زاینده‌رود چگونه احیا می‌شود؟

در همین راستا،‌ رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در نامه‌ای به رؤسای دانشگاه‌های اصفهان، آزاد اسلامی، تهران، شهرکرد، صنعتی امیرکبیر، صــنعتی اصفـهان، صنعتی شریف، علم و صنعت ایران و یزد، از این دانشگاه‌ها خواست که نظرات، پیشــنهادها و راهــکارهای خــود را در خصوص «احیای زاینده‌رود و حل مسائل این حوضه آبریز» به این مرکز ارسال کنند. در نامه محمدصادق خیاطیان عنوان شده است که مأموریت تدوین و برنامه‌ریزی راهبردی «احیای زاینده‌رود و ارائه راهکارهای عملیاتی حل مسائل این حوضه آبریز» از سوی رئــیس‌جمهور به مــرکــز بــررسـی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری محول شده است.
در این خصوص مهراد فرهادیان، رئیس پژوهشکده محیط‌زیست دانشگاه اصفهان در گفت‌و‌گو با ایسنا، با بیان اینکه دانشگاه اصفهان در نقش دانشگاه جامع و معین استان اصفهان به‌همراه سایر مؤسسات علمی کشور، سال‌هاست که بررسی مسئله زاینده‌رود را به‌عنوان وظیفه ملی و منطقه‌ای، در قالب پژوهش‌های متنوع کاربردی و بنیادی، مورد توجه ویژه قرار داده است، اظهار کرد: در کنار پژوهش‌های مستقل، به‌طور ویژه طرح‌ها و اقداماتی همچون تأسیس پژوهشـکده محیط‌زیست، راه‌اندازی کنسرســیوم مراکز علمی‌ پژوهشی استان در حوزه محیط زیست، اســتفاده از فــناوری‌هــای بــومی در بهینه‌سازی مصرف آب در محیط دانشگاه اصفهان و طرح‌های پژوهشی بــرون‌دانــشگاهی مـتــعدد در زمینه بهینه‌سازی مصرف آب در صنایع بزرگ اصفهان انجام شده است.
او با بیان اینکه ظــرفیــت‌های عــلمی منــاسبی در دانــشــگاه در راســتای راه‌های علمی برای ارائه برنامه‌های عــملیاتی فــراهم شــده اســت، گفت: مسئله زاینده‌رود به‌علت تنوع مسائل، چندوجهی محسوب می‌شود و علوم مختلف شامل هیدرولوژی و منابع آب، زمین‌شناسی، اقتصاد، حقوق، جامــعــه‌شــنـــاسی، عــــلوم ســیــاسی، محیط‌زیست، مهندسی، مدیریت و حکمرانی در آن دخیل است.
عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان با تأکید بر اینکه حل هر مسئله اجتماعی از جمله مسئله زاینده‌رود باید با حضور، مشارکت و لحاظ نقطه نظرات متنوع مدیران و بهره‌برداران انجام شود، اضافه کرد: دفتر مطالعات زاینده‌رود دانشگاه اصفهان می‌تواند مقدمات ستادی هم‌اندیشی را فراهم کند.
فــرهادیان مــهم‌تــرین راهکارها برای رفع مشکلات این حوزه را تشکیل یک کمیته نجات ملی آب زاینده‌رود متشکل از نمایندگان مدنی مردم، کارشناسان مستقل و نمایندگان دولت دانست و اظهار کرد:  ایجاد گفت‌وگوی ملی در حوضه آبی زاینده‌رود و گفتمان‌سازی در خصوص پیامدهای امنیتی، سیاسی، اجتماعی و محیط زیستی مربوط به بحران آب ضروری است.
او ادامه داد:  ایجاد اجماع برای پذیرش عمومی دیدگاه‌های کمیته ملی نجات آب در حوضه آبی زاینده‌رود، تدوین یک سند جامع مدیریت آب حوضه آبی زاینده‌رود توسط کمیته نجات آب زاینده‌رود، ایجاد دفاتر زاینده‌رود در دانشگاه‌های حوضه آبی زاینده‌رود و  ایجاد تنوع شغلی به‌ویژه مشاغل کمتر وابسته به آب باید مدنظر قرار گیرد.
این استاد دانشگاه در حوزه محیط زیست، تصریح کرد: مکلف‌کردن بهره‌برداران (کشاورزی، صنعت و خانگی) آب به افزایش راندمان آب در حوضه آبی زاینده‌رود، رونق انواع گردشگری برای تنوع‌بخشی به مشاغل و به حرکت‌افتادن چرخ اقتصاد حوضه آبی، تکمیل سد و تونل۳ کوهرنگ و  تکمیل طرح انتقال آب بهشت‌آباد از دیگر راهکارهایی است که در دانشگاه اصفهان به آن تأکید شده است.
