حالا پرسش این است که ماجرای پوآروی باستان‌شناسی قرار است به کدام سمت‌وسو برود و بالاخره آیا پوآرو دستگیر خواهد شد؟! احتمالا همه ایرانیان، پوآرو، آن کارآگاه خصوصی جذاب با ظاهر منحصربه‌فرد و هوش سرشار را می‌شناسند؛ ولی میان این اثر جاودانه بانوی جنایی‌نویس، آگاتا کریستی، با پوآروی قصه ما فاصله از زمین تا ثریاست. پوآرو را که واژه‌ای فرانسوی است به‌صورت Poirot می‌نویسند، ولی صورت نام آی‌دی اینستاگرامی این یکی پوآرو، Powaroooooo است! تفاوت این دو پوآرو هم منحصر به اختلاف املای نام نیست. اگر پوآروی آثار جنایی دربه‌در در جست‌وجوی جنایتکاران می‌گشت، امروزه این یکی پوآرو خودش سوژه تعقیب است! در صفحه اینستاگرام، او خودش را «استاد پوآرو نخبه باستان‌شناسی، با بیش هزار کارشناسی» معرفی می‌کند، به همراه ایموجی یک مجسمه ایستر (مجسمه‌های سنگی معروف در جزیره‌ای در اقیانوس آرام) و تعدادی هشتگ ازجمله گنج و طلسم و باستان‌شناسی! اگر این رقم قابل‌اعتماد باشد، ۱۴۳ هزار نفر هم صفحه اینستاگرامی این جناب پوآرو را دنبال می‌کنند.
حرفه اصلی پوآرو هم این‌طور که با بررسی صفحه اینستاگرامی او می‌توان فهمید، فروش وسایل جست‌وجوی گنج است! چیز چندان بیشتری درباره پوآرو نمی‌دانیم، با توجه به لهجه و قرائن دیگر احتمالا ایشان از غرب کشور، به‌طور مشخص‌تر استان کرمانشاه یا ایلام باید باشد. او همچنین خود را کوهسار هم معرفی کرده است، اگر این نام هم مستعار نباشد! در یک پیج فرعی، او خود را «کوهسار بادفر» خوانده است و ادعا کرده که ۱۰ هزار شاگرد به قول خودش وی‌آی‌پی دارد. در همین پیج دوم، یکی از فالوورها، او را «استاد سلیمی» خطاب کرده است. به‌جز اینستاگرام، در یوتیوب هم یک کانال به نام «استاد پوآرو کوهسار» ثبت‌شده که البته رونق صفحات اینستاگرامی‌اش را ندارد و تنها ۶۱۸ مشترک دارد و آخرین آپلود ویدئوی آن‌هم مربوط به یک هفته قبل است که پوآرو را در حال کندوکاو در غاری در کرمان نشان می‌دهد. پوآرو در تلگرام هم فعال است و گروهی را با عنوان «گنج و تفسیر علائم باستانی» دارد. در این گروه بیش از صد و نودوچهار هزار نفر عضو هستند! البته در حال حاضر همه پست‌های پیش از افشای این ماجرا از گروه پاک شده است.
پرده اول: ماجرای گنج و کباب
در ۳۰ تیرماه سال جاری، پخش‌شدن یک ویدئو و گزارش‌های جانبی‌اش، دوستداران و حامیان میراث فرهنگی کشور را در شوکی عظیم فروبرد. فردی با نام مستعار پوآرو، کاروانی متشکل از ۱۴۰ ماشین و شامل حدود ۵۰۰ نفر را در شرق اصفهان، احتمالا نیک‌آباد، راهبری کرد. برای چه منظوری؟ آموزش میدانی جست‌وجوی گنج! پس از اطلاع، اکیپی از پاسگاه جرقویه به محل اعزام شدند که نهایتا موفق به بازداشت سه نفر در حال حفاری شده‌اند. هنگامی‌که فیلم کاروانی از خودروها در بیابان‌های شرق اصفهان که تحت راهبری جناب پوآرو برای آموختن چگونگی کشف گنج رهسپار شده بودند، شوک عجیبی بر علاقه‌مندان میراث کشور وارد آمد. این اتفاق در 30 تیر سال جاری افتاد و طی آن «استاد پوآرو» حدود 500 تن را با ۱۴۰ خودرو به قول خودش از سرتاسر ایران جمع کرد تا به آن‌ها گنج‌یابی بیاموزد. (البته آن‌چنان‌که در ادامه می‌آید، پوآرو امروز این اتهام را تکذیب می‌کند.)
