در آن کنفرانس ویل پارکس، نماینده یونیسف، به اقدامات خوب شهرداری اصفهان اشاره‌کرده و گفته بود: «برای کاندیدا شدن اصفهان در شهر دوستدار کودک، نوید اتفاق‌های خوبی را در وزارت کشور و شهرداری می‌دهم.» او به آمارهای شهر دوستدار کودک در جهان نیز اشاره‌ای داشت: «بیش از سه‌هزار شهر دوستدار کودک در ۴۰کشور جهان وجود دارد که بیش از ۳۰میلیون کودک را شامل می‌شود.» دراین‌باره، با سید احمد حسینی‌نیا، معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان، گفت‌وگو کرده‌ایم تا از کم‌وکیف تحقق این امر آگاه شویم.
معیارهای شهر دوستدار کودک در جهان چیست و اصفهان چگونه به‌عنوان شهر دوستدار کودک در جهان شناخته شده است؟
هدف بلندمدت یونیسف، پایداری و افزایش کیفیت زندگی در کودکان است که بـر اسـاس چشم‌انداز CFCI در یونیسـف «همـه کـودکان و جوانـان بایـد بتواننـد از کودکـی خـود لـذت ببرنـد و از طریـق احقـاق برابـر حقـوق خـود در شـهر و اجتماع محلی‌شان، توانایی‌های بالقوه خود را به‌طور کامل به فعل درآورند.» برای رسیدن به این هدف پنج زیر هدف کلی و اساسی موردتوجه و محور قرار گرفته است:
همـه کـودکان ارزش احتـرام دارند و مدیران شهری و محلی باید با آن‌ها منصفانه رفتار کنند. (حق احترام)
نظرهـا، نیازهـا و اولویت‌های همـه کـودکان شهر در قوانیـن عمومـی مرتبط لحاظ شود. (حق شنیده شدن)
همه کودکان به امکانات اجتماعی و فرهنگی باکیفیت مناسب دسترسی آسان داشته باشند.(حق برخورداری اجتماعی)
همه کودکان باید در محیطی امن، پاکیزه و به‌دوراز خشونت زندگی کنند. (حق امنیت)
همه کودکان باید امکان استفاده از بازی و تفریح در کنار بهره‌مندی از خانواده را داشته باشند. (حق بهره‌مندی از خانواده)
به‌طــورکلی شهر دوستدار كودک یونیسف، فرصتی برای افزایش سرانه فضاهای مورداستفاده کودکان و نتیجه افزایش کیفیت زندگی در آن‌هاست و شهر دوستدار کودک شهری است که نیاز کودک، نظر و خواسته‌های کودکان را در اولویت برنامه‌های خود قرار داده و شرایط اجتماعی، فرهنگی و کالبدی شهر را برای این امر مهیا کند. ساختار اداری و اجرایی یونیسف در هر کشوری متفاوت است که در ایران این امر به وزارت کشور و به‌خصوص سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها مرتبط می‌شود و در هر شهرداری به معاونت شهرسازی و معماری واگذار شده است. ازاین‌رو دو سال پیش طبق درخواست شهرداری و شورای شهر با توجه به ظرفیت‌های فرهنگی، اجتماعی و کالبدی، اصفهان به‌عنوان سومین شهر در غرب آسیا با انعقاد تفاهم‌نامه‌ای بین شهرداری و وزارت کشور، بعد از عمان از کشور اردن و شارجه امارات عضو شبکه شهرهای دوستدار کودک شد. برند شهر دوستدار کودک زمانی از سوی یونیسف به شهرها اعطا می‌شود که شهر همه مراحل را با موفقیت گذرانده باشد؛ به این معنا که بعد از طی کردن مرحله پایلوت و دریافت نشان کاندیداتوری، درنهایت شهر موردنظر به شبکه شهرهای دوستدار کودک ملحق می‌شود، در همین راستا اصفهان در مرحله دریافت نشان و کاندیداتوری قرار دارد.
