مدیر مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه علومپزشکی اصفهان، هدف کلی مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی (edc) را توسعه و بهبود آموزش در دانشگاه عنوان میکند و میگوید: این هدف از طریق واحدهایی مثل برنامهریزی درسی، ارزشیابی وتوانمندسازی اساتید، پژوهش در آموزش و دانشپژوهی انجام میشود. همچنین مرکز مطالعات با همه دانشکدهها مرتبط است و واحدی به نام edo یا دفتر توسعه آموزش در دانشکده وجود دارد که نمونه خرد مرکز در سطح دانشکده است و مرکز مطالعات به فعالیت آنها هم نظارت دارد و یک سری از اهدافش را از طریق این واحدها محقق میکند.
توانمندسازی و آموزش مجازی اساتید
دکتر نیکو یمانی در گفتوگو با اصفهانزیبا سیاستگذاری در حوزه آموزش را یکی دیگر از اهداف مرکز مطالعات نام میبرد و ادامه میدهد: موضوعهایی در حوزه آموزش که نیاز به آییننامه، دستورالعمل و راهکار جدید دارد در دستور کار مرکز قرار میگیرد و از لحاظ علمی با بدنه و هیئتعلمی مرکز مطالعات و کارشناسان آموزش ارزیابی میشود. بنا به گفته او، دانشگاه در حوزههای مختلف آموزش مانند آموزش مجازی اساتید یا هر جایی که دغدغه دارد، موضوع را به مرکز مطالعات ارجاع میدهد تا اقدامات کارشناسی آن انجام شود. مرکز مطالعات در کنار حل مسائل دانشگاه، در حوزه آموزش پزشکی به تربیت نیروی انسانی هم مشغول است و در سطح ارشد و دکترا نیرو تربیت میکند. همچنین برگزاری دورههای توانمندسازی آموزشی اساتید برای ارتقای سطح علمی هیئتعلمی دانشگاه را نیز بر عهده دارد.
مدیر مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه علومپزشکی اصفهان در ادامه با اشاره به اینکه اهداف مسیر توسعه آموزش از طریق 9 واحد و 9 زیرمجموعه آنها در مرکز مطالعات پیگیری میشود، اظهار میکند: واحدها شامل برنامهریزی درسی، ارزشیابی اساتید و دانشجویان، اعتباربخشی و توانمندسازی اساتید، آموزش بالینی، دفاتر توسعه آموزش دانشپژوهی، دفتر استعدادهای درخشان و کمیته دانشجویی است. علاوه بر واحدها، زیرمجموعههایی مثل مرکز آموزشهای بالینی و مرکز آموزش مجازی، مرکز تحقیقات آموزش پزشکی، گروه آموزش پزشکی، آموزش مداوم، دبیرخانه جشنواره مطهری و دبیرخانه طرح تحول آموزش وجود دارد که هرکدام اهداف خودشان را دارند.
ارزشیابی اساتید دانشگاه و بررسی کیفیت آموزش با سامانه آنلاین
یکی از وظایف مرکز مطالعات و آموزش پزشکی، ارزشیابی اساتید است. این استاد دانشگاه و تحصیلکرده آموزش پزشکی و دکترای تخصصی برنامهریزی درسی، در خصوص عملکرد مرکز مطالعات در حوزه ارزشیابی اساتید در دو سال گذشته و در دوران کرونا میگوید: وظیفه ما این است که کیفیت تدریس اساتید 9 دانشکده و اساتید بالینی زیر نظر دانشکده پزشکی را بررسی کنیم و این کار را از طریق سامانه آنلاین انجام میدهیم. دغدغه امسال ما مانند سال گذشته آموزش مجازی بود. وقتی در سال 99 آموزشها به سمت مجازی رفت، دغدغه ما این بود که اساتید را در فضای مجازی ارزشیابی کنیم، به همین خاطر در سال 99 یک ابزار آماده کردیم؛ البته قبل از کرونا برای ارزشیابی پرسشنامه داشتیم که از طریق آن پرسشنامهها اساتید را در عرصههای مختلف آموزشی مثل آموزش تئوری و عملی و بالینی ارزیابی میکردیم و بازخورد میدادیم.
