با روی کارآمدن بایدن و خوشبینی به لغو تحریمها و بازگشت آمریکا به برجام، مردم عادی نیز در گفتوگوهای روزمره خود انتظار کاهش نرخ ارز طی ماههای آینده را دارند.
البته این جملات را در گفتوگوهای مردم زیاد میشنویم که فعلا برای خرید کالا باید دست نگه داشت تا با تعیینتکلیف تحریم و تأثیراتی که به دنبال آن ایجاد میشود، اقدام به خرید در بازارهای مختلف کنند.
یکی از پرسشهایی که در شرایط فعلی دغدغه خیلیهاست، این است که آیا با لغو تحریمها و بازگشت بایدن به برجام، احتمال کاهش نرخ دلار تا 10 هزار تومان وجود دارد؟
درواقع سیگنالهایی که لغو تحریم برای نرخ ارز دارد تا چه حد است و آیا به دنبال آن قیمت کالاها و اجناس ارزانتر خواهد شد؟
دراین خصوص با سه تن از کارشناسان ارزی گفتوگو داشتهایم تا از پیشبینیهایشان و مؤلفههای تأثیرگذار در نرخ ارز درصورت لغو تحریمها برایمان بگویند.
تمایل مردم به نگهداری ریال
در این زمینه کامران ندری، کارشناس ارزی به اصـفـهــانزیـبــا مـیگـویـد:
در شرایط فعلی، تمایل مردم به نگهداری ریال کمتر است، به خاطر اینکه تصورشان این است که در آینده قیمت کالاها و خدمات افزایش مییابد و هر فردی ریال نگهداری کند متضرر میشود؛
اما با لغوتحریمها، انتظارات تورمی کاهش پیدا کرده و تمایل مردم به نگهداری ریال افزایش یافته و تقاضای سفتهبازانه ارز نیز به احتمال زیاد کاهش پیدا میکند.
همین مؤلفه روی قیمت دلار تأثیرگذار است و منجر به ریزش نرخ دلار میشود. ندری میافزاید:
اگر تحریمها برداشته شود و بتوان نفت فروخت، درآمد ارزی قابلملاحظهای وارد اقتصاد میشود که این درآمد ارزی بیشتر از نیازهای ارزی ما برای واردات است
و این امر میتواند اثر کاهشی روی نرخ ارز داشته باشد.
قیمت ها کاهشی نخواهد بود
این کارشناس ارزی بیان میکند: قیمت مواداولیه و کالاهای اساسی و مادر در اقتصاد مانند آهنآلات، خوراک دام یا موادغذایی و حتی نرخ دستمزد افزایش زیادی داشتهاند
و نمیتوان انتظار داشت که در آینده کاهش پیدا کنند؛
بنابراین باتوجه به اینکه قیمتهای داخلی بالا رفته است و به سمت پایین حرکت نمیکند بعید میدانم کاهش نرخ ارز به گونهای باشد که نرخ ارز نصف شود.
ندری ادامه میدهد: با لغوتحریمها احتمال اینکه 5 تا 6 هزارتومان نرخ ارز تعدیل شود و به 20 هزارتومان برسد وجود دارد؛
البته ممکن است به دلایلی وقتی درآمدهای ارزی دولت افزایش پیداکند این ارز را وارد بازار کند و موقتا نرخ ارز راهم از این میزان بیشتر کاهش دهد؛
ولی این پایدار نخواهدبود و نرخ ارز درمحدوده 20 هزار تومان میماند.
او میافزاید: باتوجه به افزایش قیمت کالاها که داشتیم، اگر نرخ ارز به میزان زیاد کاهش یابد و قیمتهای داخلی کالاها همچنان بالا باشد، صادرات غیرنفتی متوقف میشود و به صرفه است که واردات انجام شود؛
بنابراین بعید می دانم در داخل قیمتهای پایه و دستمزد کاهش پیدا کند. ندری تصریح میکند:
با لغو تحریمها باکاهش نرخ ارز مواجه میشویم؛ ولی احتمال نصفشدن نرخ ارز و رسیدن آن به 10 هزار تومان ضعیف است؛ البته که غیرممکن نیست؛ اما احتمالش ضعیف است.
