دوشنبه 14 تیر 1395 ساعت 18، خبری جنجالی روی خروجی خبرگزاریها قرار گرفت: «شورای پول و اعتبار سود بانکی را به 15 درصد کاهش داد.» هنوز یک ساعت از اعلام این خبر نگذشته بود که منتقدان بانک مرکزی شروع به انتقاد کردند؛ نه به کاهش نرخ بهره، به اینکه بانکها از این بخشنامه تبعیت نخواهند کرد. شهریور 1395 زمان اتمام قرارداد سپردههای یکساله مشخص شد، اما مصوبه شورای پول و اعتبار برای کاهش سود بانکی به 15 درصد نتیجه ندارد. حالا حدود چهار سال پسازآن مصوبه، این بار نه شورای پول و اعتبار، بلکه بانکها متحد شدهاند تا سود بالاتر از 15 درصد پرداخت نکنند؛ هرچند گزارشهای میدانی نشان میدهد بعضی از شعب همچنان سپردههای 19 درصدی افتتاح میکنند. شهریور 95 بانکها بهزور بانک مرکزی پرداخت سودهای بالاتر از 20 درصد را متوقف کردند، ولی بانکهای خصوصی یا نیمهخصوصی با روشهای مختلف به مشتریان 5 درصد بالاتر از نرخ مصرف شورای پول و اعتبار پرداخت میکردند. این رویه تا فروردین سال جاری ادامه داشت تا اینکه بار دیگر زمزمههای کاهش سود سپردهها در فضای مجازی منتشر شد. همتی، رئیسکل بانک مرکزی خیلی سریع به این صحبتها واکنش نشان داد و گفت برنامهای برای کاهش سود سپردهها ندارند، ولی بانکها بدون اینکه دستورالعمل جدیدی از شورای پول و اعتبار داشته باشند، تنها با یک توافق جمعی، خبر از کاهش سود سپرده بلندمدت به 15 درصد دادند؛ موضوعی که دستکم دو هفته پس از اعلام آن هنوز بهصورت کامل رعایت نمیشود.
سود بانکی 19 درصدی
مراجعه به شعب مختلف بانکهای دولتی و خصوصی نشان میدهد، بانکهای دولتی برای هیچسرمایهای سود بالاتر از 15 درصد ندارند. کارمند یکی از شعب بانک ملی در پاسخ به اصفهانزیبا گفت: «فرقی ندارد 100 هزار تومان بیاورید تا 10 میلیارد، 15 درصد سود دارد»، بانکهای خصوصی ولی با ادبیات دیگری با مشتریان صحبت میکنند. اول اینکه برای پولهای سنگین نرخ سود سپرده قابل چانهزنی است و در ادامه کارمندان این بانکها میگویند بخشنامهای برای کاهش سود به 15 درصد به آنها ابلاغ نشده است. کارمند یک شعبه از بانک خصوصی مستقر در میدانآزادی در اینبارهگفت: «به ما نگفتهاند 15 درصد، فقط از دو هفته پیش نامه دادند و گفتند سود سپرده یک ساله از 20 درصد به 19 درصد تغییر پیدا کرد.» نتیجه گزارشهای میدانی نشان میدهد تعداد زیادی از شعب بانکهای خصوصی در اصفهان همین ادعا را داشتند، آنها از بخشنامهای میگفتند که سود سپرده بلندمدت را از 20 درصد به 19 درصد رسانده است و هنوز خبری از سود 15 درصدی نیست. تاکنون خبر رسمی از کاهش سود بانکی به 19 درصد منتشرنشده است و آخرین خبر همان سود 15 درصدی بود. مدیر یکی از شعبههای بانک قوامین اصفهان دراینباره گفت: «ما هم سود 15 درصدی را در روزنامهها، خبرگزاریها و حتی تلویزیون شنیدهایم، ولی نمیتوانیم براساس صحبتهای مطبوعات کار کنیم.» در شعب این بانکها نیز بهراحتی امکان بازگشایی سپرده با سود 19 درصد وجود داشت، حتی مسئول باجه از سود تا 22 درصد برای سپردههای میلیاردی وعده میداد. سود سپردههای میلیاردی بسته به مبلغ، بانک و شعبه تعیین میشوند. بالاترین سود را بانکهای خصوصی تعیین میکنند و در میان آنها نیز پنج بانکی که قرار است با بانک سپه ادغام شوند بهترین پیشنهادها را به مشتری ارائه میدهند. مبالغ یک یا دو میلیارد معمولاً سودی بالاتر از 19 درصد ندارد، ولی شعب مختلف حاضرند برای پنج میلیارد تومان تا 21 درصد سود بپردازند. قرار بود با کاهش سود سپردههای بانکی نرخ تسهیلات نیز به 18 درصد برسد، البته بانکها پیشازاین نیز مدعی بودند بالاتر از سود 18 درصدی وام نمیدهند. بانکهای خصوصی تا 23 درصد سود میدادند و سپس برای وام با نرخ سود 18 درصد تبلیغ میکردند ولی در واقعیت به گونه دیگری عمل میشد. اول اینکه 1 تا 3 درصد سود به 18 درصد با عناوینی مانند عوارض یا کارمزد سود اضافه میشد و در ادامه بین 5 تا 10 درصد مبلغ وام تا پایان اقساط نزد بانک میماند. برای مثال بانکی 70 میلیون تومان با سود 18 درصد تسهیلات میداد، ولی هفت میلیون تومان از پول تا پایان اقساط در بانک بلوکه میشد. بانکها توافق کردند تا سود سپردهها را به 15 درصد و نرخ تسهیلات را به 18 درصد برسانند. هرچند مشاهدهها نشان میدهد سود سپردهها 15 درصد نشد، ولی نرخ تسهیلات همان 18 درصد ماند، اما بانکها به همان روشهای قبلی عمل میکنند. بخشی از پول مشتری در حساب تا پایان اقساط بلوکه شده و به سود وام، مبلغ دیگری با عناوین مختلف اضافه میشود. کارمندان بانک در پاسخ به پرسشهایی در این زمینه میگویند هنوز بخشنامه جدیدی برای وام به آنها ابلاغ نشده است.
