جشنواره‌های فروش، طرح‌های متنوع اقساطی از سه ماه تا سه سال و فروش اقساطی انواع مختلفی از کالاها نیز باعث شده تا مخاطبان این فروشگاه‌های اینترنتی افزایش پیدا کند. اضافه‌کردن بخشی در فروشگاه‌های اینترنتی با نام «فروش اقساطی» یا عناوینی شبیه به آن برای یک پشتیبان سایت کمتر از چند دقیقه زمان می‌برد ولی پاسخ به سؤالات آسان نیست. فروشگاه‌های اینترنتی با چه اعتباری اقساطی می‌فروشند؟ آیا فروش اقساطی نیاز به ضامن دارد؟ فرایند خرید اقساطی چگونه است؟ فروش اقساطی آنلاین چند درصد سود دارد و سوالاتی شبیه به آن. بررسی فروشگاه‌های آنلاین فعال در حوزه فروش اینترنتی نیز نشان می‌دهد هر کدام از آن‌ها پاسخ متفاوتی برای این سؤالات داشته‌اند.
تأمین اعتبار در فروش
فروشگاه‌های اینترنتی مخاطبان بیشتری نسبت به بازارهای فیزیکی دارند، برای مثال بعید است هیچ مغازه‌ای در اصفهان یا کشور به اندازه نصف دیجی‌کالا بازدیدکننده داشته باشد و در نتیجه فروش اقساطی نیاز به اعتبار سنگینی دارد. در فروشگاه‌های فیزیکی نیز همیشه سقف اعتبار مشخصی برای فروش اقساطی وجود دارد و اگر یک فروشگاه اینترنتی روزانه فقط به 10 نفر و هر نفر 10 میلیون تومان اعتبار بدهد، در نتیجه هر روز 100 میلیون تومان، هر ماه 3 میلیارد تومان و هر سال بیش از 36 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. فروشگاه‌های اینترنتی بزرگ‌تر شاید به ده‌ها برابر بیشتر از این در سال اعتبار نیاز داشته‌باشند، ولی چگونه آن را تأمین می‌کنند؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد فروشگاه‌های اینترنتی منابع مختلفی برای تأمین نقدینگی فروش اقساطی دارند. دسته‌ای از آن‌ها به پشتوانه سرمایه‌گذاران داخلی شروع به کار کرده‌اند، مانند آی‌دی‌جی، قسطیکو و قسط آنلاین، در این فروشگاه مشتری به شخص سومی برای دریافت وام معرفی نمی‌شود، بلکه خود سایت به متقاضی اعتبار می‌فروشد، در این فروشگاه‌ها مشتری با سرعت بالاتری اعتبار می‌گیرد ولی برخی فروشگاه‌های آنلاین برای تأمین اعتبار از سرمایه‌گذاران خارجی استفاده می‌کنند.
دیجی‌کالا، آراد موبایل و تعویض کالا برای فروش اقساطی از نهاد سوم کمک می‌گیرند. برای خرید اقساطی از دیجی‌کالا باید از لیزینگ پارسیان اعتبار بگیرید، آرادموبایل و تعویض کالا نیز مشتری را به نهادهای مختلف معرفی می‌کنند تا وام دریافت کنند. در این میان، یک سری موسسه نیز برای فروش اعتبار شروع به کار کرده‌اند، مانند لندو یا قسطاکارت؛ مشتری باید در وب‌سایت این مؤسسات ثبت‌نام کند تا پس از تکمیل مدارک اعتبار بگیرد. سپس از فروشگاه‌های اینترنتی طرف قرارداد با این مؤسسات خرید اقساطی انجام دهد.
دردسر خرید اعتبار
فروشگاه‌های اینترنتی برای فروش اعتبار به متقاضیان روش‌های مختلفی دارند. تعدادی از آن‌ها تنها با دریافت سفته یا چک صیادی قسطی می‌فروشند و تعدادی دیگر، از مشتری ضامن می‌خواهند. در دسته دوم، مشتری باید یا ضمانت‌نامه‌هایی مانند کسری حقوق، فیش حقوقی، معرفی‌نامه‌های کارگزینی یا حتی ضمانت اشخاص دیگر را در پرونده داشته باشد و در نتیجه فرایند دریافت اعتبار طولانی‌تر است ولی در روش اول مشتری فقط با ارائه چک صیادی یا حتی سفته اعتبار اقساطی دریافت می‌کند. البته از مشتری و شماره چک او استعلام می‌شود. اگر متقاضی چک‌برگشتی داشته‌باشد یا اقساط او در بانک‌ها عقب افتاده باشد فرایند دریافت اعتبار طولانی‌تری را دارد ولی افراد خوش‌حساب فقط با یک برگ چک می‌توانند چند ده میلیون تومان اعتبار بگیرند. اگرچه روش چک و سفته راحت‌تر به نظر می‌رسد ولی فروشگاه‌های اینترنتی به روش ارائه ضامن اعتبار ریالی بیشتری می‌دهند. برای مثال متقاضی خرید اقساطی با سفته به سختی بیشتر از 10 میلیون تومان اعتبار می‌گیرد، چک صیادی نیز در بیشتر فروشگاه‌ها بیشتر از 20 میلیون اعتبار نمی‌گیرد، ولی اگر فیش کسر از حقوق داشته‌باشید تا چند صد میلیون تومان اعتبار می‌گیرید.