یمانی در ادامه با تأکید بر اینکه نمره ارزشیابی استاد در ترفیع سالانه و ارتقای مرتبه آنها استفاده میشود، اضافه میکند: ابزار را تغییر دادیم تا ارزشیابی اساتید را در خصوص کلاسهای همزمان آنلاین و آموزش و محتوای آفلاین که بارگذاری میکنند، ارزشیابی کنیم. همچنین کیفیت محتوای آموزشی، نحوه تعامل با دانشجویان و به موقع قراردادن آموزشها هم مورد برسی قرار میگیرد. در این دو سال بعضی از اساتید در برخی از دانشکدهها، عملکرد خوبی نداشتهاند که به رئیس دانشکده و مدیر گروه در جهت ارتقا و بهبود کار بازخورد دادیم تا پیگیری شود.
او درباره گرفتن نظر مسئولان در خصوص نظم و انضباط، مسئولیتپذیری و شئونات استاد از طریق سامانه آنلاین میگوید و ادامه میدهد: در حوزه مسئولیتپذیری اساتید از مدیران نیز سؤال پرسیده میشود. رئیس دانشکده، معاون آموزشی و مدیر گروه نظر میدهند. در دانشکده پزشکی به خاطر طیف متنوع آموزش عملی، مدیران بیشتری مانند معاون آموزشی بیمارستانها هم درگیر نظردهی میشوند و هرکس به نوعی با اساتید در تعامل است میتواند در خصوص عملکرد استاد نظر بدهد و عملکرد اساتید در دوران کرونا، از نظر مسئولان مورد بررسی قرار میگیرد.
تأثیر نمره ارزشیابی اساتید برای دریافت ترفیع پایه
استفاده از نمره ارزشیابی اساتید در روند فعالیت آنها بسیار مهم است. یمانی با قاطعیت از استفاده مؤثر از نتایج ارزیابی در ترفیع پایه اساتید میگوید و ادامه میدهد: نگاه ما به ارزشیابی به دو صورت است: تکوینی است؛ یعنی برای بهبود آموزش و تراکم ایجادشده یک سال فعالیت استاد است که برای تصمیمگیری در جایی که لازم است استفاده میشود. استفاده مدیریتی از نمره ارزشیابی استاد در ترفیع پایه سالانه و ارتقای مرتبه مؤثر است. هرسال اساتید باید امتیازهایی کسب کنند و پایه سالانه بگیرند. این پایه در حقوق و جایگاه استادی آنها تأثیرگذار است و اگر استاد سه سال متوالی پایه نگیرد، به معنای کاستی در عملکرد است. البته فقط مسئله حقوق هم نیست، مهمتر از آن جایگاه هیئتعلمی است که باید هر ساله این جایگاه را کسب و ارتقا بدهد، که اگر جایگاه را دریافت نکند، نشاندهنده این است که درست عمل نکرده است. او در خصوص ملاک دریافت پایه سالانه هیئتعلمی توضیح میدهد: اساتید از نظر کمیت آموزش باید در حد مشخصی انجاموظیفه کرده باشند و از لحاظ پژوهش هم مقاله بدهند. بهعنوانمثال برای اساتید علوم پایه، باید دو مقاله isi یا پاب مد را که در یکی از آنها باید نویسنده اول یا مسئول باشند، ارائه کنند و اساتید بالینی هم شرط خودش دارد و برای ارتقای فردی باید ساعت مشخصی کارگاه رفته باشند. نمره کیفیت تدریس استاد هم بسیار مهم است: اگر نمره از نمره مشخصی پایینتر باشد ارتقای سالانه و ترفیع نمیگیرد. حالا اگر هیئتعلمی چند سال ترفیع نگیرد، رکود هیئتعلمی را در پی دارد. همانطور برای ارتقای مرتبه از استادیار به دانشیار و از دانشیار به استاد، نمره ارزشیابی ملاک است و اگر این حدنصاب را که در آییننامه پیشبینی شده باشد، کسب نکند نمیتواند دانشیار یا استاد شود. مدیر مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه علومپزشکی اصفهان، در پاسخ به این پرسش که اساتید توانستهاند در دوره آموزش مجازی نمره مناسب را دریافت کنند، میگوید: بله توانستند؛ چون برنامه توانمندسازی برای آموزش مجازی و تهیه محتوای مناسب آموزشی اجرا شد. البته اساتیدی هم بودند که ضعف داشتند و نتوانستند خودشان را آنطور که باید همراه کنند. به نظر من استادی که در حالت عادی مسئولیت خودش را به خوبی انجام میدهد و آموزش باکیفیت و بهموقع ارائه میدهد، در آموزش مجازی هم به خوبی میتواند آموزش داشته باشد.
