طی همین چند روز اخیر عرضه مرغ و تخممرغ اینترنتی از طریق سامانه اینترنتی بازرگام آغاز شده تا شهروندان در تهران بتوانند در منزل و بدون حضور واسطهها مرغ و تخممرغ موردنیازشان را تأمین کنند. اینطور که در خبرها آمده است بر اساس ثبتنام در سامانه، توزیع 300 تن مرغ منجمد به قیمت کیلویی 20 هزار تومان و یک شانه تخممرغ 43 هزار تومان انجام میشود. ازآنجا که تورم در مواد خوراکی نسبت به سایر بخشها رکورد زده، دولت هم برای کنترل نرخ تورم خوراکیها اقدام به این کار کرده است.
تورم خوراکیها در مهر
اینطور که مـرکـز آمار اطلاعات داده است نرخ تورم کل کـشـور در مهر۱۴۰۰ بــرابـــر ۴۵,۴درصـــــد بوده که در دهـکهــای مختلف هزینهای در بازه ۴۵,۲درصد برای دهک هشتم تا ۴۸,۰درصد برای دهک دوم نوسان دارد. محدوده تغییرات تورم دوازده ماهه در گروه عمده «خـوراکـیهـا، آشامیدنیها و دخـانـیـات» بـیـن ۶۲,۴درصد برای دهک دوم تا ۵۹,۴درصد برای دهک دهم است. در مهر نیز مانند ماههای اخیر بار تورم بر کالاهای خوراکی بوده؛ بهطوریکه نرخ تورم نقطهای گروه عمده «خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات» 60,5درصد و گروه «کالاهای غـیــرخــوراکــی و خدمات» به 29,5درصد رسیده است. بنابراین تورم کالاهای خوراکی بیش از دو برابر کالاهای غیرخوراکی بوده است. این روند تقریبا در تورم ماهانه نیز مشاهده شده است.
تورم گروههای خوراکی و غیرخوراکی به ترتیب 5درصد و 3درصد بوده است. در گروه عمده «خوراکیها، آشامیدنیها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «میوه و خشکبار» (موز، انگور و طالبی) و گروه «لبنیات و تخممرغ» (تخممرغ، پنیر و ماست پاستوریزه) به ترتیب با نرخ تورم 12,2 و 7,3 درصد اختصاص داشته است.
آشفتگی زنجیرههای تولید مرغ و تخممرغ
داستان مرغ از سال گذشته شروع شده و تا سال 1400 ادامهدار شده است. مرغداران و کارشناسان از سال گذشته در خصوص آشفتگی بازار نهادههای دامی هشدار داده بودند. به تدریج مشکلات مدیریتی در چرخه تولید و عرضه، باعث نابسامانی قیمت مرغ در بازار شد. خرید نهادهها با قیمت ارز آزاد مرغداران را با مشکلات بسیاری مواجه کرده بود و همین عامل به افزایش هزینه تولید منجر شد؛ ضمن اینکه کاهش جوجهریزیها به دلیل افزایش هزینه تولید نیز مزید بر علت شد و قیمت مرغ را افزایشی کرد؛ مشکلی که مصرفکنندگان را در تنگنا قرارداد. اگر ارز برای ترخیص نهاده دامی تخصیص داده نشود یا قیمت نهاده نوسان داشته باشد، تولید مرغ هم با مشکل روبهرو میشود. اگر هزینه مرغداریها بالا رود قیمت مرغ روند صعودی پیدا میکند، اگر فرایند جوجهریزی در واحدهای پرورش مرغ مادر بالا و پایین شود قیمت جوجه هم تحت تأثیر قرار میگیرد و اگر هزینه حملونقل بالا باشد یا حمل نهادهها با مشکل روبهرو شود روی قیمت تمامشده محصول یعنی مرغ و تـخـممــرغ هم اثــــر میگذارد.