با توجه به این موضوع، برای ارسال برنامه‌های اجرایی و راهبردهای شهر دوستدار کودک به یونیسف چه اقداماتی در اصفهان انجام گرفته است؟
اصفهان، اولین شهری بود که زمینه تعامل بین دولت و دیگر ذی‌نفعان را با ایجاد ساختار حقوقی و وضعیت‌سنجی فراهم کرد. درنتیجه با تعامل شهرداری و جلسات متعدد با دستگاه‌ها و بخش‌های مرتبط با این حوزه، مشارکت کودکان و تمام ذی‌نفعان و مؤسسات و سازمان‌های مردم‌نهاد فعال، سبب شد تا برنامه اقدامات اجرایی شهر دوستدار کودک در قالب 10هدف و 137 اقدام با توجه به شرایط کرونا تهیه شود. گزارش وضعیت‌سنجی کودکان شهر اصفهان و سازوکار پایش آن با مشارکت کودکان و همه ذی‌نفعان به تصویب شورای شهر و بخش‌های مرتبط رسید. به‌گونه‌ای که شفاف‌سازی فرایند ایجاد شهر دوستدار کودک در همه مراحل ارزیابی، تعیین اهداف، اجرا و تعیین شاخص‌های شهر دوستدار کودک کاملا روشن و شفاف است. برنامه اجرایی و گزارش وضعیت‌سنجی و اطلس کودکان شهر اصفهان به وزارت کشور ارسال‌شده و در حال بررسی است و با پیگیری‌های انجام‌شده تا پایان شهریور طی مراسمی درشأن و خور اصفهان نشان کاندیداتوری اعطا خواهد شد.
ورودی‌های برنامه اجرایی شهر دوستدار کودک طبق گزارش‌سنجی و اقدامات اجرایی چیست؟
بررسی و تحلیل متون نظری درباره کودکان، بررسی و تحلیل اسناد و مدارک موجود درباره حقوق کودکان، بازنگری طرح تفصیلی شهر اصفهان، اهداف چشم‌انداز و راهبردهای برنامه اصفهان1400، جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌های جمعیتی و آماری، جلسات گروه‌های کانونی ذی‌نفعان شهر دوستدار کودک، مشورت و تعامل با کودکان، نوجوانان و خانواده‌های آن‌ها، مشاوره و تعامل با ارائه‌دهندگان خدمات به کودکان از ورودی‌های برنامه اجرایی شهر دوستدار کودک طبق گزارش‌سنجی و اقدامات اجرایی است.
چشم‌اندازهایی که برای اصفهان به‌عنوان شهر دوستدار کودک ترسیم‌شده، چیست؟
اصفهان شهری است که دارای تمام امکانات عـادلانه، بــدون تبعیض و قابل‌دسترس برای کودکان و شهری ایمن و امن با مشارکت اجتماعی کودکان برای شکوفایی استعدادهاست. شهری است خانواده‌محور با کودکان و والدین آگاه. شهری است مشارکت‌جو با تعاملات اجتماعی گسترده که کودکان آن ارزشمند و محترم تلقی می‌شوند. چشم‌انداز شهر دوستدار کودک، برگرفته از چشم‌انداز برنامه اصفهان1400 و طرح‌های فرادست مانند طرح جامع و تفصیلی شهر اصفهان و چشم‌انداز اصفهان در افق 1405 است.
سال گذشـته و امسال چه اعتبارهایی برای این موضوع در اصفهان پیش‌بینی‌شده است؟
میزان اعتبارهای مصوب سال 97، 98 و 99 مربوط به شهر دوستدار کودک درمجموع 14 میلیارد و 500 میلیون تومان است که در سال 99، یک و نیم میلیارد تومان آن مربوط به بخش ترویجی به سازمان فرهنگی اجتماعی و ورزشی واگذارشده، یک و نیم میلیارد آن مربوط به مباحث عمرانی و پنج میلیارد آن مربوط به احداث خانه کودک واقع در پارک قلمستان در منطقه2 شهرداری است؛ همچنین مشکلات حقوقی این خانه در کمیسیون عمران بررسی شده و در حال پیگیری است.
فاطمه جوانی، رئیس اداره سازمان‌ها و مجامع بین‌المللی وزارت کشور، گفته است فرایند شهر دوستدار کودک دگرگون‌سازی است، این موضوع را بیشتر توضیح دهید.
شهرها به‌واسطه پذیرش حقوق کودکان، نه‌تنها از کودکان حمایت خواهند کرد، بلکه نسل‌های آینده را نیز شکوفا می‌کنند. احترام به حقوق کودکان و سرمایه‌گذاری در برنامه‌ریزی‌های شهری که تضمین‌کننده محیطی ایمن و پاک برای رشد و بالندگی کودکان باشد، قطعا آینده‌ای روشن‌تر برای زندگی خواهد ساخت و دگرگونی‌های اساسی را بـــه وجود خواهـد آورد. سرمایه‌گذاری برای کودکان، پرسودترین نوع آن به لحاظ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است که نتایج آن در طولانی‌مدت همیشه با جامعه همراه خواهد بود.
