خشکسالی در اصفهان

امید معجزه‌ای از آسمان برای بارش باران در فصل خشک خرداد دیگر به ترانه‌ای محال در دشت اصفهان می‌ماند. پهنه‌بندی خشک‌سالی بلندمدت یا هیدرولوژیک در استان بر اساس شاخص استاندارد بارش و تبخیر و تعرق (spei) در دوره ۱۰ ساله تا پایان زمستان گذشته هشدار می‌دهد که خشک‌سالی بلندمدت این استان در زمستان ۹۸ تغییر محسوسی نداشته و همچنان شرایط خشک‌سالی بلندمدت بر 111 شهر استان به‌جز مساحت ناچیزی از شهرستان‌های اردستان، اصفهان، سمیرم، شاهین‌شهر و میمه، فریدون‌شهر و نائین حکم‌فرماست. چندی پیش مدیرکل هواشناسی اصفهان در گفت‌وگو با ایرنا گفته بود: ۸۰, ۶ درصد مساحت استان اصفهان درگیر خشک‌سالی است و بقیه، شرایط عادی یا ترسالی متوسط دارند. از مجموع مقدار مساحت درگیر خشک‌سالی نیز ۱۴, ۵ درصد خفیف، ۲۰, ۳ درصد متوسط، ۲۱, ۴ درصد شدید و ۲۴, ۴ درصد بسیار شدید است و به نظر می‌رسد بارش‌های بهاری امسال تاثیر چندانی بر منابع آبی استان نداشته است. بیشترین پهنه خشک‌سالی شدید و بسیار شدید ۱۲۰ ماهه گذشته در استان‌های آذربایجان شرقی، اردبیل، اصفهان، ایلام، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خراسان شمالی، خوزستان، سمنان، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان، کهگیلویه و بویر احمد، گیلان، مرکزی، هرمزگان و یزد دیده می‌شود. خشک‌سالی درازمدت با درجات مختلف در بیشتر مساحت شهرستان‌های استان نیز قابل‌مشاهده است. آمارها نشان می‌دهد مجموع خشک‌سالی در فریدون‌شهر ۴۰, ۵ درصد است که نسبت به سایر شهرستان‌های استان کمتر است؛ اما مجموع خشک‌سالی در شهرستان‌های خمینی‌شهر، خوانسار و فلاورجان 100 درصد و مجموع درصد مساحت ترسالی در شهرستان‌ها نیز ۲, ۱ درصد مساحت استان اصفهان است. گفته می‌شود افزایش دمای میانگین نسبت به درازمدت می‌تواند خشک‌سالی ایجاد کند. کاهش بارش در سرچشمه‌های زاینده‌رود نیز موجب تشدید خشک‌سالی خواهد شد. بر این اساس میزان بارش در ایستگاه کوهرنگ تا پایان فروردین‌ماه ۱۰۸۱ میلی‌متر گزارش‌شده که نسبت به بلندمدت ۱۴ درصد و نسبت به سال گذشته ۴۸ درصد کاهش را نشان می‌دهد. کارشناسان باتوجه‌به افزایش ۱۵ تا ۱۸ درصدی مصرف آب آشامیدنی در یک ماه گذشته و انتظار تداوم آن، مدیریت بهینه مصرف آب در بخش‌های مختلف ازجمله کشاورزی، صنعت، خدمات و مصارف شهری را توصیه می‌کنند. از سویی نیز بارش‌های بهاری تاثیر پایایی بر منابع آبی استان نداشته است. به اعتقاد مدیرکل هواشناسی استان، پیش‌بینی فصلی بهار ۹۹ که با توجه به خروجی مدل‌های گردش عمومی جو و اقیانوس صادرشده، نشانگر تضعیف فعالیت سامانه‌های بارشی تا پایان فصل بهار است و بارش‌های مورد انتظار به‌طور عمده به‌صورت همرفتی و کوچک‌مقیاس خواهد بود؛ همچنین با توجه به افزایش ۱۵ تا ۱۸ درصدی مصرف آب آشامیدنی در یک ماه گذشته و انتظار تداوم آن، مدیریت