لغو تحریمها مهمترین عامل تأثیرگذار بر قیمت ارز
از سوی دیـگـر بـهـزاد خـســروی، کارشناس ارزی به اصفهانزیبا، میگوید: اگر تحریمها لغو شود و به دوره برجام بازگردیم،
تحریم سوئیفت، تحریم بانک مـرکـزی، تـحـریــم صــنـایــع خـــودروســازی، پتروشیمی و فولاد و در مجموع کل تحریمهای اقتصادی رفع میشود.
ایران دهها میلیارد دلار طلب دلاری از کشورهای کره، هند، چین و اتحادیه اروپا دارد که قادر به استفاده از این منابع مالی در دوره تحریمها نیست؛
بنابراین بهطور قطع اگر تحریمها لغو و گردش مالی با سایر کشورها برقرار شود، نرخ ارز کاهش پیدا میکند. خسروی بیان میکند:
هیچ کشوری دردنیا تحتفشار حداکثری تحریمها به اندازه ایران نیست؛ اگر کشور دیگری به اندازه ایران با این فشار حداکثر تحریمی مواجه بود، به طور قطع از هم پاشیده میشد؛
ولی ایران ازمنابع متعددی برخوردار است و شرایط مطلوبتری نسبت به سایر کشورها دارد که توانسته با وجود این شرایط تحریمی دوام بیاورد.
تأثیر رشد جریان اقتصادی بر قیمت دلار
او عنوان میکند: همزمان با لغو تمام تحریمها، جریان اقتصادی به سمت رشد حرکت میکند که این امر روی قیمت دلار تأثیرگذار است.
همزمان با لغو تحریمها ودریافت دهها میلیارد دلار طلب ارزی و افزایش ذخایر ارزی کشور، عرضه دلار از تقاضا پیشی گرفته و این امر نیز روی قیمت دلار تأثیرگذار خواهد بود؛
چون هراندازه عرضه یک کالا بیشتر باشد و تقاضا کمتر، قیمت نیز کاهشی میشود؛ بنابراین با ریزش چشمگیر قیمت دلار مواجه خواهیم شد.
خسروی ادامه میدهد: در حال حاضر حدود 40 یا 50 میلیون دلار واردات داریم که اگر این تحریمها لغو شود میزان صادرات نفتی و غیرنفتی کشور به صد میلیارد دلار هم میرسد.
مسلم است زمانی که صد میلیارد دلار صادرات داشته باشیم و 60 میلیارد دلار واردات انجام شود، عرضه دلاری بیشتر از تقاضا برای دلار است و این امر منجر به کاهش قیمت دلار میشود.
او تأکید میکند: بخش عمدهای از افزایش قیمت دلار ناشی از کمبود عرضه آن به نسبت تقاضایی است که برای دلار وجود دارد.
با لغو تحریمها عرضه بهطور قطع بیشتر از تقاضا برای دلارخواهد بود و این امر باعث افت قیمت دلار میشود.
به عبارتی، اگر براساس سه فرمول جهانی تعیین نرخ ارز بخواهیم قیمت دلار را تخمین بزنیم، قیمت دلار حدود 18 هزار تومان است
و اختلاف قیمتی بین 18هزار تومان تا 25 هزارتومان ناشی از نبود تعادل بین عرضه و تقاضاست که بالغو تحریم این قضیه مرتفع میشود.
سوءمدیریتها نباید غافل شویم
او تصریح میکند: اثر تحریم بر تورم در کشور ما بیش از 10درصد نبوده است؛ از سوءمدیریتها نیز نباید غافل شویم؛
چون همین ارز 4200 تومانی قرار بود باعث افزایش سطح عمومی قیمتها نشود؛
ولی به دلیل نبود زیرساختهای واردات و توزیع کالا عملا چیزی که به دست مصرفکننده میرسد با نرخ 4200 تومانی نبود و این باعث افزایش پایه پولی در کشور شد؛
شرایطی که منجر به استقراض دولت از بانک مرکزی شده و این امر بر تورم تأثیرگذار بوده است.