به گــفــته فــرهــادیــان، دعــوت از سازمان‌های مردم‌نهاد استان‌های مرتبط برای زمینه‌سازی گفت‌وگوهای آب میان استانی و ایجاد میز گفت‌وگو بین استان‌های هم‌جوار، حمایت از شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر و شتاب‌دهنده‌های مرتبط با حوزه آب برای مشارکت در تأمین منابع مالی استارت‌آپ‌ها فعال در حوزه آب رو، ایجاد پارک علم و فناوری در حوضه آب زاینده‌رود و تأسیس صندوق پرداخت خسارات ناشی از عدم تخصیص آب به کشاورزان با محوریت صنایع بزرگ در استان‌های اصفهان، چهارمحال و بختیاری و یزد از دیگر راهکارهایی است که باید مدنظر قرار داده شود.
او همچنین به  تشکیل اتاق فکر آب در استان‌های حوضه آبی زاینده‌رود تأکید کرد و گفت: استخراج داده‌های قابل اتکا از مصرف آب به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم (چاه‌های حفرشده) همچنین به تفکیک قانونی و غیرقانونی‌بودن آن و نصب کنتورهای هوشمند روی چاه‌ها و پمپ‌های نصب‌شده روی رودخانه زاینده‌رود به‌منظور تعیین برداشت آب و ایجاد یک نهاد اجرایی و نظارتی قوی به منظور ضمانت‌بخشی اجرای دقیق مصوبات در قالب مشارکت ذی‌نفعان یا استفاده از تشکل‌های مردم نهاد ضروری است. رئیس پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان، شفاف‌سازی حقوق مالکیت آب در حوضه آبی زاینده‌رود و تضمین حقوق حقابه‌داران و اطلاع‌رسانی عمومی و ایجاد تصفیه‌خانه‌های غیرمتمرکز فاضلاب شهری و روستایی در حوضه آبی زاینده‌رود با رویکرد بازیافت و بازچرخانی آب و جلوگیری از آلودگی منابع آب و خاک را به عنوان دیگر راهکارهای معرفی‌شده از سوی دانشگاه اصفهان معرفی کرد و افزود:  شفاف‌سازی وضعیت مصارف در سرتاسر حوضه آبی زاینده‌رود و اطلاع‌رسانی عمومی ضروری است و  بازار آب در حوضه آبی زاینده‌رود راه‌اندازی شود.
فــرهـــادیــان ادامــه داد: قــوانیــن موجود و نقض مصوبات خارج از قوانین بالادستی باید اجرا شود و  تقسیم‌بندی آب حوزه براساس درصد آب موجود نه حجم ثابت تخصیص داده‌شده انجام گیرد. همچنین  اجرای طرح‌های فناورانه برای مدیریت برداشت آب از چاه‌های موجود در آبخوان‌های حوضه آبریز با هدف جلوگیری از کاهش بیشتر سطح تراز آب زیرزمینی و اجرای طرح‌های توسعه آبخوان‌داری برای تغذیه آبخوان‌های حوضه زاینده‌رود با استفاده از سیلاب‌ها از دیگر راهکارهاست.
به گفته او، باید از طرح‌های فناورانه ارتقای بهره‌برداری آب مصرفی در بخش‌های مختلف شرب، صنعت و کشاورزی حمایت شود و لازم است طرح ملی احیا و تعادل‌بخشی حوضه آبی زاینده‌رود با همکاری وزارت نیرو و کشاورزی به طور دقیق اجرا شود.
رئــیس پــژوهشــکده مــحـیط‌زیــست دانشگاه اصفهان بر اعمال سیاست جلوگیری از برداشت بی‌رویه از آب زیرزمینی از طریق جلوگیری از اضافه برداشت چاه‌های مجاز، انسداد چاه‌های غیرمجاز و اصلاح و تعدیل پروانه و اصلاح رویه برداشت منابع آب زیرزمینی از طریق اصلاح الگوی کشت مانند کشت گلخانه‌ای و کاهش سطح اراضی و صرفه‌جویی در مصرف آب تأکید و اظهار کرد: ثبت اطلاعات جغرافیایی و برداشت‌های مختلف از زاینده‌رود و تشکیل لایه‌های مختلف اطلاعاتی در محیط GIS، توجه به معیشت کشاورزان از طریق راهکارهای غیر آبی باید اجرایی شود.
فرهادیان افزود: اعمال سیاست‌های تــشویقی درخــصوص بــهیــنه‌سازی مصرف آب در صنایع از طریق اصلاح فرایندهای آب‌بر با کاهش هدررفت آب در برج‌های خنک‌کن با تصفیه و بازیافت و بازچرخانی آب در صنایع مطابق با ضوابط و استانداردهای زیست‌محیطی را نیز می‌توان در دستور کار قرار داد.