هدف از اجرای این طرح، ارزیابی ریسک بازار بزرگ اصفهان است. این طرح از منظر روش انجام پیمایشی‌توصیفی و از نوع هدف کاربردی است. جامعه آماری در این طرح همه مدیران، کارشناسان و کسبه بازار بزرگ اصفهان هستند. در این طرح ابتدا، ریــسک‌های بازار شـــنــاســایی و انــــتــخــاب شــده و مــعنــادار‌بــودن مــؤلــفه‌هــای ایــجاد ریسک‌ها ارزیابی می‌شود. در مرحله بعد، ریسک‌های حریق به همراه مؤلفه‌های ایجاد آن‌ها با استفاده از روش AHP فازی رتبه‌بندی و در نهایت راه‌های کنترلی ریسک‌ها تعیین و با استفاده از روش‌های مختلف، بررسی و رتبه‌بندی می‌شوند.»
مدیر بحران و پدافند غیرعامل شهرداری اصفهان با اشاره به تهدیدات پیش روی بازار تصریح کرد: «پیشینه تاریخی ایران به‌گونه‌ای است که در اکثر شهرهای این کشور می‌توان بازارهای سنتی با بافت قدیمی را پیدا کرد؛ بازارهایی که عمدتا زمانی ساخته شده‌اند که سیستم گاز و برق‌رسانی در آن وجود نداشته و حالا بسیاری از آن‌ها با خطری به نام نقص ایمنی روبه‌رو هستند.» به گفته سیدرضا جعفریان‌فر «در تمام شهرهای کوچک و بزرگ، محلی برای تجارت و تبادل کالا وجود دارد که اصطلاحا بازار گفته می‌شود. در اصفهان و بسیاری از شهرهای دیگر نیز این اماکن از ده‌ها و قرن‌ها قبل شکل گرفته و برخی از آن‌ها همچنان پابرجا هستند.» او، تغییر کاربری‌های غیراصولی درباره بازار را از تهدیدات مهم دانست و افزود: «در گذشته اطراف این بازارها عمدتا کاربری مسکونی وجود داشته و شهروندان در کوچه‌ها و معابر این بازارها نیز رفت‌و‌آمد داشتند؛ اما در دهه‌های اخیر به مرور این مناطق نیز تغییر کاربری دادند و بخشی به بازار تبدیل شده است.» مدیر بحران و پدافند غیرعامل شهرداری اصفهان با اشاره به لزوم ایمنی و محافظت از فروشگاه‌ها، پاساژها و مردمی که در بازار تردد می‌کنند، بر ایمنی آن تأکید کرد و افزود: «اطراف بازارها در گذشته بیشتر کاربری مسکونی داشته که رفته‌رفته به این صورت درآمده است. این تغییر کاربری غالبا بدون اخذ مجوز لازم انجام شده است؛ در حالی که هر ساختمانی باید بر اساس نوع کاربری و تجهیزات ساختمان از جمله سیم‌کشی‌های برق، لوله‌کشی گاز و آب و… طراحی و ساخته شود. اگر ساختمانی بدون درنظرگرفتن شرایط، تغییر کاربری دهد، ریسک خطر در آن محل افزایش پیدا می‌کند.» جعفریان‌فر اضافه کرد: «با تغییر کاربری هر واحدی باید تأسیسات آن نیز متناسب با نوع کاربری آن تغییر اصولی کند؛ این مسئله در بسیاری از نقاط بازار به چشم می‌خورد؛ به طوری که افراد بدون توجه به خطرات موجود، تغییر کاربری غیراصولی و بدون مجوز لازم انجام می‌دهند و با این کار به ویژه در ساختمان‌های مسکونی ضریب خطر را برای ساکنان افزایش می‌دهند که در بازارهای سنتی نیز این پدیده به چشم می‌خورد و اتفاقا به دلیل تجمع مغازه‌ها موضوع حساس‌تر می‌شود.»
