ژیانپور در ادامه سخنانش با اشاره به سایر کتابهای آلن دوباتن، افزود: «جستارهایی در باب عشق»، «تسلیبـــخشیهای فلسفه» و «سیر عشق» کتابهای دیگر این نویسنده محسوب میشوند.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه به نظر من، اندیشههای آلن دوباتن به کار جهان میآید و هر چند حتما جهانی که او تجربه و درک کرده جهانی متفاوت از جهان ماست، اظهار کرد: اما فکر میکنم که حرفهای او به درد جهان حال دنیا و حتی ایران ما نیز میخورد.
این جامعهشناس در بخش دیگری از اظهاراتش به ترجمه خوب و روان کتاب اخبار که از سوی مریم تقدیسی صورت گرفته، اشاره کرد و افزود: آلن دوباتن در این کتاب از چیزی نگران است؛ نگرانی که کوچک نیست و بلکه بزرگ است. این نویسنده تلاش کرده در موضوعات متفاوت و متعددی که در کتاب به آن اشاره کرده، این نگرانی را به مخاطب منتقل کند. درواقع نگرانی آلن دوباتن، نگرانی دنیای فعلی ماست؛ چرا که او معتقد است این دنیا به واسطه تکنولوژیها مدام دستخوش تغییر و تحول میشود و به مناسبت همین اتفاقات نوشونده و همیشگی مدام باید از این دنیا اخباری حاصل شود. بنابراین پیش فرض ما این است که ما همیشه در جریان اخبار هستیم و آن را میشنویم.
رئیس جهاد دانشگاهی اصفهان در ادامه گفت: آلن دوباتن از کلمات و واژههایی در کتاب خود استفاده کرده است که با واقعیت کنونی جامعه بیراه به نظر نمیآیند؛ برای مثال، از نادانی ما سخن به میان آورده است و به تشریح تفاوت بین جهالت و حماقت میپردازد. او همچنین از خودباوری کاذب یا اتکای بیش از اندازه ما به تکنولوژی صحبت میکند؛ وابستگی بیش از اندازهای که بسیار باعث شده است انسان نیازمند بسیاری از خلأهای زندگی خود را با اخبار پوشش دهد. البته او معتقد است انسان به خاطر اینکه مدام در معرض تغییر است، نسبت به آینده نیز خوشبین است و حتی از مفهوم حرمت زهدگرایانه در کتاب خود استفاده کرده است؛ به این معنا که اگرچه درباره آینده بیقرار هستیم؛ ولی نسبت به آن خوشبین نیز هستیم. ما با اخبار نامحدودی مواجه هستیم که تصاویر و کلمات را برای ما به ارمغان میآورد.
همه نگرانیها از بابت اخبار
این مدرس دانشگاه با اشاره به نگرانیهای آلن دوباتن در کتاب اخبار، افزود: چرخه خبری عنانگسیخته، یکی از همین نگرانیهایی است که نویسنده در کتاب اخبار به آن اشاره کرده است؛ چرخهای که افراد بدون داشتن هیچ قدرت مهار و کنترلی وارد آن میشوند.
او با اشاره به مفهوم نسیان نهانی، آن را یکی از نگرانیهای دیگر باتن در کتاب اخبار دانست و افزود: وقتی راجع به یک فاجعهای در اخبار سخن به میان آورده میشود، خیلی از افراد بابت فراموشکردن آن نگرانی در دل ندارند؛ چرا که اخبار دوباره آنها را با یک فاجعه دیگر مواجه خواهد کرد.
رئیس جهاد دانشگاهی اصفهان در ادامه با اشاره به دیگر نگرانی آلن دوباتن، بیان کرد: این نویسنده معتقد است در نسل پیشامدرن با یک گروه عمدتا جاهلی روبهرو بودیم؛ چون دانش و اطلاعات در سیطره گروه اندکی بود و بقیه از آن محروم بودند؛ این درحالی است که اکنون با فو ران اطلاعاتی که وجود دارد با آدمهایی روبهرو هستیم که خیال میکنند چیزهای بسیاری میدانند؛ اما درواقع هیچ چیز نمیدانند! از طرف دیگر، آلن دوباتن در رابطه با کلیشههای رسانهای در اخبار نیز نگران است؛ زیرا او معتقد است ما موضوعات را با برچسبها و قضاوتهایی به شکل کلی منتقل میکنیم و خیلی درباره قرابتها و تفاوتها و تمایزها صحبت نمیکنیم. دوباتن در روندهای اخبار نوعی از طفرهرفتن و پنهانکاری میبیند؛ یعنی میگوید آن داستانی که خبرنگارها میبینند و بین خودشان اتفاقا جذاب است و میتواند به مخاطب منتقل شود برای ما روایت نمیشود.
