معادن سنگ بلای جان کرکس‌کوه

وجود رشته‌کوه کرکس در شهرستان نطنز موجب شده است تا این منطقه از آب‌وهوای مطبوع و تنوع گیاهی و جانوری مطلوبی برخوردار باشد. اما در دهه‌های گذشته با شروع فعالیت‌های معادن سنگ، حیات در این منطقه به مخاطره افتاده است. فعالیت‌های معدن‌کاوی و بهره‌برداری معادن، موجب تخریب طبیعت، در اطراف شهرهای نطنز و طرق‌رود و در نزدیکی حریم باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی در روستاها شده است. اوج فعالیت معادن سنگ در منطقه طرق رود، روستاهای کمجان و اوره است که صحنه‌ای بسیار زننده از تخریب کوه‌ها بر جای گذاشته است. از سال‌های گذشته تا به امروز گروه‌های مردمی اعتراضات خود را به‌صورت قانونی در خصوص آسیب‌های فعالیت معادن به طرق مختلف اعلام کرده‌اند و حتی تجمعاتی داشته‌اند.

تاریخ انتشار: 09:26 - پنجشنبه 1399/07/10
مدت زمان مطالعه: 3 دقیقه

در مسئله بهره‌برداری سنگ از معادن که بخشی از آن‌ها حتی در «منطقه حفاظت‌شده» کرکس قرار دارند، بعضا حریم باغ‌ها رعایت نشده و مردم معتقدند معدن کاوان به بعضی قنوات نیز خسارت وارد  کرده‌اند. در برخی از مناطق شهرستان به حدی تعدد معادن وجود دارد که به اذعان کارشناسان، دیگر جایی برای صدور مجوز بهره‌برداری معادن وجود ندارد. دوستداران محیط‌زیست معتقدند گردوغبار حاصله از معادن اغلب حاوی سیلیس است که ضمن آلودگی منابع آب‌وخاک، با ورود به ریه می‌تواند سلامت شهروندان را به خطر بیندازد و با تداوم رویه موجود بهره‌برداری روزبه‌روز تخریب کوهستان در منطقه حفاظت‌شده کرکس و حریم شهرها و روستاها افزایش خواهد داشت.

برگرداندن رأی شورای عالی معادن

در سال‌های گذشته شورای عالی معادن دو رأی برای تحدید و ضابطه‌مند کردن بهره‌برداری از معادن شهرستان با ملاحظات زیست‌محیطی صادر کرده است که متأسفانه در اوایل سال جاری، درخواست‌هایی برای تجدیدنظر در این آرا و نیز تمدید برخی معادن صورت گرفته است. فرزاد علیزاده از کنشگران محیط‌زیست کشور در بازدید از منطقه‌های معدنی در نطنز می‌گوید: معادن تا نزدیکی قلعه تاریخی وشاق پیشروی کرده‌اند و در حریم این بنای تاریخی و همچنین نزدیکی گنبدباز مشغول برداشت سنگ هستند. او با اشاره به انسداد آبراهه‌ها گفت: معادن با احداث استخرهای عظیم ذخیره آب مدعی‌اند که روان آب‌های سطح کوهستان را جمع‌آوری و مجددا بازیافت می‌شوند. این در حالی است که این رواناب‌های جاری به‌عنوان منابع تأمین‌کننده آب قنوات زیردست است. در برخی نقاط نیز با رهاکردن باطله سنگ‌ها در دره‌ها موجب سد شدن راه رواناب‌ها شده است.این فعال محیط‌زیست می‌گوید: طبق ضوابط موجود معدن‌داران باید باطله‌های معدنی را در نقطه‌ای محصور جمع‌آوری کنند، اما در حال حاضر اکثر آن‌ها، باطله‌ها را به سمت دره‌ها و حتی گاهی اوقات در حریم باغ‌ها سرازیر کرده و رها می‌کنند. انباشت باطله‌های معدنی در شیب کوه‌ها و دره‌ها موجب از‌بین‌رفتن گونه‌های گیاهی و به خصوص گیاهان دارویی منطقه کرکس می‌شود. علیزاده گفت: در جاده منتهی به معادن منطقه کمجان، به دلایل فنی جاده را بالا آورده‌اند و اراضی کشاورزی که قبلا هم‌سطح جاده بوده است، پایین‌تر از سطح جاده قرار گرفته‌ و در صورت جاری شدن سیلاب، این باغ‌ها در معرض خطر نابودی هستند.

