علیرضا آجودانی دانشآموخته دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در رشته پزشکی است. هفتسال در رشته مدیریت تا مقاطع عالی تحصیل کرده و بعد از آن مسئولیتهای مختلفی همچون مدیریت واحد طب کار و پیشگیری از عوارض زیستمحیطی در یکی از کارخانههای معروف کشور، مدیرعاملی یکی از بیمارستانهای شهر اصفهان و شرکتی که در مقوله بهداشتی فعالیت دارد و تدریس در دروس مرتبط با رشته بهداشت در دانشگاه را برعهده داشته است. او یک دوره به عنوان پزشک برگزیده کشور از سوی انجمنی در خارج از کشور در مقوله بیماریهای متابولیسمی انتخاب شده و در حال حاضر نیز به جز اینکه مسئولیت مشاور توسعه و سلامت شهرداری اصفهان را بر عهده دارد، به عنوان یک پزشک نیز در مطبش مشغول به خدمترسانی است.
خدمات بهداشتی و درمانی، زیر چتر شهرداریها
بهترین میزان و نحوه ورود شهرداریها به حوزه بهداشت و درمان، نخستین سوالی است که از علیرضا آجودانی میپرسم و او در پاسخ میگوید: «در کشورهای پیشرفته یا صنعتیتر تمامی بخشهای شهر مانند پلیس، بهداشت، درمان و حتی مدیریت بیمارستانها زیر چتر شهرداری فعالیت دارند. در واقع شهردار و اعضای شورای شهر به عنوان افرادی که از بدنه شهر آمدهاند، در کنار نقش کنترل و توجه به مسائل زیستمحیطی در حوزه بهداشت و حتی درمان نیز وارد میشوند و تصمیمات این حوزهها را نه بر اساس مبانی کلی کشور بلکه بر اساس شرایط منطقه و شهر خودشان میگیرند. در حقیقت تصمیمات کلی و کلان بر عهده وزارت بهداشت است و تصمیمات جزئیتر برعهده شهرداریها.» او ادامه میدهد: «اما متأسفانه در ایران وزارت بهداشت دو حوزه آموزش پزشکی و درمان را توأمان برعهده دارد که البته در گذشته این دو از هم جدا بودند و بعد یکی شدند. هرچند در حال حاضر دوباره به این نتیجه رسیدهاند که این دو را از هم جدا کنند. به نظر میرسد تجارب کشورهای دیگر در این زمینه موفقتر بوده است. نه فقط در کشورهای اروپایی بلکه در کشورهایی مانند سنگاپور هم چنین است و شهرداریها در مقولات زیستمحیطی و آلودگیها تحقیق و سرمایهگذاری میکنند و برای شهر خودشان امکاناتی را در نظر میگیرند.»
استفاده از ظرفیت شهرداریها در حوزه درمانی
اینکه در کشورهای دیگر و در ایران بودجه اختصاصدادهشده به حوزه بهداشت و درمان به کدام نهاد تعلق میگیرد، سؤال دیگری است که مشاور توسعه و سلامت شهرداری اصفهان در پاسخ به آن توضیح میدهد: «بخشی از درآمدهای شهرداریها به رعایت اصول بهداشتی تعلق میگیرد و در شهرداری اصفهان هم این بخش وجود دارد. چنانکه بخشی از درآمد شهرداری به فعالیتهای مراکز درمانی، کمک به مراکز خیریه و حتی تأمین هزینههای یکی از بیمارستانهای شهر در قالب سهامدار اصلی اختصاص دارد. علیرغم اینکه این مسئله سوددهی چندانی هم برای شهرداری ندارد، ولی شهرداری از آن حمایت میکند.» او با بیان اینکه تأمین نظافت شهر و رسیدگی به مسائل زیستمحیطی از وظایف شهرداریها در کشور به شمار میرود، میافزاید: «شهرداریها در ایران به مقوله درمان ورود نمیکنند. این هم یک استراتژی است که میتواند درست باشد. اما به نظرم باید خصوصا در شرایط فعلی که با بیماری کرونا روبهرو هستیم، از بازوی شهرداریها و توان اعضای شورای شهر در این زمینه بیشتر استفاده شود.»