اصفهان سومین شهر دوستدار کودک در خاورمیانه است. آیا زیرساخت‌های لازم برای این موضوع در این شهر فراهم شده است؟
به‌هرحال اصفهان در مقایسه با سایر شهرها به دلیل فضای کالبدی و سرانه فضای سبز و به‌واسطه عنوان پایتخت فرهنگی، در موقعیت مناسب‌تری قرار دارد و با پیگیری‌های انجام‌شده، این شهر به‌واسطه ظرفیت‌ها و شرایط فرهنگی، اجتماعی و کالبدی به‌عنوان سومین شهر دوستدار کودک غرب آسیا انتخاب شد که این خود از آماده بودن بستر و زیرساخت‌های لازم نشان دارد که البته قطعا دارای کمبودهایی است که با توجه به شرح اقدامات اجرایی تمام تلاش خود را برای تحقق این امر به کار می‌بندیم. به‌طورکلی زیرساخت‌های شهر دوستدار کودک به زمینه‌های مختلف خدماتی، تسهیلاتی، فرهنگی و… دسته‌بندی می‌شود. به‌طور مثال درمجموع، اصفهان 555 سایت بازی و 1663 عدد اسباب‌بازی دارد و منطقه 10 با بیش از 60 سایت، بیشترین تعداد و ناژوان با 4 سایت، کمترین تعداد سایت را به خود اختصاص داده‌اند. تعداد سایت‌های ایمن شده 498 سایت است و تقریبا تمامی سایت‌های بازی کودکان و نوجوانان در مناطق اصفهان ایمن‌سازی‌های مرتبط را رعایت کرده‌اند و مابقی در دستور کار اداره شهر دوستدار کودک طبق اقدامات اجرایی قرارگرفته است.
اصفهان پیشتاز شهر دوستدار کودک است. به‌جز اصفهان چه شهرهایی در جهان وارد این مبحث شده‌اند؟
در دی97 اصـفهان میزبان همایش سه‌روزه با حضور 31 استان کشور و اساتیدی از یونیسف و کشورهای آلمان و سوئد بود تا ابعاد مختلف شهر دوستدار کودک بررسی شود. در ابتدای سال جاری پیرو جلسه کمیته ملی هماهنگی شهر دوستدار کودک در وزارت کشور و در چهارچوب همکاری‌های مشترک این وزارتخانه با یونیسف، برای اجرای ابتکار جهانی شهرهای دوستدار کودک در ایران، پس از بررسی نتایج ارزیابی شهرهای متقاضی پایلوت شهر دوستدار کودک، 12شهر بر اساس ارزیابی عملکرد به‌عنوان شهرهای منتخب برای پایلوت شهر دوستدار کودک انتخاب شدند. شهرهای بندرعباس، تبریز، تهران، رشت، سمنان، شیراز، کرمان، گرگان، مشهد، همدان، یزد و اِوز (در استان فارس) ازجمله این شهرها هستند. لندن در انگلیس، ادمونتون در کانادا و آنکارا در ترکیه و… به‌عنوان شهرهای دوستدار کودک جهان شناخته شده‌اند.
اخیرا با حضور اعضای شورای شهر اصفهان جلسه‌ای با اداره کل فنی و حرفه‌ای استان برای موضوع احداث پارک مهارت کودکان برگزار کرده‌اید. دراین‌باره توضیح دهید.
کودکان حساس‌ترین و آسیب‌پذیرترین گروه جامعه بوده و ضمن تأثیرپذیری از محیط پیرامون، قابلیت‌ها و توانایی‌های چشمگیری در شکل‌دهی به آن دارند. با نگاهی گذرا به فضاهای شهری گذشته در ایران، ملاحظه می‌شود که فضاهای مخصوص کودکان آن‌چنان‌که باید شکل نگرفته و نقش و حضور آنان به دلیل موقعیت تابع و تحت سلطه کودکان در فضای اجتماعی همواره در حاشیه توجه بوده‌اند. با افزایش روزافزون جمعیت شهرها و تغییر سبک زندگی و آپارتمان‌نشینی، کمبود این امر بیش‌ازپیش احساس می‌شود. کودکان، نیازمند محیط‌هایی هستند که آنان را مخاطب قرار دهد، به چالش وادارد و جلب‌توجه کند تا آن‌ها مشاهده کنند و بیندیشند.