اولویت ما با آموزش حضوری است
یمانی با اشاره به اینکه کلیت قضیه آموزش به صورت کلاسهای آنلاین و آموزش آفلاین در جریان است، تصریح میکند: البته همه خوب میدانیم که در شرایط سختی هستیم و باید با شرایط تطبیق پیدا کنیم. آموزش حضوری جایگاه خودش دارد؛ بهخصوص در آموزش عملی. نمیگوییم آموزش مجازی حالت ایدئال داشته است. بهترین آموزش این است که ترکیبی از هر دو داشته باشیم و بهخصوص آموزش بالینی که باید جای خودش را داشته باشد. بنابراین اگر ضعفی احساس میکنیم به این دلیل است که آموزش مجازی کلا نمیتواند جایگزین آموزش حضوری شود؛ بهخصوص در رشتههای پزشکی. او اضافه میکند: نگرانی ما در این دو سال همین بوده است. بالاخره هم دانشگاه و هم اساتید حداکثر تلاششان را کردهاند تا بتوانند این ضعف را جبران کنند.
افزایش امنیت آزمونهاردر دستور کار قرار گرفته است
یکی دیگر از وظایف مرکز مطالعات آموزش پزشکی، ارزشیابی دانشجویان است که به نظر یمانی یکی از بحثها و چالشهای دو سال کرونا، چه در بیرون دانشگاه و چه در سطح دانشگاه و دانشجویان بوده است. عدم حضور دانشجویان و شرکت نکردن آنها در آزمونها به صورت حضوری یکی از چالشهای دانشگاه در این دو سال بوده است. او با اشاره به اینکه قرار بوده است در نیم سال اول امسال آزمونها حضوری برگزار شود که به خاطر شیوع اومیکرون لغو شده است، خاطرنشان میکند: در این دو سال تلاش کردیم امنیت آزمونها را افزایش دهیم و چالشها را به حداقل برسانیم. تکنیکهای مختلف مثل برگزاری همزمان آزمونها، تعین حداقل زمان 45 ثانیه برای پرسشهای چندگزینهای، چککردن زمان توقف روی پرسشها، تحلیل نمرات و نمره میانگین دانشجویان و کلاسها، برای تأمین امنیت آزمون اتخاذ شده است.
مدیر مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی دانشگاه علومپزشکی اصفهان، ادامه میدهد: بررسی حداکثر و حداقل نمرات و میانگین نمرات نشان میدهد کلیت قضیه آزمون خدشهای نداشته است. البته همان دغدغهای که برای آموزش مجازی است، برای آزمونها هم وجود دارد و نمیتوان ادعا کرد که این آزمونها دقیقا عین آزمون حضوری است و ممکن است، جایی امنیت آزمون به خطر افتاده باشد. البته توصیه کلی ما به اساتید این بود که درصد آزمون تکوینی را بالا ببرند و در طول دوره، تکالیف و کوییزها را هم ملاک قرار دهند.
بنا به گفته یمانی، ارزشیابی دانشجویان پزشکی برعهده خود اساتید بوده است؛ اما تلاش شده آموزش بالینی تعطیل نشود؛ مگر در مواقعی که پیک بوده است.
او در پایان مهمترین چالشهای آموزش پزشکی در دوران کرونا را عدم حضور دانشجویان در کلاس و خوابگاه، برگزاری کلاس مجازی، برگزاری و تأمین امنیت آزمون، محدودیت برگزاری کلاسهای عملی و آموزش بالینی و توانمندی اساتید برای تدریس در فضای مجازی، عنوان میکند.
