singapore است. YWMA در سال ۱۹۵۲ در سنگاپور تأسیس شد و از این نظر به عنوان قدیمیترین سازمان زنان مسلمان جهان مطرح است.
خاتیجون نسا سراج، بنیانگذار انجمن، در سال ۱۹۲۵ در خانواده یک تاجر ثروتمند هندیتبار به دنیا آمد. سراج قبل از تبدیل شدن به یک فعال حقوق زنان، وقت خود را به عنوان داوطلب در بیمارستان سنتاندرو و بهعنوان عضوی از کمیتههای مدیریت انجمن کودکان سنگاپور و انجمن برنامهریزی خانواده گذراند.
سراج اغلب تنها زن مسلمان در کمیتههایی بود که در آن حضور داشت و همین امر باعث میشد که کسی به دنبال منافع زنان مسلمان نباشد.
در طول دهه ۱۹۵۰، میزان طلاق در جامعه مسلمان سنگاپور تقریبا ۸۰درصد بود. مردان میتوانستند با پرداخت مبلغ کمی در طول سه ماه، همسران خود را طلاق دهند و فقط باید به صورت شفاهی اعلام میکردند که خواهان طلاق هستند.
سپس آزاد بودند که بلافاصله دوباره ازدواج کنند. زنان درباره راضیبودن یا نبودن از طلاق حقی نداشتند و هیچ الزامی هم وجود نداشت که زوجه از طلاق قریبالوقوع خود قبل از وقوع آن مطلع شود. علاوه بر این، تعدد زوجات و ازدواج کودکان هنوز قانونی بود و حمایتهای قانونی کمی در برابر آزار خانگی وجود داشت.
سراج در اینباره به وبسایت Singapore Memory میگوید: «در آن زمان (دهه ۱۹۵۰) مردان میتوانستند زنان خود را تنها با گفتن طلاق! و پرداخت نفقه ۳۰ دلاری حتی در صورت داشتن فرزند، طلاق دهند.
این عادلانه نبود، اما زنان هیچ حقی نداشتند و نمیتوانستند از خود محافظت کنند.» او ادامه داد: «من با دوستانم صحبت کردم که باید کاری انجام دهیم و این انجمن را راهاندازی کردیم. بعد از آن میدیدیم که برخی مردان به زنانشان گفته بودند که اگر به ما بپیوندند آنها را طلاق خواهند داد.
ما به آنها گفتیم که اگر بترسند، نمیتوانند بسیاری از کارها را انجام دهند. در عین حال برخی از زنان شجاعانه گفتند که حتی اگر از خانههایشان بیرون رانده شوند، باز هم برای دفاع از حقوق خود میجنگند.ما با قانونگذاران ملاقات و مسائلی مانند قوانین طلاق و تعدد زوجات را مطرح کردیم.
در نهایت آنها قوانین بهتری وضع کردند. همچنین به آنها گفتیم که مسلمانان به مکانی نیاز دارند که زنان بتوانند به آنجا بروند و مسائل خود را مطرح کنند و به حقوق بیشتری دست یابند که سرانجام آن، راهاندازی دادگاهی به نام دادگاه شریعت بود.»
سراج در ادامه از تجربه خود در آن زمان گفت: «من بعدا در دادگاه سیاریه به عنوان مستشار کار کردم و این تجربه وحشتناکی بود؛ زیرا زنان زیادی بودند که به دلیل مشکلاتی که با همسرانشان داشتند، به دادگاه مراجعه میکردند.
بیشتر این مشکلات مسائل مالی بود. شوهران آنها با زنان دیگری ازدواج میکردند و آنها را بدون حمایت مالی تنها میگذاشتند.» بنیانگذار YWMA گفت: «در سال ۱۹۶۴، شورای رفاه زنان مسلمان را راهاندازی کردیم. زیرا حتی پس از تغییر قوانین طلاق و تعدد زوجات، همچنان مشکلاتی وجود داشت و بسیاری از مردان همچنان آنچه دوست داشتند انجام میدادند.
بیشتر زنان تحصیل نکرده بودند و والدین و شوهرانشان آنها را در خانه نگه میداشتند. با شورا کارهای خیریه و بهزیستی انجام دادیم و سعی کردیم با مشاوره حقوقی و پزشکی به زنان کمک کنیم.»
