پرواز برنج کنترل میشود؟!
بازار برنج نابسامان است. با افزایش قیمت برنج، مصرف این کالای اساسی هم کاهشی شده است. گزارش مرکز آمار نشان میدهد برنج خارجی در خردادماه، از میان کالاهای خوراکی پرمصرف، بالاترین افزایش قیمت را دارد و این عدد نسبت به ماه اردیبهشت 16 درصد و نسبت به خرداد سال گذشته، 55.7 درصد رشد قیمت دارد. مقایسه قیمت برنج خارجی در تیرماه امسال با ماه مشابه سال گذشته نیز حاکی از رشد 85 درصدی این محصول است. هر کیلوگرم برنج خارجی در تیرماه سال گذشته ۸۸۰۰ تومان بوده که در تیرماه امسال با رشد ۸۵ درصدی به ۱۶ هزار و ۴۰۰ تومان رسیده است. با ادامه این روند، برخی فعالان بازار پیشبینی کردهاند که امسال در ماههای محرم و صفر، کمبود و نوسان قیمت برنج محتمل است. عوامل مختلفی دستبهدست هم دادهاند تا قیمت برنج در بازار افزایشی شود و در این شرایط مصرفکنندگان تاوان سوءمدیریتها، تغییر سیاستها و اختلاف دستگاهها و نهادهای مربوط را پرداخت کنند. حالا این مصرفکنندگان هستند که برای خرید برنجهای بیکیفیت وارداتی باید چندین برابر هزینه کنند.
تاریخ انتشار:
22:38 - یکشنبه 1399/06/2
مدت زمان مطالعه: 3 دقیقه
ترخیص قطرهچکانی برنج در نبود ارز
نیاز سالانه ایرانیها به برنج سهمیلیون و ۲۰۰ هزار تن است که یکمیلیون و ۲۰۰ هزار تن وارداتی است. افزایش قیمت برنج خارجی در حالی است که عمده مصرفکنندگان این محصول، دهکهای پایین جامعه هستند. هند، یکی از مبدأهای اصلی تأمین برنج وارداتی است که با فشارهای آمریکا روابط تجاری کشورمان با هند نسبت به گذشته کاهش یافته است. علاوه بر آن، بحران کرونا مزید بر علت شده است. اوایل امسال بود که مسیح کشاورز، دبیر انجمن واردکنندگان برنج، اعلام کرد که هند تا پایان بحران کرونا صادرات محصول برداشتشده در سال جدید را ممنوع کرده است. از سوی دیگر آمارها حکایت از رسوب 300 هزار تن برنج خارجی در گمرک دارد. واردکنندگان برای تأمین ارز واردات برنج با مشکل مواجه شدهاند و به همین دلیل این محصولات اجازه ترخیص از گمرک را ندارند؛ البته دبیر انجمن واردکنندگان برنج هشدار داده است که «اگر گمرکات ارز موردنیاز برای تأمین برنج را پرداخت نکند با ممنوعیت مجدد واردات مواجه خواهیم شد». گمرک نیز وعده داده است که تا شهریورماه مجوز ترخیص حدود ۳۰۰ هزار تن برنج وارداتی را صادر کند. مهرداد جمال ارونقی، معاون فنی گمرک، اما صدور مجوز ترخیص این محمولهها را به حل شدن مشکل و تخصیص ارز منوط کرده است. دراینبین دستگاههای متولی نیز بهجای حل مسئله، تعلل کردهاند و به همین دلیل افزایش قیمت برنج در بازار ادامهدار شده است. انجمن واردکنندگان برنج در نامهای به رئیسکل بانک مرکزی از او خواسته تا سریعتر مشکل تخصیص ارز تجار برنج را برطرف کند؛ اما مسئولان بانک مرکزی به نامهها پاسخی ندادهاند.
