هوش مصنوعی جای روزنامه‌نگاران نمی‌نشیند

هوش مصنوعی چیست و چگونه در صنعت رسانه قابلیت‌های خود را نشان می‌دهد؟

هوش مصنوعی تکنولوژی‌ای است که قابلیت تفکر دارد و قادر است کارهایی را که به طور روزانه انجام می‌دهیم به‌عهده بگیرد و آن را به جای ما انجام بدهـــــد. هوش مصنوعی اکنون شاخه‌ای از علوم کامپیوتری به شمار می‌آید که هدف آن، انجام‌دادن کارهایی است که به هوش انسانی نیاز دارد. درواقع هوش مصنوعی، نوعی شبیه‌سازی است و  می‌تواند دنیای اطراف ما را همچون یک انسان درک کند و در کنار او قرار بگیرد.
هوش مصنوعی را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد: هوش مصنوعی محدود و عمومی و سوپرهوش. البته هوش مصنوعی که روزنامه‌نگاران به کــــــار می‌برند، بیشتر از نوع هوش مصنوعی محدود است؛ همانند بازی شطرنج در کامپیوتر که ممکن است خیلی بهتر از انسان کار کند یا سیستمی که چهره انسان را تشخیص می‌دهد.

هوش مصنوعی چگونه می‌تواند اخبار را تحت تأثیر خود قرار بدهد و آیا می‌تواند باعث شیوع فیک‌نیوزها شود؟

فیک‌نیوزها یا اخبار جعلی مسئله تازه‌ای نیستند و همواره وجود داشته‌اند؛ چراکه معمولا مخاطبان از مواجهه در برابر این اخبار، لذت می‌برند و در زندگی روزمره خود از آن‌ها استفاده می‌کنند؛ به طورکلی، فیک‌نیوزها ابزاری برای ترویج شایعه یا پروپاگاندا نیز به شمار می‌آیند که در خیلی از مواقع، دولت‌ها و سیاست‌گذاران برای سلب یا ایجاد اعتماد از آن استفاده می‌کنند؛ برای مثال، این اخبــــــار در انتخابات آمریکا و پیروزی دونالدترامپ بسیار مؤثر بوده است. درحال حاضر، با توجه به شیوع شبکه‌های اجتماعی و همراهی مردم با آن‌ها به ویژه اینستاگرام (که در ایران از محبوبیت بسیار زیادی برخوردار است) یا فیسبوک (که در آمریکا طرفداران بسیار زیادی دارد و بیش از 43 درصد مردم این کشور، برای کسب خبر از این شبکه استفاده می‌کنند) هوش مصنوعی نیز از این فرصت استفاده کرده و به تولید اطلاعات ساختگی که ظاهر یا شکل و فرم آن برای مردم جذابیت بسیار زیادی دارد، می‌پردازد. افراد هم این اخبار را که توسط هوش مصنوعی ساخته می‌شود، دوست دارند؛ چون برخی از همین فیک‌نیوزها تأثیرات توهمی دارند و خیلی راحت به باورپذیری مردم کمک می‌کنند و مخاطب را به سمت و سوی اخباری که قبلا درباره آن چیزهایی شنیده یا خوانده و درباره آن اطلاعاتی دارد، سوق می‌دهند. زمانی که مخاطب خبر یا اظهارنظری را که در گذشته در رابطه با آن چیزهایی شنیده است، دوباره بخواند یا ببیند، مغز او برای مواجهه با آن تلاش بسیار کمتری می‌کند و خیلی راحت آن را می‌پذیرد. پس فیک‌نیوزها زمانی که تکرار می‌شوند، باورپذیری مردم را افزایش می‌دهند. درحال حاضر واشنگتن‌پست و نیویورک تایمز در زمینه فیک نیوزها کار زیادی انجام می‌دهند.
 هوش مصنوعی باعث می‌شود اعتمادی که مخاطب به رسانه داشته است، بیشتر یا کمتر شود؛ این موضوع بستگی به این دارد که روزنامه‌نگاران از هوش مصنوعی کجا و به چه منظوری استفاده کنند. چنانچه آن‌ها از هوش مصنوعی به خوبی استفاده کنند، می‌توانند اعتبار رسانه را نیز افزایش دهند.

 آیا هوش مصنوعی برای مخاطب می‌تواند خطرناک باشد و او را گمراه کند؟

درواقع هوش مصنوعی دنیای اطراف را مانند یک انسان درک می‌کند، ولی نمی‌تواند به‌تنهایی به انجام کارها بپردازد و بنابراین حتما در کنار آن، باید یک انسان حضور داشته باشد. براساس تعریفی که یکی از اساتید روزنامه‌نگاری مطرح کرده است، هوش مصنوعی دستگاه‌های هوشمندی هستند که به کسب دانش می‌پردازند و پس از آن کارهای مختلف را انجام می‌دهند. هوش مصنوعی برای ترجمه اخبار کاربرد فراوانی دارد؛ به طوری که در وال استریت ژورنال اکنون از این قابلیت استفاده می‌شود. خبرگزاری فرانس پرس نیز از هوش مصنوعی برای شناسایی عکس‌های دستکاری شده استفاده می‌کند. همچنین در مصاحبه‌های صوتی و تصویری که انرژی و وقت زیادی از روزنامه‌نگاران گرفته می‌شود، استفاده از هوش مصنوعی باعث صرفه‌جویی در وقت این افراد می‌شود. البته این روزنامه‌نگاران هستند که مسئولیت راستی‌انگاری یا قابلیت تحلیل و جمع‌آوری اطلاعات را به عهده دارند.  به همین علت نیز  هوش مصنوعی نمی‌تواند جایگزین روزنامه‌نگاران و اهالی رسانه یا حتی جایگزین نیروی انسانی شود، اما می‌تواند به اتاق‌های خبر کمک کند. مشکلی که هوش مصنوعی به وجود می‌آورد، این است که اصل بی‌طرفی را نمی‌توانند رعایت کند. این مسئله برای رسانه‌ها بسیار خطرناک است و باعث گمراهی مخاطب می‌شود؛ مخاطبی که از قضا خودش دوست دارد گاهی گمراه شود تا به باورپذیری جذاب‌تری دست پیدا کند. هوش مصنوعی زمانی می‌تواند خطرناک باشد که مثلا در فضای مجازی اخباری را که توسط مردم بیشتر لایک شده تشخیص بدهد و بعد براساس آن‌ها دست به تولید محتوا بزند؛ محتوایی که متناسب با ذائقه مخاطب است. این مسئله باعث ترویج فیک‌نیوزها می‌شود، زیرا به هرحال، هر رسانه‌ای خط‌مشی خاص خود را دارد و بر مبنای آن به مخاطب جهت می‌دهد.

آیا هوش مصنوعی قابلیــــــت تشخیص اخبار جعلی را دارد؟

خیر، زیرا همانطور که اشاره‌کردم، هوش مصنوعی در کنار روزنامه‌نگار قرار می‌گیرد و نه به جای او. پس نمی‌تواند باعث به‌وجودآمدن اخبار جعلی شود. البته اگر زمانی از هوش مصنوعی عمومی یا سوپرهوش استفاده کنیم، ممکن است بتواند اخبار جعلی از اخبار واقعی را از هم تشخیص بدهد و اصلا نیازی به حضور خبرنگاران و روزنامه‌نگاران هم نباشد.