به گزارش خبرگزاری ایسنا، هنگامی‌که خبر این گردهمایی جویندگان گنج به پاسگاه جرقویه می‌رسد، اکیپی برای برخورد اعزام می‌شود و با جمع کثیری که در حال حفاری بودند روبه‌رو می‌شوند، ولی مأموران ظاهران به دلیل کمبود نیرو تنها موفق به دستگیری سه تن از این افراد می‌شوند. به روایت خبرگزاری مهر، محل دقیق این گردهمایی هم هنوز دقیق مشخص نیست، ولی احتمالا باید نیک‌آباد باشد. پوآرو در صفحه‌های مجازی‌اش بارها با لحنی خاص، اقداماتش را جان‌سپارانه و ایثارگرانه توصیف و ادعا کرده که جانش را برای شناساندن میراث به مشتاقان این عرصه فدا می‌کند و کس دیگری حاضر به این فداکاری‌ها نیست و حسودها چشم ندارند او را ببینند. شاید اگر فرد نامطلعی این حرف‌ها را بشنود، اغوا شده و حق را به او دهد، اصلا چه اشکالی دارد که افراد متفرقه هم در جست‌وجوی اسرار زیر خاک باشند؟! دکتر مهدی حجت، بنیان‌گذار سازمان میراث فرهنگی و رئیس مؤسسه فرهنگی ایکوموس ایران در مصاحبه با همشهری، بهترین و شفاف‌ترین پاسخ به این پرسش احتمالی را داده است: «با یک کلنگ زدن، با یک حفره حفرکردن وسط یک تپه، به قول ما کارشناس‌ها تپه مضطرب می‌شود، یعنی دیگر آن سندیت تاریخی خود را از دست می‌دهد؛ یعنی واقعا ما ملت شریف ایران حاضر هستیم به قیمت هیچ، مجموعه اسنادی که در کشورمان هست به‌این‌ترتیب نابود شود؟»
مهدی حجت در این گفت‌وگو، اعلام کرده که این حجم از دست‌اندازی به میراث تاریخی کشور بی‌سابقه است. او شرایط اقتصادی کشور و حجم بیکاری را هم بی‌تأثیر در این جریان نمی‌داند. به گفته او، به همان میزان که تحریم و کرونا از رونق گردشگری کاسته، باعث افزایش توجه به حفاری غیرمجاز شده است. دکتر حجت می‌افزاید که ابزارهای گنج‌یاب در اصل فقط برای پیداکردن لوله‌های شکسته و کارهایی نظیر آن در کشور مجاز بوده و تنها وزارت نیرو مجوز واردات آن را دارا بوده است، ولی متأسفانه امروزه فروش این ابزارها کاملا علنی شده، در حالی که خریدوفروش آن‌ها خلاف قانون است. دکتر حجت خواهان ورود و برخورد جدی وزارت اطلاعات و نیروی انتظامی به موضوع جست‌وجوگران گنج است. به باور او، این جریان شبکه‌ای از افراد مرتبط است، کسانی که معمولا دستگیر می‌شوند افرادی خرده‌پا هستند و دانه‌درشت‌ها عمدتا مصون می‌مانند و سرشاخه‌های این افراد که هدایت جریانات گنج‌یابی را به عهده دارند در خارج کشورند و هدف نهایی آنان هم یافتن آثار باستانی و انتقال آن‌ها به موزه‌های خارجی و مجموعه‌های خصوصی است.