ارز نیمایی قیمت برنج را چندبرابر کرد
این مشکلات در حالی است که از اردیبهشتماه امسال نیز سهمیه ارز 4200 تومانی برای واردات برنج قطع شد و تاجران با ارز نیمایی اقدام به واردات برنج کردند، تصمیمی که قیمت برنج را به دنبال تفاوت نرخ دلار نیمایی و ترجیحی تا چند برابر افزایش داد. گمانهزنیهایی هم مطرح میشود مبنی بر اینکه تاجران، از گردش سیاست ارزی دولت سودها به جیب زدهاند و برنجهایی را که با ارز 4200 تومانی خریداری کردهاند با قیمت بالاتری در بازار فروختهاند و در این میان زیان متوجه مصرفکنندگان شده است. قرار بر این بود که از اول مردادماه واردات برنج بهصورت فصلی ممنوع شود که با تصمیمهای ستاد تنظیم بازار به اول شهریورماه موکول شده است. بر این اساس، بهزودی واردات و ترخیص برنج ممنوع میشود و این ممنوعیت تا اول آبان ماه ادامه خواهد داشت. حال پرسش اینجاست که در این شرایط احتمال کمبود این کالای اساسی در بازار وجود دارد؟ و آیا باید منتظر افزایش قیمت برنج در نیمه دوم سال باشیم؟ کمال خیام، معاون اتحادیه فروشندگان آجیل و خشکبار اصفهان، به اصفهان زیبا میگوید: ازاینپس ثبت سفارشها برای واردات برنج ممنوع میشود، برنج رسوبشده در گمرک بهتدریج در حال ترخیص است و برنج بهاندازه کافی در بازار یافت میشود. خیام تصریح میکند: اصلیترین دلیل گرانی برنج در بازار این است که دولت واردات برنج را با ارز نیمایی انجام میدهد. درواقع حذف ارز دولتی (ارز 4200 تومانی) روی قیمت برنج تأثیرگذار بوده است؛ علاوه بر آن در سال جاری هزینه کشاورزان شامل هزینه کارگران و مواد اولیه (سموم) افزایش پیداکرده که به گرانی برنج دامن زده است. او عنوان میکند: مصرف برنج مردم همزمان با افزایش قیمت این کالای اساسی کاهشی شد؛ درضمن کاهش فعالیت رستورانها، محدود شدن مراسم اربعین، تاسوعا و عاشورا (در مقایسه با سالهای گذشته) و مراسم حاجیانی که هرساله پس از بازگشت از مکه سور میدادند، بر کاهش مصرف برنج تأثیرگذار بوده است. معاون اتحادیه فروشندگان آجیل و خشکبار اصفهان اذعان میکند: کاهش مصرف برنج برای فروشندگان اصفهان محسوس بوده است و مقایسه میزان فروش نسبت به فروردینماه نشان میدهد که درصد فروش برنج خارجی کاهش یافته است. خیام عنوان میکند: برنج ایرانی هر کیلو 15 هزار تومان تا 26 هزار تومان و برنج هندی کیلویی 17 هزار و 500 تومان تا 18 هزار و 500 تومان عرضه میشود. او تأکید میکند: اختصاص ارز نیمایی به واردات برنج هم متغیر است. دولت اگر ارز ثابت برای واردات برنج اختصاص دهد میتواند بر تثبیت قیمت برنج در بازار نیز تأثیرگذار باشد؛ ولی مصرفکنندگان نباید نگرانی بابت کمبود این کالا در بازار داشته باشند؛ چون در انبارها بهاندازه کافی برنج ذخیره شده است.
رایزنی برای افزایش قیمت برنج ایرانی
افزایش نرخ برنج خارجی در حالی است که گمانهزنیها برای افزایش نرخ برنج ایرانی نیز آغاز شده است. اتحادیه شالیکوبیداران معترض شده است که امسال هزینههای تولید افزایش پیدا کرده است. تعدادی از شالیکاران مازندران ضمن گلایه از افزایش صددرصدی کارمزد شالیکوبیها به ایرنا گفتهاند که تمامی هزینههای امسال برنجکاری دو تا چهار برابر شد و انتظارشان این است که قیمت برنج سفید هم به همین میزان بالا برود. بر این اساس، اتحادیه شالیکوبیداران درخواست افزایش سهبرابری نرخ تبدیل برنج را به وزارت صمت و سازمان جهاد کشاورزی ارائه داده است. به گفته تولیدکنندگان، سال گذشته هزینه تبدیل هر کیلو شالی حدود ۳۶۰ تومان بود؛ اما در امسال اتحادیه شالیکوبی استان مازندران پیشنهاد افزایش سهبرابری این قیمت را مطرح کرده و این به معنای افزایش این قیمت به ۹۵۵ تومان خواهد بود. در شرایطی که برنج یکی از کالاهای اساسی بر سر سفره خانوارهاست، برنامه مشخصی برای ساماندهی بازار و کنترل قیمتها هنوز وجود ندارد.