او سیم‌کشی فرسوده برق را از مهم‌ترین عوامل حریق در بازارهای سنتی و ابنیه‌های قدیمی به‌ویژه با کاربری کارگاه یا انباری دانست و تصریح کرد: «آمارها نشان می‌دهد بازارهای سنتی همیشه به‌نوعی درگیر حوادث و آتش‌سوزی‌های کوچک و بزرگ بوده است؛ بخشی از حوادث مختص این محدوده است و قطعا این وضع ادامه دارد. در گذشته غالب سیم‌های برق روکش پارچه‌ای با حداکثر مدت زمان 15 سال کارایی لازم داشت و پس از آن باید تعویض یا مرمت می‌شد؛ اما با کمی دقت در محدوده بازار به ویژه ساختمان‌های قدیمی‌تر با آشفتگی وحشتناکی در نحوه سیم‌کشی کاملا غیراصولی و غیرایمن مواجه می‌شویم.» به گفته مدیر بحران و پدافند غیرعامل شهرداری اصفهان «از آنجایی که سیم‌کشی و انشعابات فراوان برق در یک پاساژ یا ساختمان قدیمی به‌صورت خودسرانه و بدون درنظرگرفتن میزان مجاز باردهی کنتور برق و توان خروجی سیم‌های برق انجام می‌شود و اغلب به دلیل استفاده از سیم‌های تکه‌ای و نوارپیچی‌شده و نامناسب و عدم استفاده از فیوزهای کارآمد و استاندارد، حرارت و شعله‌وری ایجاد می‌شود و در صورت بروز آتش‌سوزی، شعله‌های آتش از طریق سیم‌های برق به سادگی به اطراف و سایر مغازه‌ها نیز سرایت می‌کند، گاهی شاهد سرایت آتش از طریق سیم‌های برق بوده‌ایم. این معضل اگر چه بزرگ است، با هزینه اندکی قابل پیشگیری است.»
چیدمان نامنظم اجناس و افزایش ریسک خطر در بازار
جعفریان‌فر با اشاره به اینکه با مدیریت صــحیح در ساختمان‌هـــای قـــدیمی می‌توان تمام ســـیم‌کـــشی‌هــای برق را تعویض کرد، گفت: «این اقدام با هزینه اندکی باعـــث پیـــشگیری از خسارت‌های سنگین می‌شود.» او با بیان اینکه در بازدیدهای دوره‌ای وضعیت سیم‌کشی‌های برق بررسی می‌شود، خاطرنشان کرد: چیدمان نامنظم اجناس و افزایش ریسک خطر از دیگر موضوعات مهم در بروز حوادث در مقابل مغازه‌ها به‌ویژه در راهروها و راه‌پله‌های طبقات در بازارها و پاساژهاست. چیدمان غلط اجناس می‌تواند خطرات زیادی داشته باشد که از آن جمله می‌توان به زخمی‌کردن سیم‌های برق در اثر برخورد اجناس با آن‌ها و ایجاد اتصالی یا واژگون‌شدن اجناس چیده‌شده و مسدود‌شدن راه عبور نیروهای آتش‌نشان اشاره کرد. این کار علاوه بر اینکه تردد و عملیات آتش‌نشانان را در هنگام بروز آتش‌سوزی سخت و دشوار می‌کند، باعث تأخیر در رسیدن نیروها به محل و وارد‌آمدن خسارات مالی بیشتر نیز می‌شود. همچنین پیوستگی و فشردگی کارتن‌های اجناس به همدیگر به سهولت باعث گسترش آتش‌سوزی و سرایت آن به اطراف خواهد شد.»
