51 درصد از ارزش کل تجارت کشور به صادرات کالا به کشورهای همسایه اختصاص دارد و پیش‌بینی می‌شود ارزش این صادرات تا پایان سال به 45 میلیارد دلار هم برسد تا در این شرایط خاص ارزی، بانک مرکزی پذیرای ارز حاصل از فروش بین‌المللی کالاهای ایرانی باشد.
41 میلیارد دلار ناقابل!
آمارها از کسب میلیاردها دلار ارز از طریق صادرات کالاهای ایرانی به کشورهای همسایه در سال جاری حکایت می‌کند و تجارت ایران با همسایگانش از نظر ارزشی نسبت به 10 ماه نخست سال99 حدود ۴۰درصد افزایش داشته است. به نقل از روابط عمومی گمرک جمهوری اسلامی ایران، علیرضا مقدسی، رئیس‌کل گمرک، درباره ارزش کالاهای صادراتی ایران به کشورهای همسایه توضیح داد: «از کل تجارت ۱۳۳ میلیون و ۶۳۶ هزار تنی ایران، به ارزش ۸۰ میلیارد و ۲۳۶ میلیون دلار، ۸۱ میلیون و ۳۹۸ هزار تن کالا به ارزش ۴۰ میلیارد و ۹۳۲ میلیون دلار بین ایران و همسایگان در ۱۰ ماه ۱۴۰۰ تبادل شد که ۶۱درصد وزن و ۵۱درصد ارزش کل تجارت 10 ماهه را به خود اختصاص داده است.» بنابراین در شرایطی که کشور با مشکلات تأمین منابع ارزی دست‌وپنجه نرم می‌کند، صادرات کالاهای ایرانی ارزآوری بالا و مطلوبی به همراه داشته است.
پنج مشتری اصلی بین‌المللی کالای ایرانی
اطـلاعــات مـنـتـشـرشــده از ســوی گمرک ایران نشان می‌دهد عراق اصلی‌ترین مشتری کالای ایرانی به شمار می‌رود و طبق آمارها، هفت میلیارد و 295 میلیون دلار حاصل صادرات کالا از ایران به عراق است. در رتبه دوم، ترکیه بیشترین میزان واردات کالاهای ایرانی به کشور خود را داشته است. ترکیه چهار میلیارد و 530 میلیون دلار بابت خرید و واردات کالا از ایران در 10 ماه ابتدایی سال 1400 هزینه کرده است. سپس امارات با واردات سه میلیارد و 800 میلیون دلار کالای ایرانی در رتبه سوم قرار می‌گیرد. افغانستان نیز چهارمین مشتری کالای ایرانی در سال جاری بود و سهم ارز حاصل از صادرات ایران به افغانستان یک میلیارد و 539 میلیون دلار برآورد شده است. پاکستان نیز با پرداخت یک میلیارد و 18 میلیون دلار بابت واردات کالاهای ایرانی در رتبه پنجم قرار می‌گیرد. به نقل از روابط عمومی گمرک، رئیس‌کل گمرک درخصوص سهم سایر همسایگان ایران در خرید کالای ایرانی بیان کرد: «عمان با واردات 564 میلیون دلار، روسیه با 486 میلیون دلار، آذربایجان با 438 میلیون دلار، ترکمنستان با 267 میلیون دلار، ارمنستان با 258 میلیون دلار، قزاقستان با 150 میلیون دلار، کویت با 125 میلیون دلار، قطر با 117 میلیون دلار، بحرین با هفت میلیون دلار و عربستان با 41 هزار دلار در رتبه‌های بعدی خرید کالاهای ایرانی در بین همسایگان ایران قرار دارند.»
موانع پیش روی صادرات
نوسان در روابط سیاسی کشورها خواه‌ناخواه بر روند مـبــادلات اقتصادی و تجاری تأثیر می‌گذارد. باوجوداین، ضـعـف لـجـستیکـی و سطح پایین خدمات بازرگانی از موانع اصلی پیشرفت صادرات به کشورهای همسایه محسوب می‌شود. به گزارش مهر، فرزاد پیلتن، رئیس کمیته اقتصادی و تجاری کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و عراق، در اواخر تابستان سال جاری، ضـعـف لجستیکی و سطح پایین خدمات بازرگانی در میان بسیاری از کشورهای منطقه و از جمله همسایگان ایران را از مسائل و مشکلات عمده فرا روی افزایش مبادلات اقتصادی و تجاری خواند. به گزارش خبرآنلاین، عرفان شاکری، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات، نیز با اشاره به مشکلات موجود در حوزه توسعه صادرات کالا، توضیح داد: «کمبود کانـتینر و حمل‌ونقل با شیوه سنتی، جواب‌گوی توسعه صادرات نخواهد بود و در شأن کشور هم نیست.»
سعید مقیسه، نایب‌رئیس اول اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات، نیز درباره مشکلات فعالان صادرکننده به امارات اظهار کرد: «علاوه بر نبود امکانات لجستیکی و کانتینرهای یخچال‌دار، محصولات کشاورزی ما در بسته‌بندی نیز ضعف دارند.» با این اوصاف، امکان افزایش ارزآوری از طریق صادرات کالاهای ایرانی به کشورهای همسایه با بهبود شرایط صادرات وجود دارد که طبق توضیحات رئیس گمرک، رشد تجارت ایران با همسایگان در رویه‌های واردات، صادرات و ترانزیت در دستور کار همه سازمان‌ها و متولیان تجارت خارجی قرار دارد و به نوعی سیاست قطعی دولت سیزدهم محسوب می‌شود. درنتیجه انتظار می‌رود ارزش صادرات کالا از ایران به کشورهای همسایه در 10 ماه نخست سال آینده مانند سال 1400 حدود 40درصد و حتی بیشتر رشد داشته باشد.