ایجاد پارک‌های موضوعی به‌نوعی پاسخ به نیاز کنجکاوی‌های همیشگی کودکان برای تجربه دنیای پیش روی آن‌هاست؛ بنابراین طراحان به دنبال اتخاذ راهکارهایی برای افزایش جاذبه و استفاده از پارک‌ها به‌عنوان ابزار آموزشی برای کودکان هستند، در این راستا پارک‌های موضوعی با اهداف آموزشی، سرگرمی و تفریحی مورد تأکید معاونت شهرسازی و معماری در راستای تحقق شهر دوستدار کودک اصفهان قرار گرفته که یکی از اقدامات پارک‌های موضوعی تلاش برای ایجاد پارک مهارت ویژه کودکان و نوجوانان با هدف شناسایی استعداد، رغبت، برنامه‌ریزی آموزشی و مهارتی و تقویت مسئولیت اجتماعی در کودکان است. در عصر حاضر نیز نیاز جامعه به حرفه‌های مختلف امری بدیهی است؛ بنابراین باید از سنین کم، کودکان و نوجوانان را با مقدمات و اهمیت داشتن شغلی مناسب و ارزش کار و فعالیت در اجتماع آشنا کرد.
برای عملیاتی کردن پارک مهارت و براساس برنامه اقدام اجرایی شهر دوستدار کودک اصفهان، ضرورت دارد این معاونت با ذی‌نفعان مرتبط با هدف استفاده از همه ظرفیت‌ها ی موجود همکاری داشته باشد که در این راستا مذاکراتی با اداره کل فنی و حرفه‌ای استان اصفهان به‌عنوان قطب مهارت‌آموزی در کشور و اعضای شورای اسلامی شهر در قالب تشکیل کارگروه‌های تخصصی برای ایجاد پارک مهارت در دستور کار این معاونت قرارگرفته است. حضور اداره کل فنی و حرفه‌ای استان به‌عنوان همکار در این طرح قطعا در کارکرد آموزشی پارک مهارت در قالب آموزش‌های خلاقانه و مهارت‌های مرتبط با کارآفرینی در فضایی متفاوت بر اساس توانایی عمومی و انگیزه فردی کودکان و نوجوانان، تأثیرگذار خواهد بود. آموزش مهارت به کودکان کار، برگزاری تورهای آشنایی بامهارت، تشکیل دپارتمان‌های مختلف مهارتی بسته به استعداد، قابلیت جسمی و علاقه کودکان و درنهایت هدایت به سمت شغلی مناسب، ازجمله اهداف مشترک مطرح‌شده با اداره کل فنی و حرفه‌ای استان است.
سه مرحـله برای پــیوستن به شهرهای دوستدار کودک از سمت یونیسف و وزارت کشور تعریف شده است. این مراحل چیست؟
در مرحله نخست بر اساس شاخص‌های ارزیابی ازجمله تشکیل ساختار، تشکیل شورای اجــرایـــی و کـمیـتـه راهـبـردی، برنامه‌ریزی و تخصیص بودجه اختصاصی، میزان مشارکت کودکان، پروژه‌های ترویجی، حمایتی و عمرانی با نگاه نیاز کـودکــان و… شهر با انعقاد تفاهم‌نامه به‌عنوان پایلوت معرفی می‌شود. در مرحله دوم، دریافت نشان و برند شهر دوستدار کودک زمانی اتفاق می‌افتد که شهر، چرخه شهر دوستدار کودک را با موفقیت تکمیل کرده باشد که خوشبختانه اصفهان با حمایت شهردار و اعضای شورای شهر و با انجام اقدامات مؤثر، ارائه گزارش وضعیت‌سنجی و تشکیل ساختار، به‌عنوان اولین شهر کشور در مرحله دریافت نشان قرار دارد و مرحله آخر مرحله پیوستن به شبکه جهانی شهرهای دوستدار کودک است که امیدواریم به‌زودی شاهد پیوستن اصفهان به‌عنوان شهر دوستدار واقعی کودکان، به این شبکه جهانی باشیم.
برای داشتن شهر دوستدار کودک، کدام ارگان‌ها و سازمان‌ها باید همکاری کنند؟
لازم است تأکید کنم شهری دوستدار کودک خواهد بود که مشارکت و همکاری تمام ذی‌نفعان و ارگان‌های مربوط را در کنار خود داشته باشد. ضمن دعوت از سازمان‌های مردم‌نهاد و مؤسسه‌ها برای همکاری و تحقق شهر دوستدار کودک، بر خود لازم می‌دانم از تمامی ارگان‌ها، سازمان‌ها و ذی‌نفعانی که در تهیه اقدامات اجرایی شهر دوستدار کودک همراهی کرده تشکر کنم، قطعا همکاری، هم‌فکری و مشارکت بیشتر در ادامه مسیر، تأثیرات مطلوب‌تری را به دنبال دارد.
