آزمون کتبی چرا؟
برگزاری آزمون کتبی برای دانش‌آموزان مقطع ابتدایی درحالی از امروز آغاز شده که بیش از یک دهه است عملکرد دانش‌آموزان این مقطع بر پایه ارزشیابی توصیفی (خیلی خوب، خوب، قابل‌قبول و نیاز به تلاش بیشتر) سنجیده شده و دانش‌آموزان از دادن آزمون کتبی به دور بوده‌اند و همین موضوع نیز باعث نگرانی برخی از خانواده‌ها شده است. مریم که یک پسر 8 ساله دارد، می‌گوید: «دو سال است بچه‌ها به خاطر شرایط کرونایی از فضای مدرسه دور مانده‌اند و استرس‌ها و اضطراب‌های زیادی را پشت سر گذرانده‌اند؛ استرس‌هایی که حالا دستورالعمل جدید آموزش و پرورش نیز آن را تشدید کرده و باعث نگرانی آن‌ها شده است.» او ادامه می‌دهد: «سال‌هاست که ارزشیابی توصیفی ملاک سنجش وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان قرار گرفته است و بر همین مبنا نیز معلمان تا اواخر اردیبهشت، دروس خود را تمام و با توجه به نمره‌های مستمر و کلاسی وضعیت دانش‌آموزان خود را ارزیابی می‌کنند؛ پس دیگر دلیلی به برگزاری آزمون کتبی نیست.» مادر دیگری هم که فرزندش در کلاس چهارم تحصیل می‌کند، می‌گوید: «تصمیمات خلق الساعه آموزش و پرورش به دانش‌آموزان صدمه می‌زند. دانش‌آموزی که در طول سال همه تلاش خود را کرده تا نمره خوب و قابل قبولی کسب کند، نیازی به حضور در آزمون کتبی ندارد. از سوی دیگر خیلی از بچه‌ها نیز در طول سال عملکرد ضعیفی از خود نشان داده‌اند؛ درحالی که ممکن است تنها با یک روز وقت گذاشتن، نمره قابل قبولی در آزمون کسب کنند.» در همین باره یک معلم نیز به همشهری‌آنلاین گفته است: «اینکه امسال آزمون‌های کتبی به مدارس بازگشته، شاید به‌دلیل وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان در دو سال گذشته بوده است؛ اما به‌طور کلی براساس سیستم ارزشیابی توصیفی، دانش‌آموزان نباید هیچ امتحانی داشته باشند و همه‌‌چیز بر مبنای عملکردشان در طول سال تحصیلی سنجیده می‌شود. اما نکته اینجاست که طی بیش از یک‌دهه اجرای این سیستم، مشخص شده که بسیاری از معلمان در این زمینه سلیقه‌ای برخورد می‌کنند و بسیاری از دانش‌آموزان بدون اینکه واقعا پیشرفتی داشته باشند، به مقاطع بالاتر می‌روند؛ البته چاره‌ای هم نیست، به‌دلیل بالا‌بودن هزینه‌ها، از بین‌رفتن اعتبار مدرسه و همچنین اعتراض خانواده‌ها معلمان چاره‌ای ندارند جز اینکه ارزشیابی‌شان منجر به بالا‌رفتن مقطع دانش‌‌آموز شود.» براساس اعلام این کارشناس آموزشی، این سیستم سبب می‌شود دانش‌آموزان در مقاطع بالاتر دچار مشکل شوند: «خود آموزش و پرورش هم باور ندارد از طریق ارزشیابی توصیفی می‌توان دانش‌آموزان را ارزیابی کرد؛ به همین دلیل دست به دامان آزمون کتبی شده است.»
رویکردمان تغییر نکرده است
با برگزاری ناگهانی آزمون‌های کتبی در مقطع ابتدایی، اما بیم آن می‌رود که این آزمون‌ها جایگزین ارزشیابی توصیفی شود. در این باره، اما رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش درباره دلایل برگزاری آزمون کتبی در دوره ابتدایی گفته است: «هیچ تغییری در نحوه ارزشیابی دانش آموزان انجام نشده و سیستم نمره‌دهی در دوره ابتدایی اعمال نمی‌شود و در دوره ابتدایی بر اساس ارزشیابی کیفی توصیفی معلم می‌تواند از ابزار‌های مختلفی برای ارزشیابی دانش‌آموزان استفاده کند.» به گفته او، آزمون ابزاری برای ارزشیابی کیفی توصیفی است و تأکید ما بر این بوده است که از آزمون کتبی به عنوان یکی از ابزار‌های ارزشیابی در سراسر کشور استفاده شود. برخی از برداشت‌های اشتباه باعث شده این تصور ایجاد شود که طرحمان را تغییر داده‌ایم؛ اما برگزاری آزمون به معنای تغییر رویکرد ارزشیابی کیفی، توصیفی نیست؛ بنابراین مدارس و معلمان نباید در برگزاری آزمون‌ها، نمره‌ای به دانش‌آموزان بدهند و به همان روش قبل یعنی ارزشیابی توصیفی خواهد بود و به‌هیچ‌وجه از سیستم نمره‌گذاری استفاده نکنند. معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه ممکن است در این امتحانات مردودی وجود داشته باشد، گفت: در ارزشیابی توصیفی دانش‌آموزان به هر دلیلی که نتوانستند به مهارت‌های یادگیری دست پیدا کنند، معمولا به‌صورت« نیازمند به تلاش بیشتر» گزارش می‌شوند و افرادی که در پایان سال تحصیلی یعنی شهریورماه موفق نشوند، با توصیف «نیازمند به تلاش بیشتر» مشمول تکرار پایه می‌شوند.