اصفهان شایسته بهترینها
مشاور توسعه و سلامت شهرداری اصفهان با بیان اینکه نقش مشاور در ارائه خدمات مشاورهای تعریف میشود و نه اقدامات اجرایی، درباره حیطه وظایف خود میگوید: «به عنوان مشاور سلامت در شهرداری وظایفی دارم که شامل فعالیتهای گروهی مردمی، برگزاری برنامههایی در زمینه آموزش و سلامت، ارائه توصیههای بهداشتی و خدماتی برای پرسنل شهرداری ومدیریت نحوه برخورد با اصول بهداشتی برای مقابله با کروناست. مثلا در زمان شیوع کرونا درخصوص مراقبتهای بهداشتی، تصمیماتی برای عدم تردد مترو و… با نظر و دستور شهردار محترم اصفهان و اعضای شورای شهر اقداماتی اتخاذ شد. بسیاری از گارگاه های زیرمجموعه شهرداری با هدف حفظ جان پرسنل به تعطیلی کشیده شد و اثرات شیوع این بیماری در همه بخشهای شهرداری مشاهده میشود.» او اضافه میکند: «هرچند اصفهان همیشه شهرداران موفقی داشته و به عنوان یک شهر زیبا و پاکیزه معروف بوده است. تکنیک حمل و دفن زباله در اصفهان در کل ایران و حتی در خاورمیانه زبانزد است که اینها ریشه در گذشته دارد و هر شهردار در هر دوره چیزی بر آن اضافه کرده است. ولی در شرایط فعلی اوضاع بحرانیتر شده و اهمیت حوزه سلامت و بهداشت بیش از گذشته مشخص شده است.» آجودانی با تأکید بر اینکه اصفهان به دلیل ویژگیهای خاصی که دارد شایسته تلاشی بیش از اینهاست و باید برای ارتقای کیفی سطح زندگی در آن تلاش و هزینه دو چندانی در نظر گرفته شود، میگوید: «اعتقاد من بر این است که دنبال بودجههای ملی نباشیم و به جای آن بستری را برای شکلگیری یک شهر خلاق مهیا کنیم. هرچند در حال حاضر بیماری کرونا همه زیرساختهای لازم در کشور و حتی جهان را تحت تأثیر قرار داده و همه برنامهها و ایدهها در هر زمینهای به سمت تهیه و اجرای برنامههایی در جهت حفظ جان مردم حرکت کرده است. من نیز به عنوان کسی که در این شهر رشد و نمو کرده در این جایگاه همه تلاشم را کردهام تا آنچه در اختیار دارم را با راهنمایی اساتید و مدرسان خودم در خدمت آبادانی و پیشرفت اصفهان قرار بدهم.»
استراتژیهای درمانی نیازمند تحول هستند
در پایان از علیرضا آجودانی میپرسم کدام ایدهها و برنامهها بوده که اجرای آنها را در سر داشته و هنوز موفق به انجام آنها نشده است. او در پاسخ میگوید: «هر شخصی به عنوان یک مشاور وقتی وارد حوزه کاری میشود ایدئالهایی برای خودش دارد و مجموعه تحت مدیریتش را با مجموعههای موفق مقایسه میکند؛ چراکه برندسازی نیز گاهی از این طریق میسر است که شما خودتان را با نمونههای موفق مقایسه کرده و راهکار رشد خودتان را پیدا کنید. اما به نظر میرسد در این مقوله ساختار مجموعه ما در حوزه درمان و بهداشت بیشتر از این توانمندی ندارد و باید ساختار تصمیمسازی برای مسائل بهداشتی تغییراتی بکند. شاید باید بودجههایی که شهرداری برای مراکز درمانی نیاز دارد در اختیار آن قرار بگیرد تا بتواند در این حوزه نیز وارد شده و به خوبی عمل کند. چنانکه الان وزارت بهداشت تمام تلاش خود را برای مقابله با کرونا به کار گرفته ولی نمیتواند به تنهایی از پس این کار بربیاید.» او ادامه میدهد: «این وضعیت