مدیر بحران و پدافند غیرعامل شهرداری اصفهان، انبارداری غیراصولی را سبب افزایش ریسک حوادث دانست و تصریح کرد: «انبارداری غیراصولی اجناس باعث حوادث زیادی می‌شود؛ به عنوان مثال مواد قابل اشتعال به سادگی در مجاورت وسایل گرمازا و شعله‌دار قرار می‌گیرند. روشن‌ماندن طولانی‌مدت وسایل برقی پرمصرف در مجاورت این مواد نیز از عوامل بروز آتش‌سوزی است. عدم حضور افرادی در قالب نگهبان یا سرایدار در بعضی از ساختمان‌ها یا عدم دقت کافی آنان به ویژه در ساعات پس از فعالیت بازار و حضور طولانی‌مدت بعضی از کارگران و تولیدی‌ها با عنوان شب‌کاری و بی‌احتیاطی ناشی از خستگی مفرط نیز از جمله این عوامل است که با رعایت اصول انبارداری و چیدمان اجناس بر‌اساس ریسک خطر و میزان شعله‌وری و سایر موضوعات مهم می‌توان از بروز حوادث و خسارات میلیاردی پیشگیری کرد.» به بیان جعفریان‌فر، «سقف‌های قدیمی روی بازارها از جنس مصالح مختلف هستند و محدود‌کردن فضا، با امکان انتقال محصولات حریق در طول بازار نیز از عوامل بروز حادثه است. همچنین بخش‌های قدیمی بازار، دارای سقف‌های قدیمی مختلف مصالح بنایی یا شیروانی است که از ورق‌های فلزی که از داخل با تعداد زیادی چوب به جای پروفیل فلزی است، ساخته شده است؛ فضای داخلی این سقف‌ها بعد از مدتی پر از ضایعات می‌شود و حتی برخی کسبه با بی‌احتیاطی اجناس خود را نیز در آن بخش قرار می‌دهند و به عنوان انباری از آن استفاده می‌کنند که عبور سیم‌های برق از فضای داخلی این سقف‌ها، احتمال آتش‌سوزی را افزایش می‌دهد.»
خطر ریزش دیوار در بازارهای فرسوده اصفهان
او خاطرنشان کرد: «گاهی افراد در بازارهای آجری فرسوده دو یا سه طبقه، تردد می‌کنند که در آستانه ریزش است. پس باید پیش از هرگونه حادثه، با اخذ مجوزات لازم برای نوسازی بخش‌های قدیمی و فرسوده یا حداقل مقاوم‌سازی آن‌ها اقدام شود.» مدیر بحران و پدافند غیرعامل شهرداری اصفهان گفت: «در سال‌های گذشته برای جلوگیری از ورود موتورسیکلت و گاهی اوقات خودرو به بازار اصفهان، گیت‌های فلزی قطور و بزرگی در ورودی‌های مختلف بازار نصب شده است؛ البته در بسیاری از نقاط از جمله در ورودی دروازه اشرف این گیت‌ها به درخواست آتش‌نشانی برداشته شده، اما پارک بی‌رویه موتورسیکلت و عبورومرور مکرر گاری‌های باربری، کار را برای خودروهای امدادی در آینده سخت خواهد کرد.»
جعفریان‌فر گفت: «معابر تنگ در مجاورت ساختمان‌های فرسوده، تأسیسات مختلف، وجود پست‌های برق و تابلوهای غیرایمن برق، مواد قابل اشتعال و احتمال ریزش و نشت از تهدیداتی است که در مقابل اقدام اضطراری در بازار با آن مواجه هستیم.» او با اشاره به اینکه ایمن‌سازی بازار تنها برعهده شهروندان و کسبه نیست و سازمان‌های مرتبط نیز باید در این راستا کمک کنند، خاطرنشان کرد: «وزارت کار، اتحادیه‌ها و صنوف مختلف با بازرسی از کارگاه‌ها و مغازه‌ها به‌ویژه در بازار باید مالکان را به ایمن‌سازی محل کسب خود مجاب کنند و ادامه فعالیت آن‌ها را با اخذ تأییدیه ایمنی از سازمان آتش‌نشانی مجاز بدانند. شهرداری‌ها نیز با سهولت در امر ارائه مجوزهای مختلف سهم بسزایی در این کار خواهند داشت.