پرده دوم: واکنش‌ها و بیانیه‌های دستگیری و تعقیب پوآرو
اول مرداد، بیانیه‌ای از سوی فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی کشور منتشر شد که در آن تأکید شده بود «احکام سنگین قضایی برای برگزارکنندگان کاروان آموزش میدانی گنج‌یابی» صادر خواهد شد. در متن این بیانیه که در خبرگزاری میراث آریا منتشرشده، سردار سرتیپ دوم امیر رحمت‌الهی، فرمانده یگان حفاظت میراث‌فرهنگی کشور، اعلام کرده است: «این کاروان از سوی فردی سودجو در یکی از روستاهای اصفهان راه‌اندازی شده است که به‌محض اطلاع از این موضوع، مراتب به‌صورت ویژه در دستور کار یگان حفاظت میراث‌فرهنگی اصفهان، فرماندهی انتظامی استان و دادستانی قرار گرفت، بلافاصله عملیات شناسایی و دستگیری افراد سودجو و برگزارکننده این کاروان آغاز شد. فعالیت این کاروان از سوی یکی از مخبرین به نیروی انتظامی و یگان حفاظت اعلام می‌شود و مأموران به محل حضور این کاروان مراجعه کردند که بعد از وقوع درگیری بین مأموران و افراد سودجو، سه متهم در این رابطه دستگیر شدند.»
فرمانده یگان حفاظت میراث‌فرهنگی کشور در این بیانیه تأکید کرده است: «با توجه به همکاری بسیار خوب یگان حفاظت و قوه قضائیه، ظرف همین روز احکام قضایی سنگین برای متهمان صادر شد تا درس عبرتی برای افراد سودجویی باشد که به دنبال حفاری غیرمجاز و دستیابی به اشیای تاریخی هستند. در همین رابطه، پیگیری برای دستگیری متهم اصلی این پرونده که در حال حاضر متواری است، در دستور کار قرار دارد، حکم توقیف خودروی او در سراسر کشور اعلام‌شده و این نوید را می‌دهیم که متهم اصلی پرونده که معروف به “پوآرو” است، نیز به‌زودی دستگیر خواهد شد. به نظر می‌رسد انگیزه اصلی این افراد، کسب منافع، معروف‌شدن در فضای مجازی، افزایش دنبال‌کنندگان در صفحات اجتماعی و… باشد که درهرحال این اقدام با هر انگیزه‌ای که باشد، ازنظر ما محکوم است و دستگاه قضایی نیز احکام سنگینی را برای این عمل مجرمانه در نظر گرفته است.»
او در ادامه با هشدار به حفاران غیرمجاز و افراد سودجو هم تصریح کرد: «یگان حفاظت میراث‌فرهنگی در سراسر کشور تمام تحرکات و فعالیت‌های حفاران غیرمجاز را رصد می‌کند. با توجه به همکاری بسیار خوب قوه قضائیه با این یگان، با افراد سودجو و حفاران غیرمجاز به‌شدت برخورد می‌شود.» در همین روز، خبرگزاری ایسنا، منطقه اصفهان، گفت‌وگویی با فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی استان اصفهان انجام داد. عبدالرضا عرب بافرانی در تشریح ماجرا گفت: «آخرین روز تیرماه به ما خبر رسید که عده‌ای در شرق اصفهان مشغول حفاری هستند و ما نیز سریعا موضوع را به مسئول پایگاه یگان حفاظت جرقویه اعلام کردیم. مسئول یگان حفاظت ما پس از هماهنگی با رئیس پاسگاه جرقویه با فرض اینکه دو سه نفر مشغول حفاری هستند، یک اکیپ کم تعداد را برای برخورد با آنان اعزام کرده، اما در عمل با افراد و ماشین‌آلات زیادی روبه‌رو شده و درنهایت موفق به دستگیری یکی از این افراد شده بود. وقتی فرد دستگیرشده را به دادگاه برده بودند، دو نفر از همان کاروان برای اینکه سروگوشی آب بدهند، به محل دادگاه مراجعه می‌کنند که خوشبختانه مأموران نیز به‌موقع آن‌ها را شناسایی و دستگیر کردند.» عرب بافرانی افزود: «در حال حاضر سه نفر در ارتباط با این پرونده دستگیرشده‌اند و همان‌طور که فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی کشور اعلام کرده، متهم اصلی پرونده یعنی «پوآرو» نیز به همراه سایر ماجراجویان این کاروان گنج‌یابی تحت تعقیب است.