اینها همگی در افزایش قیمت این محصول پروتئینی دخیل هستند و به نظر میرسد تا پیش از اینکه اقدامی برای نظام توزیع مرغ و تخممرغ عملیاتی شود، باید مشکل زنجیرههای قبلی حلوفصل شود تا بهطور اساسی قیمت مرغ متعادل شود و مردم بتوانند به اندازه نیازشان از این محصولات پروتئینی استفاده کنند.
کالای چند نرخی بازار را آشفته میکند
کارشناسان اقتصادی هم بر این باورند که برای متعادلکردن قیمت مرغ باید این مسئله را ریشهای حلوفصل کرد. یک کارشناس اقتصادی استان به اصفهانزیبا میگوید: بالاترین نرخ تورم مربوط به مواد غذایی و خوراکیهاست. اگر دولت بتواند به روشهایی تورم خوراکیها را کنترل کند، میتواند تورم سایر اقلام و بخشها را نیز کنترل کند. محمدرضا شهنامپور تصریح میکند: تورم به حداقلهای زندگی رسیده است، دولت طی مکانیسمی قیمت ثابتی را تعیین کرده که افراد بتوانند کالاهای خود را تأمین کنند. معضل دلالی زمانی بروز پیدا میکند که کالاها چند نرخی باشد. تا زمانی که مسئله چندنرخیبودن در هر کالایی از جمله مرغ و تخممرغ حل نشود دلالها نیز از تفاوت قیمتهــا استفاده میکنند و سود میبـرنــد. شهنامپور میافزاید: برای مرغ نرخ دولتی تعیینشده و در بازار آزاد هم مرغ با نرخها متفاوتی به فروش میرسد. وقتی تفاوت قیمت زیاد باشد تقاضا برای مرغ با نرخ دولتی افزایش پیدا میکند و بیشتر از نیاز خود خریداری میکنند و بخشی از تقاضا ناچارند به قیمت آزاد مرغ بخرند، اینجاست که واسطهها و دلالها نیز از شرایط پیشآمده سوءاستفاده میکنند.
دولت نرخ تورم را کنترل کند
او ادامه میدهد: مشکلات اصلی بازار مرغ به تأمین نهادههای دامی، افزایش قیمت جوجه و افزایش هزینههای تولید مانند آب، برق و… برمیگردد که به افزایش قیمت تمامشده مرغ منجر میشود؛ از طرف دیگر سیستم دولتی نیز نرخ دستوری تعیین میکــنـد و در این شــرایـط بازار نـابسـامـان میشود. این کارشناس اقتصادی استان بیان میکند: کاهش ارزش پول ملی مسئلهای است که متولیان باید راه چارهای برای آن بیندیشند. تورم همیشه وجود داشته است؛ یعنی افزایش تدریجی قیمتها که در گذشته با درآمد مردم همخوانی داشته؛ ولی در حال حاضر تورم لجامگسیخته است و روزانه شاهد افزایش قیمتها هستیم که با درآمدها همخوانی ندارد.
او بیان میکند: دولت باید پول داشته باشد تا بتواند تورم را کنترل کند؛ ولی پول و درآمد ندارد. در گذشته درآمدهای نفتی کشور بالا بود، دست دولت هم پر بود؛ ولی الان درآمدهای دولت کاهش یافته است؛ ضمناینکه در حال حاضر پول در اختیار بخش خصوصی است و به نوعی هر دفعه شاهد بالا رفتن قیمت یکی از اقلام و کالاها هستیم. در واقع این بخش خصوصی است که با دولت بازی میکند.
این کارشناس اقتصادی استان تصریح میکند: افزایش حجم نقدینگی، افزایش نرخ ارز، کاهش ارزش پول ملی و کاهش درآمدهای دولت، همگی در افزایش نرخ تورم تأثیرگذارند و اکنون هم بیشترین نرخ تورم را در زمینه اقلام خوراکی و مواد غذایی از جمله مرغ و تخممرغ ملاحظه میکنیم.
