پیش‌شرط‌های تولید خودرو ارزان

طی سال‌های مختلف تولید خودروی ارزان یا ارزان‌سازی در صنعت خودرو وعده‌ای است که توسط دولتی‌ها و مدیران شرکت‌های خودروسازی به مردم داده می‌شود؛ ولی این وعده‌ها هیچ‌گاه رنگ واقعیت به خود نگرفته است. با وجود این ناکامی‌ها این روزها باز صحبت از تولید خودروی ارزان بر سر زبان‌ها افتاده است. تجربه تولید خودروی ارزان طی سال‌های گذشته نشان از شکست پروژه ارزان‌سازی در صنعت خودرو می‌دهد. نخستین تلاش‌ها برای تولید خودروی ارزان پس از انقلاب، به اوایل دهه ۸۰ و پروژه پلت فرم مشترک ایکس ۹۰ مربوط می‌شود. در آن دوران قرار شد محصولی به اصطلاح ارزان اما با سطح کیفی قابل قبولی در کشور ساخته شود تا هم جایگزین پیکان شود و هم بازار خودروی کشور را پوشش دهد. 

تاریخ انتشار: ۱۲:۲۳ - چهارشنبه ۱۶ تیر ۱۴۰۰
مدت زمان مطالعه: 4 دقیقه

 پس از انجام مذاکرات لازم، در نهایت ایرانی‌ها با رنو فرانسه به توافق رسیدند و قرار شد محصولی به نام ال-۹۰ با قیمتی بین شش تا هفت میلیون تومان تولید شود. این پروژه به دلیل حواشی و سنگ‌اندازی‌هایی که گریبانش را گرفت، در زمان مقرر به مرحله تولید نرسید و در نتیجه ال-۹۰ از اهداف اولیه قیمتی خود دور شد تا در زمان عرضه دیگر محصولی ارزان به حساب نیاید.

به تازگی وعده تولید خودروی ارزان از سوی مدیران شرکت‌های خودروسازی رسانه‌ای شده است. فرشاد مقیمی، مدیرعامل ایران خودرو به تازگی اعلام کرده است: قرار است رونمایی از خودروی ارزان قیمت ظرف چند ماه آینده انجام شود، تولید انبوه آن به ۱۸ ماه زمان نیاز دارد در مجموع حداکثر ظرف ۲ سال آینده خودروی ارزان قیمت ایران خودرو به بازار عرضه خواهد شد.

آپشن زیبایی خودرو باید حذف شود

به زعم کارشناسان صنعت خودرو تولید خودروی ارزان نیازمند فراهم شدن پیش شرط‌هایی است. در این خصوص عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت به اصفهان زیباآنلاین می‌گوید: خودروی ارزان معنی ندارد چون ارزانی موضوعی نسبی است، خودروی بنز اگر یک میلیارد تومان قیمت داشته باشد و به مردم با قیمت 500 میلیارد تومان عرضه کنند بازهم برای قشر پایین جامعه گران است و نکته دوم اینکه مردم نیز شک می‌کنند که ایرادی در تولید این خودرو وجود داشته باشد. امیرحسین کاکایی تصریح می‌کند: واژه خودروی اقتصادی صحیح است و در دنیا هم روی این موضوع مانور می‌دهند، در تولید خودروی اقتصادی به جای اینکه به آپشن زیبایی توجه شود به اقتصادی بودن عملکرد خودرو پرداخته می‌شود.

کاکایی عنوان می‌کند: نیسان آبی یک خودروی اقتصادی است که در کشور تولید می‌شود ولی اگر بخواهیم تمامی آپشن‌ها را در تولید این خودرو به کار ببریم باید پیکاپ تولید کنیم که پیکاپ دیگر خودروی اقتصادی لحاظ نمی‌شود و یک خودروی گران قیمت است که مردم هم از خریدش استقبال نمی‌کنند.

عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت اذعان می‌کند: خودروی کوئید ارزان‌ترین خودروی دنیاست که 7 هزار دلار قیمت دارد و این حداقل قیمت برای تولید خودرو است چون طراحی این خودرو به گونه‌ای است که اقتصادی تولید می‌شود به عنوان مثال سپر این خودرو ساده است، در هندوستان این خودرو 6 هزار دلار قیمت دارد با این تفاوت که تمامی استانداردهایی که در کشور ما رعایت می‌شود در هندوستان به کار برده نمی‌شود.

کاکایی بیان می‌کند: در تولید خودروهای اقتصادی، به جای آپشن زیبایی و راحتی به عملکرد توجه می‌شود یعنی از همان ابتدای راه به تیم طراحی سفارش می‌دهند که طراحی خودرو ساده باشد.

چالش‌های تولید خودروی اقتصادی

این کارشناس صنعت خودرو می‌گوید: در ایران به دلیل سیاست‌گذاری‌های اشتباهی که وجود دارد بیشتر به این سمت و سو رفته‌ایم که خودروهای خیلی لوکس تولید و عرضه شود یعنی یکسری آپشن‌های اضافه به خودرو اضافه شده و تولید خودرو به سمت گران شدن و غیراقتصادی شدن رفته است.

این کارشناس صنعت خودرو عنوان می‌کند: در سال اخیر اقدام به حذف پراید از خط تولید و جایگزینی تیبا و کوئیک به جای تولید این خودرو شده است، کوئیک در مقابل تیبا و در سطح عملکرد متفاوت نیست فقط ظاهرشان متفاوت است به عنوان مثال کولر یکی از این خودروها هوا را زودتر خنک می‌کند زمانی که به این آپشن‌ها اهمیت کمتری بدهیم می‌توان خودروی ارزان تولید کرد که همان کارایی را دارد ولی کیفیت و عملکرد همان سابق است فقط به اپشن ظاهر پرداخته نمی‌شود.

عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت می‌گوید: ایران خودرو، رانا و 206 را می‌توان با به کار بردن تمهیداتی اقتصادی‌تر کرد، 206 ساده تیپ 2 اقتصادی‌ترین خودرویی است که وجود دارد و می‌توان برنامه‌ریزی کرد و تیراژ را افزایش داد با این راهکار قیمت خودرو نیز کاهش پیدا می‌کند.

او بیان می‌کند: در حال حاضر چالش‌های زیادی برای تولید خودروی اقتصادی در ایران وجود دارد، ایران خودرو و سایپا بیشتر به آپشن ظاهر توجه می‌کنند که این عامل منجر به افزایش قیمت خودرو می‌شود و خودرو با قیمت تمام شده بالایی به دست مصرف کننده می‌رسد در نتیجه قشر پایین جامعه نمی‌توانند خودرو خریداری کنند.

طراحی خودرو ساده باشد

 عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی دانشگاه علم و صنعت خاطرنشان می‌کند: زمانی که از تولید خودروی ارزان صحبت می‌شود از چشم مردم می‌افتد چون با خود فکر می‌کنند به طور حتم عیب و ایرادی وجود داشته است. واژه صحیح تولید خودروی اقتصادی است که اگر همین تولید خودروی اقتصادی نیز با تیراژ بالا تولید نشود قیمت خودرو بالاست. به عنوان مثال خودروی ال 90 قرار بود 8 هزار دلار باشد ولی در واقعیت با قیمت 10 هزار دلار به فروش رسید.

این کارشناس صنعت خودرو اذعان می‌کند: طراحی خودرو و تیراژ خودرو دو مولفه است که منجر به تولید خودرو با قیمت پایین‌تر می‌شود که در این‌باره شرکت‌های خوردوسازی داخلی مناسب عمل نکرده‌اند به جای اینکه طراحی ساده را در تولید خودرو عملیاتی کنند بیشتر به دنبال آپشن زیبایی و ظاهر خودرو هستند تا مورد استقبال قرار گیرد و نکته دوم هم این است که ایران خودرو و سایپا نمی‌توانند تیراژ تولید را افزایش دهند.

کاکایی اظهار می‌کند: حدود 30 خودروساز در ایران فعال هستند که هیچ گاه خودرو با تیراژ بالا تولید نمی‌کنند، تولید خودرو با تیراژ بالا نیازمند برنامه منسجم است و باید رویه مشخصی در تولید، فروش و صادرات وجود داشته باشد.

خودروسازی‌ها تیراژ را افزایش دهند

عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت می گوید: ادغام شرکت‌های خودروسازی راهکار دیگری برای افزایش تیراژ خودرو به شمار می‌رود، خودروسازان بزرگ در دنیا به واسطه ادغام توانستند تیراژ تولیدی خود را افزایش دهند به عنوان مثال پژو سیتروئن و فیات کرایسلر ادغام شدند و تولید خود را به این واسطه افزایش دادند واقعیت این است که تولید خودرو زیر 5 میلیون دستگاه دیگر جواب نمی‌دهد و اقتصادی نیست.

این کارشناس صنعت خودرو اذعان می‌کند: برای اینکه ادغام شرکت‌های خودروسازی در ایران انجام شود باید ثبات مدیریت و توجه به بحث صادرات مدنظر قرار گیرد، نیازمند ارتباطات جهانی هستیم و این گسترش تعاملات هم باید در بخش تولید صورت گیرد و هم صادرات.

عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت خاطرنشان می‌کند: در سال‌های اخیر کاهش تولید خودرو در کشور به دلیل کاهش تولید قطعات بوده است چون ارتباط ما با کشورهای خارجی قطع شد در صورتی که با افزایش تعامل با شرکت‌های خارجی می‌توان تولید قطعات خودرو را افزایش داد ولی اگر این وظیفه فقط برعهده قطعه ساز داخلی باشد میزان تولید قطعات کاهش پیدا می‌کند و نمی‌توان تیراژ بالا داشت.

کاکایی تاکید می کند: در کشور کره 4 میلیون گیربکس تولید می‌شود ولی تولید گیربکس در کشور ما 80 هزار قطعه است و این نشان می دهد که برای افزایش تولید قطعات خودرو و درنهایت افزایش تیراژ خودرو نیازمند همکاری با کشورهای خارجی هستیم.  

او بیان می‌کند: خودروساز باید بتواند سالیانه یک میلیون دستگاه خودرو بفروشد و 100 هزار دستگاه خودرو نیز صادر کند تا ارزآوری داشته باشد و بتواند برای تولید قطعه واردات مواداولیه را نیز انجام دهد درواقع این اقدامات مانند زنجیره به هم پیوسته هستند و باید همزمان محقق شوند در غیراین صورت تولید کاهش پیدا می‌کند.

این کارشناس صنعت خودرو می‌گوید: همواره در تئوری و در حرف صحبت از تولید خودروی ارزان قیمت می‌شود ولی در عمل این خودرو تولید نمی‌شود چون تولید خودروی ارزان نیازمند رفع این چالش‌ها و فراهم شدن برخی پیش شرط‌هاست.