رشد بازار سرمایه

شاخص کل بورس تهران از ابتدای فروردین 99 تا پایان روز 27 اردیبهشت 99 در حدود 473،000 واحد رشد کرد و از محدوده 508 هزار واحدی به مرز یک‌میلیون واحد رسید تا شاهد بازده 93 درصدی این نماگر اقتصادی در فاصله کمتر از دو ماه باشیم. شاخص هم‌وزن نیز در حدود 73 درصد رشد کرد و از محدوده 178 هزار واحد به 309 هزار واحد رسید. بر این اساس، یکی از بی‌سابقه‌ترین دوران طلایی بورس طی دهه‌های گذشته را تجربه کردیم، طوری که این عملکرد باعث واکنش بسیاری از تحلیلگران و سیاستمداران داخلی و خارجی شد و بورس ایران در رأس اخبار داخلی و خارجی قرار گرفت. از مهم‌ترین دلایل این رشد می‌توان به افزایش نرخ ارز و شرایط تورمی ‌اقتصاد ایران اشاره کرد. در نمودار زیر می‌توانید تغییرات روند شاخص کل بورس را مشاهده کنید.

تغییرات ارزش معاملات

از نکات مهمی ‌که باید روزانه مورد ارزیابی قرار بگیرد تغییرات ارزش معاملات است. ارزش معاملات روزانه طی 2 ماه اخیر از رقم 27،831 میلیارد ریال به رقم 177،532 میلیارد ریال تا پایان معاملات هفته گذشته افزایش‌یافته است و شاهد رشد 537 درصدی ارزش معاملات بودیم. افزایش ارزش معاملات بورس می‌تواند یکی از مهم‌ترین دلایل رشد بازار سرمایه باشد. درواقع تا زمانی که روند ورود نقدینگی به بازار مثبت باشد می‌توان به روند صعودی بازار امیدوار بود. این افزایش ارزش معاملات در حالی رخ داد که در نخستین روز کاری هفته جاری همراه با اصلاح شاخص کل، ارزش روزانه معاملات در بورس با افت 64 درصدی نسبت به‌روز قبلش همراه شد و به رقم 63،932 میلیارد ریال رسید. در نمودار زیر می‌توانید روند تغییرات ارزش معاملات را از ابتدای سال تا 27 اردیبهشت 99 مشاهده کنید.

دورنمایی از بازار

همان‌طور که بیان شد بازار سرمایه از ابتدای سال 99 شاهد بی‌سابقه‌ترین رشد طی دهه‌های گذشته بوده است و بیشترین بازدهی را نسبت به سایر بازارها از آن خودکرده است. این مهم باعث شده است تا موافقان و مخالفان زیادی در این مورد اظهارنظر کنند. یکی از دلایل تحلیلگران مخالف رشد بازار سرمایه این است که دیدگاهی سودمحور به شرکت‌های بورسی دارند. به اعتقاد این گروه از افراد، با توجه به سود محقق‌شده سالانه و تقسیمی، بسیاری از شرکت‌های بورسی پتانسیل رشد ندارند و همچنین اعتقاددارند با توجه به وضعیت بیمار اقتصاد ایران چه ازلحاظ تولید و چه ازلحاظ اشتغال با توجه به تحریم‌های اقتصادی، بازار سرمایه که نمونه کوچکی از اقتصاد کشور است آمار واقعی اقتصاد را بیان نمی‌کند. همچنین با مقایسه ارزش کل بازار بورس که رقم 36،870 هزار میلیارد ریال است با رقم نقدینگی و تولید ناخالص داخلی، بازار سرمایه را حبابی ارزیابی می‌کنند و همچنین در مورد ضریب نفوذ بازار سرمایه در اقتصاد، یعنی نسبت ارزش بازار به جی‌دی‌پی که در حدود 150 درصد قرارگرفته است هشدار می‌دهند؛ اما در مقابل، نظر موافقان رشد بازار سرمایه در ایران نیز قابل‌توجه است. این گروه نگاهی دارایی محور به شرکت‌های تولیدی و فعال اقتصادی کشور دارند و این‌گونه عنوان می‌کنند که با توجه به رشد قیمت املاک و مستغلات و دلار، بسیاری از شرکت‌ها که دارایی‌های پیشرفته وارداتی دارند بیش ازآنچه در تابلوی بورس دیده می‌شود ارزش ذاتی دارند. برای مثال بیان می‌کنند که برای شرکتی همچون فولاد مبارکه باارزش بازار در حدود 2،300 هزار میلیارد ریال و با پیش‌بینی سودسازی در حدود 200 هزار میلیارد ریال و باقیمت دلار 170،000 ریال قیمت این سهم به‌هیچ‌عنوان حباب ندارد. همچنین در صورت مقایسه باقیمت مسکن که «پی ‌بر ‌ای» در حدود 50 مرتبه دارد، شرکت بزرگی مثل فولاد مبارکه در حال حاضر پی بر ای در حدود 10 مرتبه دارد ازنظر ارزندگی و ارزش‌افزوده قطعاً از بسیاری از املاک ارزنده‌تر است. در مقایسه با بازار خودرو، دلار و طلا بازار سرمایه را هنوز در ابتدای راه می‌دانند و اظهار می‌کنند که بازارهای مالی در ایران هنوز به جایگاه اصلی خود دست نیافته‌اند. همچنین بیان می‌کنند که شرکت‌های موجود در بازار سرمایه جزو صنایع مادر و پیشروی اقتصاد ایران هستند و تحریم‌های اقتصادی هرچند اثرات سویی بر اقتصاد ایران گذاشته است ولی برای مثال درروند بسیاری از شرکت‌های بورسی تأثیر خاصی نگذاشته است، برای مثال آمار تولید فولاد مبارکه در سال 98 نسبت به سال 97 در حدود 13.5 درصد افزایش‌یافته است یا آمار تولید گل‌گهر و فولاد کاوه کیش که عمده محصول خود را صادر می‌کنند در حدود 4 درصد رشد داشته‌اند. این در حالی است که بسیاری از شرکت‌های مشابه نیز روند رو به رشد در تولید را در کارنامه خود ثبت کرده‌اند و تحریم‌های اقتصادی تأثیرات خاصی درروند تولیدات این شرکت‌ها نداشته است.

 پیش‌بینی بازار

بازار سرمایه طی 3 سال اخیر یعنی از ابتدای سال 97 با افزایش قیمت دلار و تورم رشد قابل توجه‌ای داشته است. حال پیش‌بینی می‌شود بازار کمی ‌شرایط متعادل‌تر به خود بگیرد ولی روند روبه رشد بازار در بلندمدت دور از ذهن نیست. کاهش نرخ سود بین‌بانکی، کاهش نرخ بهره و درنتیجه افزایش پی ‌بر ‌ای بازار، توجه ویژه نظام و دولت به بازار سرمایه در سال رونق تولید، دعوت از مردم برای ورود به بازار سرمایه از طریق عرضه صندوق‌های واسطه‌گری مالی با 20 درصد تخفیف، آزادسازی سهام عدالت، تأمین سرمایه از بازار سرمایه جهت رونق تولید و افزایش اشتغال، عرضه شرکت‌های بزرگ دولتی در بورس و توسعه این بازار، افزایش سرمایه شرکت‌ها و… به‌طور کامل نشانه‌های رشد و توجه ویژه به این بازار نوپا را نشان می‌دهد و آنچه بیش‌ازپیش باید موردتوجه قرار بگیرد پرهیز از هرگونه رفتار هیجانی است تا این بازار را همچنان جزء پربازده‌ترین بازار در بین بازارهای موازی قرار دهد.