بهینه مصرف آب در بخش‌های مختلف ازجمله کشاورزی، صنعت، خدمات و مصارف شهری باید در تابستان ۹۹ موردتوجه قرار گیرد. دما در فروردین ۹۹ در مقایسه با بلندمدت ۰, ۵ درجه خنک‌تر بوده، اما میانگین دمای استان در ۱۰ روز ابتدایی خرداد در حدود ۲ درجه سانتی‌گراد فراتر از مقدار بلندمدت ثبت‌شده که در نیمه شمالی استان افزایش دما فراتر از ۲ درجه و تا ۳ درجه نیز به ثبت رسیده است. باوجوداین نقشه خشک‌سالی در دوره ۱۲ ماهه منتهی به پایان فروردین ۹۹ نشان‌دهنده بهبود شرایط خشک‌سالی نسبت به بلندمدت است؛ اما همچنان شهرستان‌های خوروبیابانک، نائین، اردستان، آران‌وبیدگل، اصفهان، برخوار، خمینی‌شهر، فلاورجان، لنجان، مبارکه، نجف‌آباد، تیران‌وکرون، سمیرم، دهاقان و شهرضا به‌تناسب درگیر خشک‌سالی هستند. مدیرکل هواشناسی چهارمحال و بختیاری نیز در گفت‌وگوی تازه خود با ایرنا از نصف شدن حجم بارش‌ها در کوهرنگ خبر داده و گفته است: بارش‌های سال آبی جاری کوهرنگ که از قطب‌های بارشی مهم کشور است، در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته بیش از ۴۵ درصد کاهش نشان می‌دهد و نصف سال‌های گذشته است. مهدی چراغ‌پور بارش‌های امسال شهرستان کوهرنگ را از ابتدای مهر تا ۱۷ خرداد، یک هزار و ۱۷۵ میلی‌متر عنوان کرده، درحالی‌که این بارش‌ها در مدت مشابه سال گذشته دو هزار و ۱۴۳ میلی‌متر بوده است. ارتفاع برف در ایستگاه چلگرد در اسفند سال گذشته نیز به صفر رسیده است و استان ازنظر منابع آب پایدار و سفره‌های زیرزمینی همچنان در وضعیت نامناسبی قرار دارد. این در حالی است که بارش‌های موثر سال جاری به پایان رسیده است؛ اما در برخی روزها امکان وقوع رگبارهای پراکنده در ارتفاعات وجود دارد و البته این بارش‌ها به سبب سطحی بودن آب‌ها از دسترس استان خارج شده است. داده‌های یک دوره ۱۰ ساله تا پایان خرداد امسال، نشان می‌دهد که ۶۶ درصد مساحت استان چهارمحال و بختیاری نیز در محدوده خشک‌سالی قرار دارد. این مسئله گویای آن است که امید به سرچشمه‌های آب اصفهان نیز در این شرایط، امیدی تفتیده است و به نظر می‌رسد باید در انتظار تابستانی بسیار خشک‌وگرم باشیم؛ زیرا هم‌اینک ۹ درصد مساحت این استان نیز با خشک‌سالی بسیار شدید، ۱۷ درصد با خشک‌سالی شدید، ۱۹ درصد با خشک‌سالی متوسط و ۲۱ درصد با خشک‌سالی خفیف مواجه است. ۳۰ درصد مساحت استان چهارمحال و بختیاری نیز در محدوده نرمال، 3 درصد در محدوده ترسالی ضعیف و نیم‌درصد در محدوده ترسالی متوسط قرار دارد و شهرهای اردل، کیار، لردگان، سامان، بن، بروجن و کوهرنگ بیشترین درگیری را با خشک‌سالی در دوره ۱۲ ساله اخیر داشته‌اند. مدیرکل هواشناسی چهارمحال و بختیاری بارش‌های سال آبی جاری این شهرستان را یک‌هزار و ۱۷۵ میلی‌متر عنوان کرده که در مقایسه با بارش‌های مدت مشابه سال ۹۸ که دو هزار و ۱۴۳ میلی‌متر بوده، نشان‌دهنده کاهش ۴۵ درصدی است.