الان در همه دنیا و بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز وجود دارد. در انگلیس کیفیت خدمات درمانی خوب نیست و در کشورهای همسایه ما که حتی وضعیت مالی خوبی هم دارند وضعیت خدمات درمانی مطلوب نیست. اما بحث این است که به نظرم ساختار استراتژیک در برخورد با مسائل بهداشتی و درمانی باید ارتقا پیدا کند. امروز کرونا به ما آموخته که ارزش آدمها بیش از چیزی است که همین دو سال قبل درباره آن فکر میکردیم. امروز میدانیم که یک پزشک، مهندس، پرستار، معلم و… چقدر برای ما ارزش دارد و جای خالی آنها بر ما نمود کرده است. حالا که خداوند به این طریق این واقعیت را به ما نشان داده بهتر است به برنامههایی دقیقتر و هدفمندتر روی بیاوریم. پس باید در زمینه استراتژی و برنامهریزی دقیقتر عمل کنیم.» به گفته او، در هیچ زمانی مقوله بهداشت و درمان اینقدر برجسته نبوده است. چنانکه درمان مدام در حال بهروزرسانی و تغییر و تحول است و امروز با ایستادن در یک نقطه کلیدی تاریخی باید نوع نگاهمان به مقوله بهداشت و درمان را در شهرداریها تغییر بدهیم. او خاطرنشان میکند: «این الگو میتواند بر اساس شرایط شهر و امکانات موجود باشد. چراکه در آینده هم مطمئنا مراکز بهداشتی و درمانی با ارتقای کیفیت روبهرو خواهند شد و دیگر نمیتوانند بدون داشتن کیفیت لازم به هدفشان برسند.»
پرهیز از موازیکاری در حوزه سلامت و درمان
مشاور توسعه و سلامت شهرداری اصفهان در ادامه تأکید میکند: «در این مدت از سر وظیفه و بر اساس سالها تجربه و استفاده از همفکری متخصصان، اشکالاتی را که در جایگاه مشاور به نظرم میآمد مطرح کردم. برای مثال یکی از اشکالات مهم و قدیمی که همچنان پابرجاست، وجود ساختارهای موازی با اهداف موازی در شهرداریهاست که هم منجر به چندپاره شدن برنامهریزیها شده و هم باعث میشوند منابع تحلیل رفته و از آنها کاسته شود. مشکل ساختار بهداشت، آموزش و حتی درمان در شهرداری به همراه مقوله خطیر اچ اس ای همچنان پا برجاست. وجود تشکیلات موازی مثل صندوق بیمه تکمیلی و اداره بهداشت و درمان و خانههای فرهنگ شهروندی که در حوزه آموزش سلامت شهروندان و درمان پرسنل، بیمهگری و… فعالیت دارند، از این دست موارد هستند که با صرف بودجه مستقل و پرسنل جدا از هم در حال فعالیت هستند.»
او میافزاید: «البته قبلا پیشنهاداتی برای رفع این معضل بدون اینکه نیازی به اضافهکردن پرسنل جدید و صرف هزینه باشد، تقدیم تصمیمسازان شده است؛ چراکه این ایرادات ساختاری در حوزه سلامت و ضعف رعایت بودجهبندی در شرایط خطیر فعلی که سلامت شهروندان و پرسنل شهرداری مورد تهدید بیماری کروناست، از اهمیت دوچندان برخوردار شده است.» آجودانی از ضرورت مدیریت هرچه بهتر مقابله با بیماری کرونا سخن میگوید و تأکید میکند: «میتوان با ایجاد شورای بهداشت و سلامت شهرداری و بهرهگیری از توان تمام نخبگان تأثیرگذار و افراد مؤثر شهر به ویژه علمای عظام و حضور فعال شهردار محترم و اعضای شورای شهر و مدیران ارشد در مسیر حفاظت، امنیت، سلامت شهروندان و کارکنان اقدامی فراتر و دقیقتر از برنامههای موجود داشته باشیم.»