گزارش حفاری در جرقویه به ما داده‌شده بود اما در عمل متوجه شدیم که آن‌ها مشغول آموزش حفاری هستند و این به‌مراتب بسیار بدتر از خود حفاری است.» دوم مردادماه، روزنامه ایران در گزارشی اعلام کرد که فرمانده یگان حفاظت از میراث کشور، در پاسخ به این سؤال که چرا یگان حفاظت پیش از رسانه‌ها و فعالان حوزه میراث فرهنگی از فعالیت این فرد در اینستاگرام خبردار نشد، گفته است: «سرور اینستاگرام خارج از ایران قرار دارد و ما خیلی نمی‌توانیم برخورد کنیم؛ اما در واکنش به سایت‌هایی مثل شیپور و دیوار به‌شدت برخورد کرده‌ایم. سایت دیوار در تبلیغی یک ریتون را به قیمت ۱۰۰ میلیون تومان برای فروش گذاشته بود که با سایت برخورد شد و تبلیغ آن‌هم حذف شد.» رحمت‌اللهی فروش و تبلیغ فلزیاب را هم جرم دانست و تصریح کرد: «نامه‌ای برای اتحادیه سایت‌های مجازی که دیوار و شیپور هم در آن عضو هستند نوشته‌شده و مصادیق و عناوین مجرمانه به آن‌ها گفته شده است. مسئولان در جلسه مشترکی با یگان، از مجرمانه بودن فروش این آثار اظهار بی‌اطلاعی کردند.» سؤال بعدی این است که تعداد نیروهای یگان حفاظت میراث فرهنگی ایران چقدر است که پوآرو به‌راحتی می‌تواند کلاس‌های آموزشی و اردوهای خود را در سایت‌های باستانی برگزار کند و هیچ‌یک از نیروها متوجه حضور او و همکارانش نشوند؟ چرا وقتی یک تور گردشگری متشکل از جوان‌ها در این مناطق برگزار می‌شود، خیلی زود پلیس می‌رسد اما حضور این تعداد آدم با ماشین‌های مدل‌بالا توجه کسی را جلب نمی‌کند؟
رحمت‌اللهی در همین گزارش بیان کرد: «نیروهای یگان در موزه‌ها و سایت‌های مختلف استقرار شبانه‌روزی دارند و امکان استقرار نیروی انسانی در تمام محدوده جغرافیایی ایران وجود ندارد. مأموران به سرنخ‌هایی برای دستگیری پوآرو رسیده‌اند، اما برای جلوگیری از ایجاد مانع در دستگیری او اطلاعات منتشر نمی‌شود.» او در پاسخ به این سؤال که آیا یگان حفاظت نمی‌خواهد با مدیران اینستاگرام وارد مذاکره و مکاتبه شود تا تبلیغ فروش اشیای تاریخی و تبلیغ حفاری‌های غیرمجاز در این شبکه اجتماعی حذف شود، می‌گوید: «حتما مذاکره و مکاتبه با مدیران اینستاگرام را بر اساس قانون و روش در برنامه خود قرار می‌دهد.»
