با همان سرعتی که در 12ماه گذشته بازار سرمایه رشد کرد و تعداد سهامداران افزایش یافت، صفحات و کانالهای تحلیلی،
مشاورهدهی و ارائه سیگنال خریدوفروش در شبکههای مجازی هم قارچگونه رشد کرد.
اگرچه منکر این نمیشویم که صفحات تحلیلگران و فعالان قدیمی بازار سرمایه در جذب سهامداران جدید تأثیر بسزایی داشته است؛
اما در روی دیگر سکه، اشخاصی هم هستند که تجربه فعالیت بورسی آنها به سال 98 و 99 بازمیگردد؛ با این حال اکنون با جذب فالوورهایی، اقدامات سویی در سر دارند.
طنازهای بورسی
ملموسترین تجربه تأثیرگذاری ادمینهای کانالهای تلگرامی و صفحات اینستاگرامی به شخصی برمیگردد که نه تنها از فعالان قدیمی بازار نبود، بلکه دانش و تخصص تحلیلی بالایی هم نداشت.
اما به یکباره در عرض چند ماه مخاطبان کانال تلگرامی او به بیش از 350 هزار عضو رسید تا به نوعی به سلبریتی بازار سرمایه تبدیل شود.
به واسطه همین معروفیت، پای او به یکی از برنامههای صداوسیما هم کشیده شد تا از اهداف رؤیایی شاخصکل بورس سخن بگوید.
اما اکنون چندین هفته است که فعالیت کانال او متوقف شده و طبق آنچه در گفتوگو با سایت صدای بورس اذعان داشته است
«به خاطر فعالیتهایی که در فضای مجازی داشته و به دلیل شکایت سازمان بورس، در تهران حضور دارد و درگیر روال قضایی است و حتی از طرف بعضی سرمایهگذاران حقیقی نیز تهدید شده است.»
جذب اعضا به هر قیمتی
روش جذب اعضای جدید برای کانالها با صفحات اینستاگرام متفاوت است.
بسیاری از کانالهایی که به ارائه سیگنال خریدوفروش مشغول هستند، در ساعتهای پایانی شب و گاهی اوقات بعدازظهرها به تبادل لینک میپردازند
و در ازای تبلیغ کانالشان در یکی از کانالهای پرمخاطب، بنر تبلیغاتی کانال دیگری را در کانال خود میگذارند.
متن تبلیغات نیز معمولا اشاره به این دارد که یا زمان دقیق ورود و خروج به یک سهم را مشخص میکنند، یا خبرهای رانتی از پشت پرده بازار سرمایه دارند،
یا وعده سودهای هنگفت میدهند یا اینکه خود را خانمی معرفی میکنند که دانشجوی دکترای مدیریت مالی بوده و روش خارقالعادهای برای کسب سود در بورس کشف کرده است!
در هر حال این کانالها بعد از چند کانال خبری و سرگرمی، پرعضوترین و پربازدیدترین کانالها در تلگرام هستند. اما در اینستاگرام، روش جذب دنبالکننده متفاوت است.
در این روش اغلب ادمینهای صفحات، فـیلـمهــای مـتـعـددی از خـود در ویلاها، ماشینهای خارجی با سقف سانروفدار و… میگذارند.
برخی نیز از طریق لایو اینستاگرام یا هنگام ارائه مشاوره به مشتریان احتمالی، از این میگویند که رمزوراز کسب سود در بورس را کشف کردهاند
و هماکنون مـشـاور مـالـی بانکهـا و هـلدیـنگهـای تجاری هـسـنـد.
برخی نیز عکس فیش یا چکی را به نمایش میگذارند تا اینطور القا کنند که در حال واریز پول سنگین برای خرید سهام خاص هستند.
نکته اینجاست که هم ویلا و ماشین خارجی اجارهای است و هم فیشها و عکسها ساختگی. اما با این حال افراد زیاد فریب این ظاهرسازی را میخورند.
وعده مبارزه با کانالها و پیجهای اینستاگرامی
چند ماه قبل بود که فرابورس ایران از مبارزه با کانالهای تلگرامی خبر داد.
طبق آنچه فرابورس اعلام کرده بود، هر کانالی که سیگنال خریدوفروش سهم بدهد یا تحلیل سهام مختلف را منتشر کند، تخلف کرده است.
حتی در ارتباط با این موضوع، کانالی در تلگرام راهاندازی شد و اسامی این کانالها اعلام و به گفته فرابورس، برای معاملات این افراد محدودیت ایجاد میشد.