این کارشناس ارزی میگوید: دلار، کالایی است که نقش مؤثری بر اقتصاد جهان دارد و بیش از 80درصد تبادلات جهانی با دلار انجام میشود.
قاعده براین نیست که دلار بهعنوان یک کالا نقش تعیینکنندهای در اقتصاد ایران داشته باشد؛ چون دلار کالایی است برای مبادله؛
ولی باتوجه به شرایط تحریم، دلار از نقش یک کالا فراتر رفته و نقش مؤثر و تعیینکنندهای در وضعیت اقتصادی کشور هم در حوزه تورم و هم در حوزه سایر ارزها ایجاد کرده است.
پیشبینی میشود قیمت دلار به زیر 20 هزار تومان برسد
خسروی عنوان میکند: زمانی که بایدن پیروز شد، قیمت دلار حدود 20 تا 25 درصد ریزش پیدا کرد؛
رفع تحریم و احتمال بازگشت بایدن به برجام در ریزش نرخ ارز تأثیرگذارند و همزمان با بازگشت آمریکا به برجام پیشبینی میشود قیمت دلار به زیر 20 هزار تومان برسد.
البته حدسوگمانهایی که درخصوص ریزش نرخ ارز تا 10 هزار تومان هم وجود دارد نادرست نیست؛
چون نرخ ارز از 10 هزار تومان گامبهگام افزایش پیدا کرده است و به قیمت فعلی رسیده که اگر تحریمها برداشته شود احتمال افت قیمت دلار بهصورت تدریجی نیز وجود دارد.
او میافزاید: قیمت دلار در حال حاضر نیز نباید بیشتراز 18 هزار تومان باشد.
در واقع این فاصله قیمتی بین 18 هزار تومان تا 25 هزارتومان ناشی از تحریمهاست و با بازگشت آمریکا به برجام، قیمت دلار به زیر 20 هزار تومان هم میرسد.
این کارشناس ارزی تأکید میکند: دولت قیمت دلار را در بودجه1400 حدود 11 هزار و 500 تومان درنظر گرفته و این نشان میدهد اثرپذیری قیمت دلار با برگشت آمریکا به برجام زیاد است؛
به عبارتی نهتنها مردم انتظار کاهش قیمت دلار را در صورت لغو تحریمها دارند، بلکه دولت و کارشناسان نیز این اعتقاد را دارند.
خسروی میگوید: بازگشت آمریکا به برجام به هر شکلی انجام شود به همان شکل هم قیمت دلار اثر خودش را میگذارد و اگر تمام تحریمها لغو شود ریزش دلار شدیدتر خواهد بود
و به زیر 15 هزار تومان میرسد. اگر مذاکرات طولانی شود و شاهد بازگشت گامبهگام قیمت دلار باشیم،
قیمت دلار به 17 هزار تومان و 20 هزار تومان هم میرسد و به تدریج شاهد ریزش بیشتر قیمت دلارخواهیم بود.
نوسان دلار در بازه 25 تا 30 هزار تومان
علی حـیـدری، یکی دیگر از کارشناسان ارزی است که در اینباره به اصفهانزیبا میگوید:
لغو تحریمها در شرایط فعلی رویکردی خوشبینانه برای دولتی است که وضعیت اقتصادی را به روزمرگی میگذراند؛
ازاینرو در حالت خوشبینانه و با لغو تحریمها میتوان انتظار داشت که قیمت دلار در شوک اولیه بین 20 تا 22 هزار تومان قرار بگیرد؛
ولی در زمان ترامپ تحریمهایی که علیه ایران اعمال شد با کمک خزانهداری کل ایالاتمتحده بود.
خزانهداری کل؛ چکسفید برای ایالاتمتحده
خزانهداری و دولت آینده آمریکا همزمان باید با مقامات جمهوری اسلامی گفتوگویی دوسویه برگزار کنند
و به احتمال زیاد بایدن، امتیازهای بیشتری از جمهوری اسلامی دریافت میکند؛
زیرا خزانهداری کل حکم چکسفید برای ایالاتمتحده دارد و دولت آمریکا به ناچار همزمان باید این توافقات را پیش ببرد.
