التهاب در بازار سیمان از ابتدای تابستان امسال به اوج خود رسید و قطعی و کمبود برق در یک‌ماهه گذشته منجر به عدم تولید سیمان به میزان کافی شد. این امر باعث التهاب در بازار و افزایش نرخ سیمان در بازار آزادشد و این کاهش عرضه هم‌زمان با تقاضای بالا، قیمت‌ها را تحت‌تأثیر قرارداد. قطعی برق اما به‌تنهایی در افزایش قیمت‌ها دخیل نبود؛ قاچاق سیمان، فعالیت دلالان و واسطه‌ها و همدستی تولیدکنندگان برای افزایش قیمت‌ها به‌دلیل افزایش هزینه‌های تولید از عواملی هستند که طی مدت اخیر درخصوص چرایی افزایش قیمت سیمان مطرح شده‌اند. هرج‌ومرج در بازار سیمان تا جایی ادامه پیدا کرد که اسدالله کشاورز، معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت، در ابلاغیه‌ای به روسای سازمان صنعت و معدن و تجارت ۳۱ استان و جنوب کرمان، اعلام کرد که هرگونه خرید و عرضه سیمان خارج از بورس کالا ممنوع بوده و کلیه واحدهای تولیدکننده سیمانی که تاکنون در بورس پذیرش نشده‌اند باید ظرف دو هفته در بورس پذیرش و اقدام به عرضه محصول کنند. بر اساس این ابلاغیه، کلیه مصرف‌کنندگان سیمان سراسر کشور نیز باید ظرف دو هفته اقدام به اخذ کد بورسی کنند.
دلالان برای خرید از بورس دست‌به‌کار شدند
عده‌ای معتقدند شفافیت بورس از بازار سنتی بیشتر است و خریدار و فروشنده هر محصولی از بورس، قابل رصد هستند؛ به‌این‌ترتیب نظارت بر بازار سیمان نیز از مسیر بورس مهیا می‌شود. یکی از مهم‌ترین اولویت‌های تولیدکنندگان و کارخانه‌های سیمان در کشور این است که دولت از قیمت‌گذاری دستوری در بازار سیمان فاصله بگیرد و قیمت این محصول با توجه به عرضه و تقاضا در بورس تعیین شود. بااین‌حال فروشندگان می‌گویند عرضه سیمان در بورس منجر به ایجاد مشکلاتی شده که اگر تداوم یابد، قیمت سیمان را افزایشی می‌کند. رئیس اتحادیه مصالح‌فروشان اصفهان به اصفهان‌زیبا می‌گوید: «در شرایط فعلی عرضه سیمان در بورس انجام می‌شود. یک‌سری شرکت‌های مصرف‌کننده واقعی هنوز موفق به دریافت کد بورسی نشده‌اند؛ بنابراین تا دو هفته فرصت داده‌شده که این شرکت‌ها اقدام به دریافت کد بورسی کنند تا بتوانند سیمان خریداری کنند.»
ناصر محمدی خاطرنشان می‌کند: «کارخانه‌ها تا دوهفته باید همکاری کنند و به شرکت‌های واقعی مانند تولیدکنندگان بتن، موزاییک‌سازان و تعاونی‌های مصالح‌فروشان، سیمان اختصاص دهند تا پس‌ازآن بتوانند از بورس خریداری کنند. این در حالی است که تاکنون هیچ‌کدام از کارخانه‌ها همکاری نکردند.»
محمدی اذعان می‌کند: «هم‌زمان با عرضه سیمان در بورس طی هفته نخست، قیمت‌ها یک‌باره افزایش پیدا کرد. سیمانی که سال گذشته هر تن 200 هزار تومان عرضه می‌شد، امسال تا تنی 800 هزار تن عرضه می‌شود. البته این اتفاق با قطعی برق مقارن شد. یکی از دلایل این افزایش قیمت سیمان به قطعی برق ارتباط پیدا می‌کند. دلیل دوم افزایش قیمت سیمان هم‌زمان با عرضه در بورس این است که تعداد زیادی از افرادی که مرتبط با حوزه سیمان نبودند، اقدام به دریافت کد بورسی برای خود و وابستگانشان کردند و به این واسطه در ابعاد وسیع سیمان خریداری کرده و در بازار آزاد فروختند.»
بورس از فروش سیمان به افراد فاقد پروانه خودداری کند
رئیس اتحادیه مصالح‌فروشان اصفهان عنوان می‌کند: «عرضه سیمان در بورس هیچ تأثیری بر قطع دست دلالان نداشته است. تعاونی مصالح‌فروشان اصفهان که از شخصیت حقوقی واقعی برخوردار است یک کد بورسی دارد؛ در مقابل، برخی افراد حقیقی اقدام به دریافت چندین کد بورسی برای خود و بستگانشان کرده‌اند و چندین برابر یک شرکت با شخصیت حقوقی واقعی به لحاظ تناژی در بورس ثبت سفارش می‌دهند که این اقدام نه‌تنها منجر به حذف دلالان نشده، بلکه مزید بر علت شده و فعالیت آن‌ها را افزایش داده است.»
او خاطرنشان می‌کند: «بورس باید از فروش سیمان به افرادی که فاقد پروانه بهره‌برداری در صنایع مرتبط با سیمان یا پروانه کسب در حوزه مصالح ساختمانی هستند، خودداری کند. اگر یک مصالح‌فروش بتنی هم اقدام به خرید سیمان کرد، باید میزان مصرفش مشخص باشد. نباید بیشتر سفارش دهد و اقدام به فروش در شبکه کند. در این شرایط، به جای بهترشدن اوضاع، هرج‌ومرج در بازار سیمان برقرار می‌شود.»
سیمان جزو مصالح ساختمانی است که بر گرانی مسکن نیز تأثیرگذار است. پیش‌تر محمد اسلامی، وزیر سابق راه و شهرسازی، مخالفت خود را با عرضه سیمان در بورس اعلام و این‌طور عنوان کرد که «سیمان همواره یک بازار سنتی داشته که در سطح کشور تأمین می‌شده است. وقتی وارد بورس می‌شود، یک نوع گروگان‌گرفتن مردم توسط عده‌ای است که بتوانند پولدار شوند و تحصیل مال کنند.»
او گفت که متأسفانه در کشور ما ازهر مشکلی که پیش می‌آید، برخی افراد سوءاستفاده می‌کنند. این قطعی برق که به علت کمک به زندگی مردم صورت گرفت هم‌زمان شد با اقدامی که دولت هیچ نقشی در آن ایفا نکرده بود. سیمان را در بورس بردند که من مخالف این موضوع هستم. باید اجازه دهند همان فرایند شبکه‌ای که وجود داشت و راحت سیمان را توزیع می‌کرد ادامه پیدا کند.
