به گزارش اصفهان زیبا؛ برقراری ارتباط درست یکی از مهارتهای مهم و اثرگذار برای رشد و توسعه نوجوان است. در قدم اول چگونگی ارتباط گفته شد که والدین یا مربیان میبایست هدف از برقراری ارتباط با نوجوان خود را بهخوبی بدانند و از آن آگاه باشند تا بتوانند گفتوگوی ثمربخشی را با یکدیگر داشته باشند.
شنیدن
بعد از آگاهی ذهنی و ایجاد یک باور درست درباره گفتوگو با نوجوان، مشاهده و شنیدن درست بسیار مهم است؛ بهطوریکه والد بتواند آنچه را مشاهده کرده یا شنیده است با نوجوان در میان بگذارد؛ یعنی در زمان گفتوگو بهجای آموزشدادن نصیحت یا سرزنشکردن واقعیتهایی را که درک کرده، دیده یا شنیده است، به درستی بازگو کند و در ادامه، اجازه بدهد نوجوان درباره آنها نظرها و احساسهای خود را بهراحتی در فضایی بدون تنش بیان کند؛ فضایی که در آن نوجوان مجبور به دفاع از خود یا تلاش برای اثبات خود نباشد؛ فضایی که در آن همدلانه و محترمانه صحبتهای طرفین شنیده شود.
گفتوگوهایی با درونمایۀ سرزنشگری و قیاس با دیگران باعث ایجاد احساس طرد و حقارت در نوجوان میشود و این جمله را که «من بهقدر کافی خوب نیستم» در ذهن او شکل میدهد.
پس تا اینجا میتوان گفت که ذهنیت من والد یا مربی درباره هدف گفتوگو و برقراری ارتباط برای خودم مشخص باشد و دیگر اینکه، بتوانم خوب مشاهده کنم، خوب سؤال بپرسم و خوب گوش کنم و همه اینها در فضایی همدلانه و با درک نیازهای نوجوان اتفاق بیفتد.
عشق و حمایت
بسیاری از والدین بهصورت کاملا غریزی از بدو تولد فرزندشان شروع به تأمین نیازهای مادی و عاطفی او میکنند؛ ولی بسیاری از آنها زمانیکه فرزندشان به سن نوجوانی میرسد، همچنان به روشهای قبلی حمایتهای خود را ادامه میدهند؛ درحالیکه یکی از نیازهای مهم در این سن، نیاز به استقلال و نیاز به دوستداشتنیبودن است. ایجاد تعادل بین این دو نیاز، همیشه برای والدین بسیار دشوار است.
بسیاری از والدین نیاز نوجوان به استقلال را بهعنوان نشانهای از عدم نیاز او به حمایت و عشق والدین تعبیر میکنند. هدف ما این است که همزمان نیاز به استقلال نوجوان را تشویق کنیم و درعینحال، نیاز او به حمایت و عشق را نیز برآورده سازیم.
در این مسیر باید بدانیم که نوجوانان به فضای عاطفی نیاز دارند؛ بدینمعنا که آنها برای رسیدن به استقلال عاطفی نیاز دارند افکار و احساساتشان را برای خودشان نگه دارند و والدین باید به این خواسته نوجوان احترام بگذارند.
ازطرفی، برای آنکه به نیاز حمایت و عشق نوجوانمان توجه کرده باشیم، میتوانیم با جملههای شبیه به این گفتوگویی را ایجاد کنیم: «من متوجه شدم که تو نیاز داری تا افکار و احساساتت را درون خودت نگهداری و گاهی دلت نمیخواهد آنها را با کسی درمیان بگذاری؛ این خواستۀ تو برای من محترم است؛ اما بدان اگر زمانی خواستی با کسی حرف بزنی، من آماده شنیدن هستم.»
صداقت
با نوجوان خود صادق باشید. احساس درونی خود را همانگونه که هست، بیان کنید؛ بهطورمثال، زمانهایی که از دست رفتارهای نوجوانتان کلافه یا ناراحت شدهاید، این احساسات را با او در میان بگذارید.
در ادامه گفتوگو بهدنبال راهحل درست برای برطرفکردن موضوع ایجادشده باشید: «من تو را خیلی دوست دارم و برایم بسیار ارزشمند هستی؛ ولی رفتارهایی مثل فلان رفتار برای من پذیرفتنی نیست و آن را دوست ندارم؛ چون من با تو فرق دارم؛ ولی ازطرفی وظیفه دارم از تو محافظت کنم… .» این جملهها را بدون بدرفتاری و پرخاشگری بیان کنید.
نوجوان براساس آنچه مشاهده میکند و آنچه والدینش تجربه میکنند، نتیجهگیری میکند. درعینحال باید به نیازها و افکار و گرههای عاطفی خودتان آگاه باشید. بسیاری از موارد آنچه من والد را آزار میدهد، رفتار نوجوان نیست؛ بلکه گرهها و نیازهای برطرفنشده خودم است.
احترام
فرزند شما دیگر کودک نیست. برای برقراری احترام در رابطه باید بپذیرید که نوجوان شما فردیت منحصربهفرد خود را دارد. هر انسان و خلق خداوند ویژگیها و علایق خاص خود را دارد و این بدان معنا بوده که ممکن است بسیاری از علایق او با من والد یا خواهر و برادر نوجوان یا اطرافیان او متفاوت باشد؛ ازطرفی، بهجای زورگویی و دعوا باید بدانید که ما با هم همکاری میکنیم و در امور مختلف با هم مشارکت داریم. پذیرش یکدیگر باحال خوب و ارزشمنددانستن منابع لذت طرفین وجه دیگری از احترام در رابطه است. موارد گفتهشده بخش اندکی از مهارتهای برقراری ارتباط درست با نوجوان است که بهاختصار گفته شد. با فکرکردن، تمرین و عملکردن به این موارد میتوان طی مدتزمان کوتاهی تغییرات ایجادشده در ابعاد مختلف شناختی و رفتاری نوجوان را مشاهده کرد.