بعد از اینکه کانال برخی از فعالان قدیمی بورس در کنار کانالهای سیگنال فروش قرار گرفت، این طرح با انتقاد فعالان بازار مواجه شد.
در نتیجه این طرح به صورت چراغ خاموش متوقف شده و مسکوت ماند.
با شروع ریزش بورس در اواسط مرداد، فعالیت کانالهای سیگنالدهی کمرنگ شد و در عوض انتقاد از آنها افزایش یافت؛
چرا که در ماههای ابتدایی سال، همه سهام صعودی بوده و در نتیجه سیگنالهای این کانالها نیز درست از آب در میآمد؛
اما با ریزش بورس و افت دستهجمعی قیمت نمادها و آب رفتن سرمایه مردم، برخی به دنبال شکایت از ادمین این کانالها بودند. حالا با بهبود شرایط بورس، مبارزه با این کانالها وارد فاز جدید شده است.
قطاری که به بیراهه میرفت
اواخر هفته گذشته بود که شرکت فــرابـــورس ایـــران درخــصـــوص دستکاری قیمت از سوی برخی شبکههای اجتماعی که به صورت گروهی
و زنجیرهای به سهامداران و فعالان بازار سرمایه زیان وارد میکنند، هشدار داد.
طبق اطلاعیه فرابورس، «این شرکت در راستای انجام تعهدات و وظایف نظارتی خود و با توجه به رسالت سنگین صیانت از حقوق سرمایهگذاران
و سهامداران و در مسیر اطلاعرسانی اقدامات صورتپذیرفته در حوزه نظارت بر فعالیتهای مشکوک و غیر مجاز در میان بررسیهای نظارتی
به اقدامات شبکهای از کانالها و گروههای تلگرامی که با مقاصد مشترک و به صورت هماهنگ مبادرت به تبلیغ برخی از سهام قابل معامله در بازار سرمایه میکردند،
پی برد که با تلاش فراوان، اطلاعات شبکههای مذکور در دسترس فرابورس ایران قرار گرفت.»
اینبار نیز فرابورس به طور علنی اسم و رسم این کانالها را اعلام کرد.
«شبکه رسانهای موردنظر در قالب یک گروه خصوصی تلگرامی به نام “لوکوموتیو بورس” فعالیت میکرد که اعضای آن مدیران (ادمینهای)
بالغ بر ۱۵ گروه عمومی و بیش از ۶۲ کانال تلگرامی پرمخاطب و برخی از سرمایهگذاران بودند.»
بعد از انتشار این اطلاعیه، بحث زیرمجموعههای این گروه خصوصی تلگرامی بالا گرفت و برخی از کانال، اسامی این گروهها و کانالها را اعلام کردند.
جای خالی فرهنگسازی
رشد چشمگیر بازار سرمایه در دو سال اخیر به قدری سریع و خشن بوده است که حتی مسئولان بازار سرمایه هم این میزان استقبال را تصور نمیکردند.
خلأ فضای آموزشی که در این مدت ایجاد شد، سهامداران تشنه خرید را به سمت بیراهه هدایت کرد تا در فضای مجازی دست به دامن هر سیگنالفروشی شوند.
اگرچه بارها مسئولان سازمان بر این موضوع تأکید کردند که نباید بدون داشتن دانش حداقلی وارد بورس شد؛
اما ساز و کار مناسبی برای این کار وضع نشد. فرایند دریافت کد بورسی آنلاین شد تا حتی نیازی به مراجعه به دفاتر پیشخوان هم نباشد.
در نتیجه این موضوع مؤلفههایی همانند مدیریت سرمایه، متنوعسازی سبدسهام، مدیریت ریسک، مشخص کردن استراتژی سرمایهگذاری و… از اولویت سهامداران خارج شد.
حتی اغلب سهامداران از مزیت صندوقهای سرمایهگذاری با خبر نیستند و تصور نمیکنند
با خرید واحدهای صندوق سرمایهگذاری میتوانند عملکرد بسیار بهتری نسبت به خرید سهام بر اساس شایعات و شنیدهها داشته باشند.
از یک سو برخورد قهری با کانالها و صفحات در شبکههای مجازی لازم است؛ اما کافی نیست.
ایجاد یک کانال یا صفحه جدید چند دقیقه بیشتر طول نمیکشد؛ اما فرهنگسازی راه درازی پیش رو دارد.