پرده سوم: پاسخ‌های پوآرویی
پس از ولوله‌ای که انتشار فیلم کاروان گنج‌یابی به راه انداخت، جناب پوآرو چهار پنج روزی خاموشی اختیار کرد. با بررسی کامنت‌های ردوبدل شده در صفحه اینستاگرام او به نظر می‌رسد که پوآرو مدتی پنهان‌شده بوده تا مثلا آب‌ها از آسیاب بیفتد. در این مدت فیلم‌های کاروان گنج از صفحه اینستاگرامش زدوده شد. اگرچه اخبار ضدونقیضی با ادعای دستگیری او در ۴ مرداد منتشر شد ولی یک روز بعد دوباره پوآرو در صفحه اینستاگرامش پیدا شد و در اولین استوری پس از غیبت با خط‌ونشان و دشنام نسبت به معترضان به عملکردش اعلام بازگشت کرد. او همچنین اعلام کرد که برای حل‌وفصل مشکلات پیش‌آمده به تهران رفته و این پیام‌ها را هم ازآنجا می‌فرستد. در ویدئوی زنده‌ای که یکشنبه، پنج مردادماه منتشر کرد، به‌کل منکر گنج‌یابی شد و ادعا کرد که با 500 نفر از دوستانش به‌صرف کباب به وسط بیابان رفته بودند و نیروی انتظامی هم در صحنه حاضر بوده و کباب‌خوری پوآرو و دوستان را صورت‌جلسه کرده و مشکلی هم پیش نیامده است!
در ضمن خبر بازداشت چند تن از افراد حاضر در عملیات کباب‌خوری (بخوانید جست‌وجوی گنج) را هم از پایه تکذیب کرد. اگر ویدئوهایی را که هنوز در پیج اصلی و چند پیج فرعی جناب پوآرو موجودند، بررسی کنید، متوجه می‌شوید این اردوی آموزش میدانی گنج‌یابی، تنها مورد دست‌اندازی او به میراث باستانی کشور نبوده است. در ویدئویی مربوط به سه هفته پیش، او در غاری، احتمالا نزدیک شهرضا، وعده برپایی یک اردوی آموزشی چهارصدنفره را می‌دهد. ویدئوهایی که او در فضای مجازی پخش کرده، او را در حال توضیح و مثلا تفسیر علائم باستانی در مکان‌های مختلفی از کشور نشان می‌دهد. در بسیاری از این ویدئوها، پوآرو از تبلیغ اردوی آموزش میدانی هم غفلت نمی‌کند. پس این احتمال قوی‌ای است که این یگانه اردوی آموزش گنج‌یابی استاد نبوده باشد. در گذشته هنگامی‌که مخاطب از پوآرو می‌پرسید که چگونه باید در این کلاس‌ها شرکت کند، او فرد موردنظر را به دایرکت حواله می‌داد. گویا بی‌تفاوتی و آزادی عجیب پوآرو جسارتش را زیاد کرده و با بی‌احتیاطی این بار علنی‌تر و با جمعی کلان اردو را بر پا ساخته و همین بی‌احتیاطی کار دستش داده است!
پرده چهارم: پوآرو چه می‌شود؟!
پوآرو هواداران پرشوری هم دارد. یکی از آنان در کامنتی به «موفقیت‌های استاد» اشاره می‌کند و افسوس می‌خورد که چرا «ایرانی‌ها این‌قدر حسودند و چشم ندارند که پیشرفت یک نفر را ببینند.» یکی دیگر می‌گوید: «اگر با نیروی انتظامی مشکلی داشتی خبر بده.» به‌رغم وعده تعقیب قضایی پوآرو، وی همچنان فعال است. او در پستی که به تاریخ ۶ مردادماه در کانال تلگرامی خود گذاشته، ضمن تبلیغ مجدد کلاس‌هایش، قید کرده که «به کوری چشم مخبرین و چاپلوسان»، کلاس‌های حضوری هم به‌زودی برگزار خواهد شد و اگر تا حالا در «کالیبر ملی» این کلاس‌ها را برگزار می‌کرده، این بار کلاس‌ها جهانی خواهند بود. او بعدازاین پست، پست‌ها و استوری‌های دیگری هم منتشر کرده اما حرف بیشتری درباره ماجرای دستگیری‌اش نزده است.
البته صدای میراث (sedayemiras.ir) در مطلبی، درباره سابقه قضایی و جرائم کوهسار درزمینه قاچاق و فروش تجهیزات ماهواره و اشیای تاریخ و توزیع مدارک جعلی دانشگاهی اشاره و اعلام کرده که پرونده قضایی سنگینی در انتظار پوآرو است و مأموران یگان حفاظت میراث فرهنگی کشور همچنان به دنبال او هستند.