سراج انگیزه خود برای این فعالیتها را این گونه شرح میدهد: «چیزی که باعث شد ادامه دهم، انگیزه کمک به این گروه مددجو بود. زنان و کودکان بدبخت و همچنین مردان سر خورده هم بسیار بودند. احساس میکردم که باید به هر نحوی که میتوانم کمک کنم.»
فعالیتهایی برای همه جامعه
انجمن زنان جوان مسلمان سنگاپور با بودجه بسیار کمی برای اجرای خدمات و بدون مکانی برای برگزاری فعالیت خود شروع به کار کرد. بیشتر فعالیتها در یک مدرسه محلی مالایی و جلسات در خانه یکی از بنیانگذاران این سازمان به نام عایشه آلساگوف برگزار شد.
در طول دهه ۵۰ و ۶۰ میلادی، این انجمن برای حقوق زنان خود در دادگاه شریعت اسلامی مبارزه میکرد و دورههای ابتدایی آموزش خیاطی، آشپزی، زبان (انگلیسی و جاوی) و علوم دینی داشت.
این امر منجر به ایجاد جامعهای شد که در آن زنان میتوانستند درآمد کمی برای خود به دست آورند و یاد بگیرند که کاملا به شوهران خود وابسته نباشند. با این توانمندسازی، زنان مسلمان بیشتری برای توسعه علایق خود و مشارکت بیشتر در جامعه انگیزه پیدا کردند.
در اواسط دهه ۱۹۶۰، YWMA اولین رویداد خود را با هدف جمعآوری کمک مالی برگزار کرد. بودجه این رویداد برای راهاندازی بسیاری از دورههای توانمندسازی دیگر برای زنان در سالهای آینده استفاده شد.
دهه ۱۹۷۰ و رسیدن سنگاپور به استقلال و تلاش دولت برای صنعتیکردن دولتشهر سنگاپور، این انجمن خدمات خود را افزایش داد تا زنان مسلمان را برای چالشهای یک جامعه در حال تغییر آماده کند. به همین منظور این سازمان دورههایی راهاندازی کرد که بیشتر نگاهی به دنیای مدرن رو به رشد داشت؛ مانند دورههای اولیه برق و مدیریت مالی.
با بودجه بیشتری که انجمن زنان جوان مسلمان به دست آورد، خدمات خود را فراتر از توسعه زنان خانهدار گسترش داد. دپارتمان امور اجتماعی این انجمن شروع به بازدید از چندین پناهگاه دختران کرد تا به این دختران جوان آموزش دهد تا بتوانند زندگی خود را از نو بسازند.
آغاز کار دورههای آموزشی در مهدکودکها
دهه ۱۹۸۰ بسیار مهم بود؛ زیرا شاهد تغییر انجمن از دورههای آموزشی در مقیاس کوچک و مددکاری اجتماعی به یک سازمان بزرگ و مهم بود. در این دهه، اولین مهد کودک انجمن زنان جوان مسلمان سنگاپور راهاندازی شد تا بر اهمیت آموزش اولیه در جامعه مسلمانان تأکید کند.
در داخل مهدکودکها دورههایی مانند تربیت مؤثر و رشد شخصی برای والدین وجود داشت. چنین دورههایی با هدف ایجاد یک خانواده قوی انجام میشد که کودکانی را پرورش میداد تا به بزرگسالان مشتاق و باانگیزه برای فعالیت اجتماعی تبدیل شوند.
خدمات ارائهشده توسط این انجمن در دهه ۱۹۸۰ گسترش و تا دهه ۱۹۹۰ با مهدکودکها و مراکز مراقبت از کودکان بیشتر ادامه پیدا کرد. با این حال این انجمن بخش آموزش خود را متوقف و بیشتر بر کمک به خانوادههای تکوالد با درآمد بسیار کم تمرکز کرد. به مادران جوان آموزش داده شد که چگونه با بار مالی و استرس ناشی از تربیت فرزندان کنار بیایند.
علاوه بر این، افزایش بزهکاری جوانان مالایی و مادران جوان منجر به افتتاح یک سرویس مشاوره حرفهای توسط YWMA برای جوانان و خانوادههای آنان شد. مددکاران اجتماعی حرفهای به کار گرفته شده و اردوها و کارگاههای آموزشی دیگری برای پیونددادن جوانان و تقویت باورهای دینی و ایمان آنها برگزار شد که تا امروز هم ادامه دارد./ایکنا