حیدری عنوان میکند: گفتوگویهای آتی درسطح مقامات بلندمرتبه بین جمهوری اسلامی و ایالاتمتحده زمانبر بوده و احتمالا بیشتر از یکسال طول میکشد.
البته رئیسجمهور آینده آمریکا با انتخاب هوشمندانه وزیر خارجه خود پیش از دست گرفتن قدرت، نشان داده چه رویکردی در قبال روسیه، چین و ایران در نظر دارد.
به همین خاطر میتوان احساس کرد وزیر امور خارجه آینده آمریکا در عین واحد توانایی گرفتن چنین تصمیمگیری در لحظه را دارد.
پس قیمت و نوسانهای دلار و تداوم تحریم و زمان گفتوگوها دور از انتظار هم نیست؛
ولی نتیجه آینده این گفتوگوها میتواند براقتصاد ایران اثرگذار باشد.
او ادامه میدهد: در مجموع برای سه ماه آینده رنج قیمتی بین 25 هزار تا 30 هزار تومان برای دلار پیشبینی میشود
و برای سال1400 باتوجه به بودجه1400 که رویکرد اقتصادی خاصی در آن نمیبینیم
و اصلاحات مجلس هم تکرار مکررات است و جملات و کلمات با تعابیر جدید زیبا شدهاند،
میتوان انتظار داشت در سال1400 تورم پایه 35درصد را درشش ماه اول تجربه کنیم؛
ولی نظم پولی که دکتر همتی و همکارانش ایجاد کردهاند قابلتقدیر است.
اگر مجلس استقلال بانک مرکزی را به رسمیت بشناسد
در واقع این سیاستهای پولی بانک مرکزی که ایجاد میشود،
برای اولین بار با مدیریت علمی نوین در سطح کلان در حال اجراست. میتوان گفت قیمت دلار از 10 هزار تومان هم کمتر میشود؛
اگر مجلس استقلال بانک مرکزی را به رسمیت بشناسد تا بانک مرکزی در مذاکرات بین المللی دست بالا داشته باشد و
قدرت مدیریت پولی داشته باشد تاسایر نهادها سیاستهای خود را با بانک مرکزی همسو کنند.
پیششرط دوم برای کاهش نرخ دلار به زیر 10 هزار تومان
حیدری مـیافزاید: پیششرط دوم برای کاهش نرخ دلار به زیر 10 هزار تومان،
این است که دولت سیاستهای بازرگانی خودش را با سیاستهای پولی بانک مرکزی همراه سازد
و حاکمیت به دنبال نهادهای زیرمجموعه تعریف دقیقی از اقتصاد کلان در بطن جامعه ارائه دهد.
البته پیشنهاد بنده اقتصاد آزاد است که میتواند بومی و محلی شود و در بسیاری از کشورها آزمون خود را پس داده
و در نهایت پیششرط بعدی هم داشتن مطبوعات آزاد برای پیگیری امور اقتصادی و مدیریت صحیح و اجرای دقیق سیاستهای پولی است.
این کارشناس ارزی بیان میکند: درمجموع نوسان قیمت دلار تا شب عید بین 25 تا 30 هزار تومان است،
برای 1400 بین 25 تا 35 هزار تومان میتوان نرخ برای دلار متصور شد که در صورت عبور از 35 هزار تومان،
رسیدن قیمت دلار به 40 هزار تومان نیز محتمل است و درصورت تداوم خوشبینی به مذاکرات و اجرای صحیح انتخابات1400 کاهش قیمت دلار از مرز 25 هزار تومان
تا روند قیمتی 20 تا 22 هزارتومان دور از انتظار نیست. حیدری میگوید: تحریمهایی که اعمال شدهاند تاکنون انواع مختلف دارند،
پس خوشبینانه نیست طی پنج سال یا بیشتر تمام تحریمها لغو شود؛
ولی با خوشبینی درخصوص لغو تحریمها انتظارات تورمی در سطح جامعه کاهش مییابد که موقتی است.
درمرحله دوم به تغییرات اقتصادی زیادی در قانون اساسی نیاز است؛ البته مجلس در حال تغییر بودجه است؛
ولی این تغییرات با سیاستهای بانک مرکزی همخوانی مشخصی ندارد.