سود نجومی فروش اقساطی
تعداد سرمایه‌گذاران فروش اقساطی در فضای مجازی هر روز بیشتر می‌شود، می‌پرسید چرا؟ بعضی از آن‌ها سودی بیشتر از سپرده بانکی و حتی ربا از متقاضیان خرید اقساطی دریافت می‌کنند. اگرچه تعدادی از سایت‌های فروش اقساطی مانند تعویض کالا سود سالانه کمتر از 10 درصد دارند ولی فروش اقساط خدمت ارزان‌قیمتی در بسیاری از فروشگاه‌های اینترنتی نیست. برای مثال لیزینگ پارسیان سالانه 22.89درصد سود از تسهیلات دریافت می‌کند یا سایت‌های تخصصی فروش اعتباری تا 28 درصد برای یک سال سود می‌گیرند. این سودها گاهی قیمت کالاها را به اعداد و ارقام بالایی می‌رساند. یک فروشگاه اینترنتی آیفون 12 پرومکس با ظرفیت 256 را که قیمت نقد آن کمتر از 42 میلیون تومان است با حدود 15 میلیون تومان پیش‌قسط و 24 ماهه با قیمت 72 میلیون تومان می‌فروشد، یعنی تسهیلات 27 میلیونی را 57 میلیون تومان پس می‌گیرد و سود دو سال برابر با 111 درصد می‌شود! اگر سود هر سال را 55 درصد درنظر بگیریم، سود این تسهیلات برای مشتری از ربا بالاتراست. فروشگاه اینترنتی دیگری یک تلویزیون 58 میلیون تومانی را 12 ماهه به قیمت 68 میلیون تومان می‌فروشد درحالی‌که 29 میلیون تومان پیش‌پرداخت دریافت می‌کند. در نتیجه سود 10میلیونی تومانی برای تسهیلات 29میلیون تومانی در یک سال!
فرایند خرید اقساطی
فرایند فروش اقساطی در فروشگاه‌های مختلف یکسان نیست، ولی از فروش نقد به مراتب بیشتر است. در بیشتر مشاهدات مشتری باید بین چند هفته تا چند ماه برای دریافت اعتبار دوندگی کند. مشتری باید چک‌ها، سفته و قرارداد مورد نظر فروشنده را امضا و برای دفتر فروش ارسال کند تا پس از بررسی مدارک ارسالی اعتبار دهی به شخص متقاضی انجام شود. البته اعتبارسنجی متقاضی به صورت تلفنی انجام می‌شود ولی سپس باید مدارک برای فروشگاه مورد نظر پست شود و این مسئله بیش از یک هفته زمان می‌برد. اگر فروشگاه اینترنتی متقاضی را به بانک معرفی کند، این فرایند طولانی‌تر خواهدشد، زیرا متقاضی باید مدارک و ضامنین را به بانک ببرد. در این حالت فروش اقساط شبیه به این است که مشتری وام بگیرد و با وام خرید کند.
کالاهای اقساطی
فروشگاه‌های آنلاین کالاهای زیادی را به صورت اقساطی می‌فروشند، تعدادی از آن‌ها مانند آی‌دی‌جی حتی کالای دست دوم را نیز به صورت اقساطی می‌فروشند ولی مشاهدات این سایت‌ها نشان می‌دهد بیشتر موارد فروش اقساطی مربوط به کالای دیجیتال است تا اگر مشتری به هر دلیلی اقساط خود را پرداخت نکرد، فروشنده به راحتی هرچه تمام‌تر کالا را پس بگیرد. برای مثال در فروش موبایل هوشمند فروشنده به‌راحتی می‌تواند مالکیت موبایل را تغییر دهد. با این حال فروش اقساطی شامل حال کالاهای زیادی می‌شود.
قابلیت اطمینان فروش اقساطی
فروشگاه‌های آنلاین مدعی‌اند تمام مجوزهای لازم برای فروش اقساطی را کسب کرده‌اند، البته مشخص نیست چه کسی به آن‌ها مجوز دریافت سودهای بالای 50 درصد برای یک سال را می‌دهد ولی آن‌ها نماد اعتماد دارند، حتی مؤسسات فروش اعتبار نیز نماد اعتماد دارند، در نتیجه قابل اعتمادند ولی آن‌ها شرایط را به گونه‌ای رقم می‌زنند تا اگر مشتری در پرداخت اقساط به مشکلی برخورد، همه چیز به نفع آن‌ها باشد. برای مثال، دیجی کالا 20 میلیون تومان یک‌ساله با سود 22.89درصد می‌دهد ولی چک ضمانت 276 میلیون تومانی دریافت می‌کند یا چند فروشگاه اینترنتی دیگر برای فروش اقساطی قراردادی دارند و براساس آن اگر مشتری موفق به پرداخت اقساط نشد نه تنها کالا را پس می‌گیرند بلکه پیش‌پرداخت و اقساط دریافتی تا آن تاریخ را هم پس نمی‌دهند.