این جامعهشناس با اشاره به اینکه آلن دوباتن معتقد است خبرنگار علاوه بر مهارتهای فنی باید مهارتهای ادبی و هنری نیز داشته باشد تا بتواند یک روایت دلنشین منتقل کند، افزود: بنابراین تأکید صرف بر مهارتهای فنی باعث شده تا سازمانهای خبری به سازمانهای اخمویی تبدیل شوند و خیلی نتوانند بر مخاطب خود تأثیر بگذارنند.
به گفته او، رویکرد خنثی و بیطرف بودن از نظر آلن دوباتن ارزش نیست؛ بلکه چنین دیدگاهی باعث ایجاد سردی و بیاعتنایی و سردرگمی در مخاطب میشود. خبرنگاران شتابزده عنوان دیگری است که دوباتن برای تلنگر زدن به آن چیزی استفاده میکند که خیلی بهعنوان ارزش در مجموعه خبری به آن تأکید میشود؛ اینکه تمایل داریم، کسانی گاف بدهند و ما گاف آنها را بگیریم از نظر این نویسنده نگرانکننده است؛ هر چند ممکن است جذاب باشد.
عکسها نیز در دنیای خبری بیخاصیت شدهاند
رئیس جهاد دانشگاهی اصفهان با اشاره به اهمیت عکس در کار خبر گفت: عکسها میتوانند میانبری برای اطلاع دادن به مخاطبان باشند و هم اینکه باعث صرفهجویی در وقت میشود؛ درحالیکه آلن دوبـاتـن مــعتــقـد است عــکسهـا نیز در دنیای خبری بـیخاصیت شدهاند؛ حتی عکاسان میگویند دیگر کسی عکسهای ما را نگاه نمیکند؛ به این دلیل که هدف و ابتکار در عکاسی نادیده گرفته شده است. آلن دوباتن دو برچسب به عکسها میزند؛ عکسهای شاهد و عکسهای افشاگرانه. غلبه عکسهای شاهد باعث شده که افراد دیگر به عکسها توجهی نکنند.
او در ادامه با اشاره به پیامدهای این نگرانیها گفت: این موضوع باعث بهوجودآمدن مفهومی به نام «شهروند میانهحال یا میانمایه» میشود. در ادبیات سیاسی همیشه طبقه میانمایه یا متوسط یک طبقه پیشرو است که جامعه را تکان میدهد؛ در صورتی که من احساس میکنم آن چیزی که ما تجربه میکنیم یک طبقه متوسط استحاله شده است که نه تنها باعث پیشروی نمیشود، بلکه بسیاری از موضوعات را از دور آن خالی میکند و این میانمایگی همان پرمدعایی است. یکی از سؤالات جدی دوباتن این است که چرا ما به گونهای از اخبار بیاعتنا هستیم، بیحوصلگی و کسالت درباره بسیاری از خبرهایی که میتواند خیلی غنی و عمیق روایت شود و دیگران را تحت تأثیر قرار دهد، از جمله پیامدهای دیگر اخبار است. این جامعهشناس با بیان اینکه آلن دوباتن معتقد است که نباید به مردم امید واهی داد، بیان کرد: هــراس اگــزیســـتانـــسیالــیســتی هــم نتیجه همه اخبار هولناکی است که دریافت میکنیم و به واسطه آن، امنیت هستیشناسی خود را از دست میدهیم. دوباتن برای اینکه از هیاهو و مسیر روزمره دور شویم، سفر طولانی با قطار یا هواپیما یا قدم زدن در دالان کتابخانه مرجع که سرشار از سکوت است را توصیه میکند.
اخبار باید باعث شکوفایی جامعه شود
اما با این نگرانیها چه کنیم؟ ژیانپور در پاسخ به این سؤال افزود: در این دنیایی که سرعت ما را گول میزند، باید دکمه ایست را برای چند لحظه فشار داد. آلن دوباتن میگوید همه حرفهایی که در کتاب اخبار میزند، برای ساخت یک بنگاه خبری آرمانی و بیعیب و نقص است؛ اما به هرحال حرکت به سمتوسوی آن شدنی است.
این استاد دانشگاه با اشاره به آرزوهای آلن دوباتن، تصریح کرد: اخبار باید دنیا را به جای بهتری برای زیستن تبدیل کند.
اخبار باید به شکوفایی همه اعضای جامعه کمک کند، نه به بخشی از جامعه. به گفته او، اصحاب هنر باید سه عرصه تاریخ و هنر و ادبیات را دربنوردند و این موضوع به وفور در کتاب اخبار ذکر شده است. در ایران فقدان فانتزی داریم. ذهنها به شدت با فانتزی مخالف هستند؛ به ویژه در محیطهای رسمی.