هم با تخریب مخالفیم هم تعطیلی

عبدالعظیم شکاری، مسئول انجمن حافظان محیط‌زیست بادرود می‌گوید: هم با تخریب محیط‌زیست توسط معادن شدیدا مخالف هستم و هم با تعطیلی آن‌ها؛ زیرا این معادن تحت مجوزهایی از دولت مشغول بهره‌برداری هستند و به نوعی نیاز جامعه را تأمین می‌کنند. اما ما باید دو کار را انجام دهیم؛ اول اینکه به دنبال به حداقل رساندن آسیب‌ها باشیم و دوم اجازه ندهیم با دادن مجوزهای بهره‌برداری جدید، تخریب بیشتری داشته باشیم. شکاری می‌گوید:  مسئله این است که باید روی معادنی که در حال حاضر مشغول فعالیت هستند کنترل و نظارت وجود داشته باشد. در اعطای مجوز به یک معدن ارگان‌های مختلفی دخیل هستند. انتقاد من به معترضان معادن این است که منشأ تخلف را رها کرده‌اند. کسی نمی‌پرسد که وزارت صمت، با چه پشتوانه و تأییدیه‌ای از ادارات منابع طبیعی و حفاظت محیط‌زیست شهرستان و استان مجوز بهره‌برداری یک معدن را تمدید کرده است؟ او می‌گوید: در جلسه‌ای که چند ماه پیش با مدیرکل منابع طبیعی استان اصفهان داشتیم، ایشان اعلام کردند که در طول چند دهه گذشته، برای اعطای مجوز مقدار معینی برای بهره‌برداری سنگ هماهنگی و اراضی واگذار شده است اما در حال حاضر شاهد این هستیم که چندین برابر مجوز، برداشت‌ها صورت گرفته است.او می‌گوید: وقتی سنگ در معادن برداشت می‌شود، محیط‌زیست تحت تأثیر قرار می‌گیرد، حیات‌وحش تخریب شده و گونه‌های گیاهی در معرض آسیب قرار می‌گیرند. متأسفانه در حال حاضر وزارت صمت بدون اینکه از ارگان‌های ذی‌ربط استعلام بگیرد برای برخی معادن مجوز صادر کرده است و مدیرکل منابع طبیعی استان اصفهان هم اعلام کرد که هیچ تخلفی از جانب ما صورت نگرفته است،  بلکه سایر دستگاه‌ها بدون اینکه از ما استعلامی بگیرند مجوز افزایش سطح بهره‌برداری معادن را صادر کرده‌اند. شکاری با اشاره به نقش مؤثر سازمان‌های مردم‌نهاد در حفاظت از محیط‌زیست و برخورد با معادن متخلف گفت: سمن‌ها می‌توانند به‌عنوان یک نیرو و بازوی کمکی برای حل مشکلات زیست‌محیطی شهر باشند از ابتدای سال جاری موج جدیدی از اعتراضات مردمی در تداوم اعتراضات سال‌های اخیر ایجاد شده است، شورای اسلامی شهر نطنز مخالفت و اعتراض خود را با فعالیت معدنی در حاشیه باغشهر نطنز اعلام کرده و در این راستا نمایندگان معترضین با برخی مسئولان در تهران از جمله فراکسیون محیط‌زیست مجلس شورای اسلامی جلسات متعددی را داشته و یک طومار دو هزار نفری از امضای شهروندان را جمع‌آوری کرده‌اند. در هفته گذشته نیز یک گروه مردمی تحت عنوان «ستاد مردمی احیای کرکس کوه» موسوم به سماک توسط فعالان محیط‌زیست تشکیل شده است.